Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Σε μια εποχή γενικευμένου συγκεντρωτισμού, σε μία περίοδο όπου τα καταναλωτικά αγαθά απέχουν παρασάγγας από την τσέπη των πολιτών, λόγω ακριβώς αυτού του αποκλεισμού που υφίστανται από τα κάθε λογής ολοκληρωτικά καθεστώτα με το δημοκρατικό προσωπείο, που αποκαλύπτουν τις πραγματικές τους προθέσεις, κάθε φορά που επίκειται στρατιωτική επέμβαση προς επίλυση των όποιων «διαφορών», σε τούτη τη στιγμή όπου τα ίδια τα καταναλωτικά αγαθά παλιώνουν λίγους μήνες μετά και αντικαθίστανται από καινούργια, οι πολίτες καλούνται να επιλέγουν κάθε φορά τους κατάλληλους για εξουσία.

Μη μπορώντας όλα αυτά τα χρόνια να βρουν τις λύσεις που θα τους έβγαζαν από το οικονομικό-κοινωνικό αδιέξοδο και παράλληλα παραμένοντας απλά θύματα της παρατεταμένης κομματικής λογικής, φθάνουν στο σημείο να ψηφίζουν από ανάγκη και έπειτα να μετανιώνουν για τις επιλογές τους. Το παιχνίδι αυτό είναι συνεχές και δεν προβλέπεται να σταματήσει. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, παρά τις εσωτερικές αντιδράσεις από μεγάλη μερίδα των πολιτών για τη σφιχτή οικονομική πολιτική, συνεχίζουν να στηρίζουν τη Μέρκελ. Αλλά και στη γειτονική Γαλλία, που πολλές φορές έχω γράψει ότι σύντομα θα βρεθεί στο μάτι του οικονομικού κυκλώνα, οι Γάλλοι δεν ξεσηκώνονται παρά τις πολλαπλές αφορμές.

Οι ίδιοι οι Γάλλοι φοβούνται τη μεγάλη κρίση και οι Γερμανοί προβληματίζονται πώς θα τα βγάλουν πέρα μονάχοι, τη στιγμή μάλιστα, που αυτή η κρίση δεν κάνει ως φαίνεται διακρίσεις. Οι πολίτες, λοιπόν, ενώ είναι καταφανώς απογοητευμένοι από τις ασκούμενες πολιτικές, κοιτούν με φόβο τη συνέχεια, αφού πρώτα έχουν κάνει την επιλογή τους με τα περιθώρια στενά και σαφώς περιορισμένα. Αυτή δεν είναι παρά η εποχή της γενικευμένης απάθειας ή αδυναμίας εξεύρεσης αντίδοτου στον ήδη παρηκμασμένο καπιταλισμό της Δύσης. Στον αντίποδα, οι υποψήφιοι μνηστήρες της εκάστοτε εξουσίας, διαλαλούν ακόμη, πως η αποκαλούμενη «πρόοδος» έχει πολύ δρόμο και πως σε κάθε περίπτωση δεν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια ανάπτυξης. Είναι και αυτό ένα μέρος του παιχνιδιού που παίζεται στις πλάτες  των πολιτών της ΕΕ.

Ο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, για παράδειγμα, προτείνει την ομοσπονδοποίηση των ευρωπαϊκών κρατών, τον περιορισμό των εξουσιών του ευρωπαϊκού Συμβουλίου και την ταυτόχρονη αναβάθμιση των αρμοδιοτήτων του ευρωκοινοβουλίου, που κατά τη γνώμη του, θα επιφέρει σαρωτικές αλλαγές. Το ανεκπλήρωτο όραμα του 68 σε επίπεδο λαϊκής βάσης, μετατρέπεται απλά σε «επαναστατικές αλλαγές» που φιλοδοξούν να αλλάξουν άρδην τους εξουσιαστικούς συσχετισμούς και μηχανισμούς. Αυτά όμως, δεν είναι λύση, παρά ημίμετρα στην εποχή της απόλυτης συγκέντρωσης των εξουσιών, αλλά και ταυτόχρονης υποβάθμισης των αρμοδιοτήτων του ευρωκοινοβουλίου. Τα θέμα μας, όμως, δεν είναι αυτό.

Η συγκέντρωση των εξουσιών που αναφέρω, οδηγεί σε ένα ασφυκτικά δομημένο πολιτειακό σύστημα, που καταπνίγει την αντίθετη άποψη στο πλαίσιο μιας πνιγηρής ατμόσφαιρας από την προστατευτική σκέπη του υποτιθέμενου πλουραλισμού.

Υποσκάπτονται σε αυτές τις συνθήκες σοβαρές κοινωνικές υποδομές και όλο το οικοδόμημα γίνεται σαθρό. Οι πολίτες όμως, επιμένουν να επιλέγουν όλους εκείνους που τους μοιράζουν υποσχέσεις και τους ωθούν να πιστέψουν, πως κάτι μπορεί να αλλάξει. Μιλάμε, με λίγα λόγια, για την εποχή όπου όλοι οι κυβερνώντες παγκοσμίως παίζουν στα ζάρια την ανάπτυξη και τους φυσικούς πόρους, αγνοώντας προκλητικά αυτό που αποκαλείται Δημοκρατία.

Παρόλα αυτά όμως, η εμπιστοσύνη -έστω και αυτού του ποσοστού που πηγαίνει στην κάλπη ανανεώνεται. Μιλάμε για εποχές στέρησης και απουσίας σοβαρής αντίστασης από την πλευρά μιας μεγάλης μερίδας του κόσμου, που είτε εμπιστεύεται την κάθε Μέρκελ και Ολάντ, είτε αδρανεί, είτε περιορίζεται σε ενστάσεις και απορίες για την αυριανή μέρα. Από την άλλη, βέβαια, υπάρχει και ο αντίποδας, οι εκατομμύρια πολίτες που δεν πείθονται από τις πολιτικές τρικλοποδιές. Και οι πολίτες αυτοί βρίσκονται παντού, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης.

Εποχές γενικευμένου συγκεντρωτισμού, λοιπόν και περιορισμένου βεληνεκούς των επαναστατικών θεωριών. Δεν ζούμε το 68, πολύ περισσότερο ούτε το 36 ή άλλες εποχές όπου επανάσταση σήμαινε εργάτες και αγρότες στο προσκήνιο, αυτοοργάνωση και κολεκτίβες. Τουναντίον, η περίοδος που διανύουμε δείχνει τέλμα. Ένα τέλμα, όμως, που μπορεί να ωθήσει τις μάζες, σε άλλου τύπου επιλογές. Αυτό ακριβώς που φοβούνται οι φιλελεύθερες ολιγαρχίες, να ξεπεραστούν τα όρια της ανοχής και να υπερπηδηθούν τα αναχώματα. Να ξεπεράσουν οι μάζες τις αναστολές και να κινηθούν με γνώμονα την αποφασιστικότητά τους, να αλλάξουν τις κοινωνικές δομές. Το στοίχημα παραμένει ανοιχτό.