450 δις ευρώ η δαπάνη για τις ψυχικές διαταραχές
Έρευνα διαπιστώνει διακρίσεις & αποκλεισμό στην ιατρική φροντίδα

Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)
Πολλά είναι πλέον τα ψυχικά νοσήματα που εμφανίζονται αφενός λόγω του σημερινού τρόπου ζωής και αφετέρου λόγω κληρονομικής προδιάθεσης ή άλλων γενετικών διαταραχών. Ανάμεσα σε αυτές η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια, που εξακολουθούν να αποτελούν ταμπού για τις κοινωνίες. Η βαριά κατάθλιψη αποτελεί μία από τις τρεις κυριότερες αιτίες αναπηρίας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Οι ψυχικές διαταραχές ευθύνονται επίσης, για το ένα τρίτο σχεδόν των περιπτώσεων ανικανότητας προς εργασία και πρόωρων συνταξιοδοτήσεων στις χώρες της ΕΕ, στερώντας τους πολίτες από την υγεία και την ποιότητα ζωής τους, αλλά και την αγορά εργασίας από την ολοένα μεγαλύτερη έλλειψη ανθρώπινων πόρων. To 2010, η συνολική επιβάρυνση των συστημάτων υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, καθώς και της οικονομίας, από τις ψυχικές διαταραχές υπολογίζεται ότι ήταν πάνω από 450 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με online έρευνα, με τίτλο «Κοινωνικές Ένταξη και Σχιζοφρένεια», στην οποία συμμετείχαν περίπου 500 άτομα που ζουν με σχιζοφρένεια, εκπρόσωποι και φροντιστές σε 40 χώρες, με στόχο την αξιολόγηση της σχιζοφρένειας και τις επιπτώσεις σε κάθε κοινωνικό επίπεδο, 59% του συνόλου των ερωτηθέντων θεώρησε ως μεγαλύτερο πρόβλημα την έλλειψη εργασίας σε τακτική βάση και τις οικονομικές δυσκολίες. Η έλλειψη κατάρτισης στην εργασία θεωρείται ως το δεύτερο μεγαλύτερο εμπόδιο από το ένα τρίτο του συνόλου των ερωτηθέντων. Σύμφωνα με την έρευνα, το 64% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι η σχιζοφρένεια επηρεάζει αρνητικά τους ανθρώπους που ζουν με την πάθηση στην ικανότητά τους να εργάζονται, να κερδίζουν ένα εισόδημα, ή να έχουν μια καριέρα.
Διακρίσεις στο πλαίσιο ιατρικής και κοινωνικής φροντίδας είναι ένα άλλο σημαντικό ζήτημα στον τομέα της κοινωνικής ένταξης των ανθρώπων που ζουν με την ασθένεια αυτή. 47% του συνόλου των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι δεν λαμβάνουν βοήθεια από τις κυβερνήσεις για την υποστηριζόμενη απασχόληση και το 51% ότι το ίδιο ισχύει και για την επαγγελματική εκπαίδευση και εργασία.
Ποσοστό 14% των ανθρώπων που ζουν με σχιζοφρένεια, και 20% των φροντιστών αισθάνονται ότι η μείωση των διακρίσεων στην ιατρική και κοινωνική φροντίδα είναι η μοναδική επιτακτική αλλαγή που πρέπει να γίνει από τις κυβερνήσεις, με στόχο την κοινωνική ενσωμάτωση. Ψυχικά νοσήματα, λοιπόν και κοινωνικός αποκλεισμός που στην Ελλάδα θεωρείται περίπου ως αυτονόητος με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερο οι ψυχικά ασθενείς.
Παρά το γεγονός ότι οι προσπάθειες στήριξης έχουν αυξηθεί σημαντικά από ΜΚΟ όπως Praksis, Κλίμακα ή Γιατροί του Κόσμου, οι ασθενείς αυτοί βρίσκονται ακόμη στο κοινωνικό περιθώριο, με ελάχιστες ευκαιρίες επανένταξης και ενσωμάτωσης στην ελληνική κοινωνία. Αμέτρητες εξακολουθούν να είναι οι περιπτώσεις ψυχικά ασθενών που δεν τυγχάνουν της στοιχειώδους περίθαλψης, την ίδια στιγμή που ο αγώνας από εθελοντές και οργανώσεις εντείνεται λόγω της παντελούς έλλειψης κρατικής μέριμνας. Διακρίσεις, λοιπόν, ανεργία και ρατσισμός είναι οι επιπτώσεις μιας αδιάφορης ουσιαστικά μέριμνας προς αυτή την ευπαθή κοινωνική ομάδα που πλήττεται άμεσα. Η έλλειψη εργασίας, όπως είδαμε και πιο πάνω, είναι από τα πιο βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν όχι μόνο αυτοί που πάσχουν από σχιζοφρένεια, αλλά και όλοι οι ψυχικά ασθενείς. Μαζί με αυτή, βέβαια, και το κοινωνικό στίγμα που τους κατατρέχει σε όλη τους τη ζωή. Τα ψυχικά νοσήματα είναι ήδη πολλά και απασχολούν ευρέως την ΕΕ, καθώς ποσοστιαία παρατηρείται ραγδαία αύξησή τους. Τα μέτρα που λαμβάνονται δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση όλων αυτών των περιπτώσεων. Χρειάζονται και άλλα, όπως παράλληλα και διάθεση κονδυλίων για την έρευνα των ψυχικών νοσημάτων. Έρευνα που, βέβαια, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιεί ως πειραματόζωα τους ίδιους τους ασθενείς, μια προσφιλής τακτική στους ψυχιατρικούς κύκλους. Και στόχος θα πρέπει να είναι η αποασυλοποίηση και η κοινωνική επανένταξη. Στην Ελλάδα, οι πρακτικές είναι γνωστές, αφού η μεταχείριση των ψυχικά ασθενών και το κοινωνικό στίγμα αποτελούν σε πολλές περιπτώσεις ντροπή για τη χώρα. Και όμως, σε πανευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ψυχικές ασθένειες αποτελούν τη σημερινή μάστιγα. Κάτι που όσο και να αφήνει αδιάφορες τις κυβερνήσεις, κάποια στιγμή θα τις ταρακουνήσει.