Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Σύμφωνα με νέα έκθεση για τις επαρκείς συντάξεις, τα συνταξιοδοτικά συστήματα της Ευρώπης αναμένεται, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, να προσφέρουν επαρκείς συντάξεις και για τις μελλοντικές γενιές συνταξιούχων, υπό την προϋπόθεση ότι τα κράτη μέλη θα εφαρμόσουν αποφασιστικά πολιτικές που θα δίνουν τη δυνατότητα σε όσο το δυνατόν περισσότερους εργαζομένους να παραμείνουν στην απασχόληση έως τη συμπλήρωση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης. Οι πολιτικές απασχόλησης θα πρέπει να παρέχουν περισσότερες δυνατότητες στους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, ώστε να παραμείνουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στην αγορά εργασίας, αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο, τα συνταξιοδοτικά συστήματα πρέπει επίσης να παρέχουν προστασία σε όσους δεν μπορούν να παραμείνουν στην αγορά εργασίας επί αρκετό χρονικό διάστημα, ώστε να αποκτήσουν επαρκή συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Σύμφωνα με την έκθεση, για την ΕΕ συνολικά, οι συντάξεις, επί του παρόντος, παρέχουν στους περισσότερους ανθρώπους επαρκή προστασία έναντι της φτώχειας και επαρκή εισοδηματική ασφάλεια στα γεράματα. Γενικά, οι ηλικιωμένοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση απολαμβάνουν βιοτικό επίπεδο που προσεγγίζει εκείνο του νεότερου πληθυσμού. Κατά μέσο όρο, στην ΕΕ, το διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω ανέρχεται στο 93 τοις εκατό του εισοδήματος των ατόμων ηλικίας κάτω των 65 ετών. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της κρίσης, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας προστατεύονταν καλύτερα από άλλες ηλικιακές ομάδες. Όμως, πολλά κράτη μέλη πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια όσον αφορά την αντιμετώπιση των κινδύνων φτώχειας και την εγγύηση εισοδηματικής ασφάλειας των ηλικιωμένων.

Οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων

Σε όλα τα κράτη - μέλη, τα ποσά των συντάξεων εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από διαφορές μεταξύ των φύλων, δεδομένου ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον κίνδυνο της φτώχειας και έχουν μικρότερες συντάξεις από τους άνδρες, λόγω των χαμηλότερων μισθών και του βραχύτερου ενεργού βίου που συνδέονται με τα καθήκοντά τους παροχής φροντίδας. Επίσης, κατά μέσο όρο, οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες και, κατά συνέπεια, είναι πιο πιθανό να χηρεύουν και να καταλήγουν σε περισσότερο επισφαλή νοικοκυριά ενός ατόμου. Κατά μέσο όρο, στην ΕΕ, οι συντάξεις των γυναικών είναι 40 τοις εκατό χαμηλότερες από ό,τι των ανδρών. Οι διαφορές μεταξύ των φύλων όσον αφορά τις συντάξεις μπορούν να μειωθούν, αλλά, συχνά, για τη μείωση αυτή θα απαιτηθούν μακροχρόνιες προσπάθειες πολιτικής που συνδυάζουν πολιτικές ίσων ευκαιριών σε διάφορους τομείς, πριν οι εργαζόμενοι συμπληρώσουν την ηλικία συνταξιοδότησης, με αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα.

Στόχος, η παραμονή των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στην απασχόληση

Η Κομισιόν σημειώνει χαρακτηριστικά ότι οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στον τομέα των συντάξεων ανέβαλαν τη συνταξιοδότηση και περιόρισαν την πρόωρη έξοδο από την αγορά εργασίας. Η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων αυτών θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας να παραμείνουν στην απασχόληση, καθώς η ηλικία συνταξιοδότησης αυξάνεται. Το 2012 μόνον το ήμισυ των αποχωρήσεων από την αγορά εργασίας οφειλόταν στο γεγονός ότι εργαζόμενοι είχαν φτάσει στην ηλικία συνταξιοδότησης. Πολλοί συνταξιοδοτήθηκαν νωρίτερα για λόγους όπως ασθένεια, ανεργία και καθήκοντα παροχής φροντίδας. Συνεπώς, θα είναι καθοριστικής σημασίας να παρασχεθούν στους πολίτες οι αναγκαίες δεξιότητες, σημειώνεται από την Κομισιόν, καθώς και υγειονομική και κοινωνική υποστήριξη, προκειμένου να διατηρηθεί η απασχολησιμότητά τους, καθώς γηράσκουν. Η Επιτροπή αναπτύσσει πρωτοβουλίες που βαίνουν προς αυτή την κατεύθυνση, όπως η πρόσφατη σύσταση σχετικά με τη μακροχρόνια ανεργία, η οποία αποσκοπεί στην καλύτερη υποστήριξη των μακροχρόνια ανέργων, ώστε να μπορούν να επιστρέψουν στην αγορά εργασίας και να μην καταστούν ανενεργοί.

Ιστορικό

Η ανά τριετία έκθεση για την επάρκεια των συντάξεων, από την Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας της ΕΕ παρακολουθεί, σε επίπεδο ΕΕ, τον βαθμό στον οποίο οι συντάξεις παρέχουν στους ανθρώπους ένα επαρκές εισόδημα για τα γεράματά τους, που τους προστατεύει από τη φτώχεια και τους επιτρέπει να ζουν με αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. Αξιολογεί προηγούμενα βασικά μεταρρυθμιστικά μέτρα, που στοχεύουν να εξασφαλίσουν επαρκείς και οικονομικά βιώσιμες συντάξεις, και προσδιορίζει περαιτέρω μεταρρυθμιστικές ανάγκες. Η έκθεση συμπληρώνει τις εκτιμήσεις στην έκθεση του 2015 για τη δημογραφική γήρανση της επιτροπής οικονομικής πολιτικής, η οποία αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο οι μελλοντικές συνταξιοδοτικές δαπάνες θα έχουν αντίκτυπο στη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.