«Η ευχή της Σοφίας»       

                           Ένα τρυφερό πρωτοχρονιάτικο παραμύθι

    Χάρηκα πολύ, όταν έμαθα ότι η δασκάλα μου Στρατούλα-Σοφία Μουτζουρέλη έγραψε ένα παραμύθι με τίτλο «Η ευχή της Σοφίας». Διαβάζοντάς το, ξύπνησαν μέσα μου μνήμες από τα μαθητικά μου χρόνια όταν η ίδια συνήθιζε να  αφηγείται ιστορίες τις οποίες έπλαθε με τρυφερότητα, αγγίζοντας τις πιο ευαίσθητες «χορδές»  μικρών και μεγάλων. Μέσα από τους ήρωες των ιστοριών της, μας μετέδιδε γνώσεις, αξίες, ιδανικά, αισθήματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. Μας θύμιζε πόσο σημαντικά είναι η αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η πίστη στον εαυτό μας, ο σεβασμός της προσωπικότητας  και της διαφορετικότητας του άλλου. Μάλιστα, μας ωθούσε να σκεφτόμαστε ανθρώπινα, με επιείκεια, υπολογίζοντας το συνάνθρωπο,  με γνώμονα το συλλογικό καλό. Μέσα από τις ιστορίες της, περιέγραφε  τις δυσκολίες και τα διάφορα προβλήματα, τα οποία, όμως, «περιέλουζε» με  ελπιδοφόρα μηνύματα, μηνύματα πίστης, επιμονής και  υπομονής. Πετύχαινε με τον τρόπο αυτό να καλλιεργήσει την ψυχή και το πνεύμα μας και να μας μεταδώσει κάτι από την ευγενική ψυχή της. 

   Τον τρυφερό και ανθρώπινο χαρακτήρα της θα διαπιστώσει κανείς από την πρώτη ανάγνωση του παραμυθιού «Η ευχή της Σοφίας». Πρόκειται για ένα πρωτοχρονιάτικο παραμύθι στο οποίο η 4χρονη Σοφία ζητά από τον Αϊ- Βασίλη να πετάξουν μαζί  πάνω στο έλκηθρο και να τον βοηθήσει να μοιράσει τα δώρα. Η ατμόσφαιρα είναι Χριστουγεννιάτικη όταν η μικρή Σοφία  τον περιμένει να την πάρει μαζί του. Τελικά αποκοιμάται και κάπου εδώ ξεκινά το όνειρο με τον Αϊ- Βασίλη γεμάτο καλοσύνη και ευτυχία να την παίρνει μαζί του στο ιπτάμενο ταξίδι του. Αντικρίζουν ευτυχισμένα πρόσωπα και λαμπερά μάτια ενώ αστείρευτα είναι « η συμπόνια, η ελπίδα, η ειρήνη, η φαντασία και η μαγεία». Ευχή της Σοφίας για του χρόνου είναι να βρεθούν εκεί πάνω στο έλκηθρο όλα τα παιδάκια απ' όλες τις χώρες και μαζί με αυτά και οι μεγάλοι αφήνοντας πίσω  για ένα βράδυ τις δουλειές, τις γκρίνιες και τα προβλήματα που τους απασχολούν. Η ευχή αυτή αποτελεί τον κύριο άξονα της όμορφης ιστορίας. Βλέπουμε λοιπόν την ευτυχία που σου προσφέρει η προσφορά στο συνάνθρωπο, την αξία της συμπόνιας και της αλληλεγγύης, το σεβασμό της προσωπικότητας και της διαφορετικότητας του άλλου και την αισιόδοξη σκέψη να καταπραΰνει καθημερινές δυσκολίες και προβλήματα δίνοντας μία ανάλαφρη και ευχάριστη διέξοδο.

Η «ευχή της Σοφίας»  καταφέρνει να αποδώσει  το πνεύμα των  Χριστουγεννιάτικων εορτών, αποπνέοντας  πανανθρώπινα και διαχρονικά μηνύματα. Πρόκειται για μία τρυφερή  ιστορία  που καλό είναι να διαβάσουν μικροί και μεγάλοι και έτσι να κατανοήσουν το βαθύ νόημα των εορτών.                                                                                                                                                      

Η μαθήτριά της Κλεοπάτρα Πατερέλλη     

 «Μικρά Ασία. Το παλίμψηστο της μνήμης»

Του Αλέξανδρου Μασσαβέτα

Εκδόσεις Πατάκη

Οι Εκδόσεις Πατάκη σας προσκαλούν την Τετάρτη  στις 7 το απόγευμα στην παρουσίαση του βιβλίου του Αλέξανδρου Μασσαβέτα «Μικρά Ασία. Το παλίμψηστο της μνήμης»

Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, διευθύντρια Εθνικής Πινακοθήκης Αλέξανδρου Σούτζου, Γιάννης Ξανθούλης, συγγραφέας  και Κώστας Σταματόπουλος, ιστορικός, συγγραφέας.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον πολυχώρο της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, Αθήνα).

= = = = = = == == ======= === = = == = ==  == === = = =  = = = = = =

 Δημήτρη Νικορέτζου

  «Άφθαρτοι εν φθορά»

 Αποχαιρετισμοί Λογίων, μνήμες και ευτραπελίες

                                                                Παρουσίαση: Δημήτρης Πατίλας

 Οι ανοικτές και ωραίες συνειδήσεις έχουν πάντα το μεγάλο προνόμιο ν' ανοίγουν δρόμους, να οριοθετούν ορόσημα

και σηματωρούς στις πολυώδυνες ατραπούς που διοδεύει ασθμαίνοντας η ιστορία. (Δημήτρης Νικορέτζος, Άφθαρτοι εν φθορά)

       Τα χαριτολογήματα, οι αστειότητες, οι φάρσες, η ανεκδοτολογία ήταν κάποτε το άλας της καθημερινής ζωής των λογοτεχνών μας,

 που αρέσκονταν να διασκεδάζουν «εν παικτοίς»,

μα και «εν ου παικτοίς», σκαρώνοντας μεταξύ τους πειράγματα,

«πλάκες» και χίλιων ειδών ευτραπελίες.

                 (Δημήτρης Νικορέτζος, Άφθαρτοι εν φθορά)

     Ο Δημήτρης Νικορέτζος, συνταξιούχος καθηγητής, φυσικός, υπηρετεί ευδόκιμα επί μια τριακονταετία και πλέον τα Νεοελληνικά Γράμματα με ποιητικό, δοκιμιακό, κριτικό και φιλολογικό έργο σπουδαίο, για το οποίο έχει αποσπάσει επαινετικά σχόλια από έγκριτους κριτικούς, λογοτέχνες, λογίους και έχει τιμηθεί με εξαιρετικές διακρίσεις.

Ενδεικτικά αναφέρω μερικά από τα βιβλία του:

Ποιητικές συλλογές: Στοχασμοί στο ημίφως, Οδοιπορία στη σιωπή,  Λευκή Μουσική (βραβείο ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη), Τέσσερα βήματα στα σύννεφα (βραβείο Πορφύρα Ακαδημίας Αθηνών).

Λυρικά πεζογραφήματα: Πήγασος χωρίς φτερά. Οδοιπορίες φυγής

Μελέτες : Εν τη ρύμη του λόγου, Αισθητικές σπουδές στην ποιητική Τέχνη (βραβείο P.E.N. International 2013 Για την Ελλάδα της διεθνούς Λέσχης συγγραφέων), το δίτομο, Ο άγνωστος Ελύτης της Μυτιλήνης, Νίκος Καββαδίας ο τελευταίος αμαρτωλός (βραβείο « Εταιρείας Ελλήνων λογοτεχνών»), το τρίτομο « Κόπανος» Ο Ρωμηός της Σμύρνης, το επίσης τρίτομο, Τα παραμύθια του «Κόπανου». Απάνθισμα σμυρναίικων παραμυθιών, Ο Βενιζέλος στη Λέσβο. Η ιστορία που δεν γράφει τ' όνομά της, Ο Ξενόπουλος ως αισθητικός. Αθησαύριστες επιστολές στον Βελ. Φρέρη, Κική Δημουλά, ένας μύθος διαπορευόμενος. Απογραφές ενός ανευλαβούς.

         Το τελευταίο βιβλίο του Δημήτρη Νικορέτζου με το γενικό τίτλο «Άφθαρτοι εν φθορά», διφυές και δισυπόστατο, καθώς γράφει ο ίδιος στον εξαιρετικά κατατοπιστικό πρόλογό του, χωρίζεται σε δυο μέρη.

       Το πρώτο μέρος φέρει τον τίτλο «Αποχαιρετισμοί Λογίων». Περιλαμβάνει 20 αποχαιρετιστήρια κείμενα σε ανθρώπους των Γραμμάτων και της Τέχνης με εξαιρετική προσφορά στον πολιτισμό, δημοσιευμένα κατά κύριο λόγο στο «Δεκαπενθήμερο» της Νέας Εστίας, αναδομημένα και εμπλουτισμένα με συμπληρωματικά στοιχεία, σκίτσα, αυτόγραφα. Οι τιμώμενοι : Φίλων Αρίας (Θεόφιλος Αριστόπουλος), Νικηφόρος Βρεττάκος, Νιόβη Γαβριήλ-Τριανταφύλλου, Νίκος Γκάτσος, Νίκος Καμβύσης, Βάσος Κανέλλος, Κωστής Κοκόροβιτς, Κώστας Κοφινιώτης, Αντώνης Κυριακόπουλος, Νίκος Λαδάς, Μαρία Μαρινέσκου-Χύμου, Αριστείδης Μαυρίδης, Αζίζ Νεσίν, Τίτος Ξηρέλλης, Θεόδωρος Ξύδης, Κλεάνθης Παλαιολόγου, Κώστας Πηγαδιώτης, Χρήστος Τσαπάλας, Μήτσος Τσιάμης, Στράτος Χατζηγιάννης.

       Σ' αυτά τα μεστά ουσίας αφιερωματικά,  επιμνημόσυνα κείμενα ο συγγραφέας παραθέτει στοιχεία της βιογραφίας και του έργου των εκλιπόντων, με τους οποίους είχε συνδεθεί με δεσμούς φιλίας και εκτίμησης, αφηγείται χαρακτηριστικές στιγμές της προσωπικής τους ζωής, καταθέτει μαρτυρίες τρίτων και δικές του αξιολογήσεις και αποτιμήσεις.

       Πολλά απ' αυτά  τα κείμενα έχουν   ξεχωριστό γραμματολογικό ενδιαφέρον, δεδομένου ότι παρέχουν πρωτοφανέρωτες πληροφορίες, βασισμένες σε εμπειρίες και μνήμες που θησαύρισε από τους ίδιους ο συγγραφέας (λ.χ. για τη ζωή και την καλλιτεχνική δραστηριότητα του σπουδαίου βαρύτονου και μουσουργού από τα Πάμφιλα, Τίτου Ξηρέλλη) ή διασώζουν από τη λήθη μορφές παγκόσμιου βεληνεκούς, όπως ο διεθνούς φήμης χορευτής και χορογράφος κλασικού μπαλέτου Βάσος Κανέλος, που δεν αναφέρεται (προφανώς από άγνοια) ούτε καν ως όνομα στις ελληνικές εγκυκλοπαίδειες.

     Αναγνωρίζουμε και σε τούτο το βιβλίο το συστηματικό ερευνητή - συγγραφέα, που αναζητεί και προβάλλει τα ουσιώδη με καλοζυγισμένο, πλούσιο λόγο, εύληπτα, χωρίς φιλολογικούς πλατειασμούς, χωρίς αγιοποιήσεις και υπερβολές επαίνων και εγκωμίων.

       Ιδού ένα δείγμα ουσιαστικής κριτικής από το κείμενο «Μήτσος Τσιάμης. Ο λυρικός ποιητής της Μήθυμνας».

 «Από φύση λυρική ιδιοσυγκρασία και με στόφα τεχνίτη, λάτρης του Ωραίου, σε οποία του έκφανση και μορφή το συναντούσε - από έναν ωραίο στίχο ως μια ωραία γυναίκα υπήρξε ολοζωής εραστής των «παλαιών τρόπων» εκφοράς της ποιητικής τέχνης, ιδιαίτερα της έμμετρης και έρρυθμης ποίησης, που ήξερε να σμιλεύει και να τεχνουργεί με τρόπο σχεδόν υποδειγματικό..... Αν και δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ποιητής τεφρών οριζόντων, πολλά απ' τα ποιήματά του τα διαυγάζει ένα διακριτικό- ενίοτε και λυρικά υποβλητικό - φθινοπωρινό φως, μια σχεδόν ανεπαίσθητη, φευγαλέα ή αόριστη, μελαγχολία, που μόλις «ψηλαφείται».

           Το δεύτερο μέρος του βιβλίου τιτλοφορείται «Μνήμες και ευτραπελίες». Περιλαμβάνει εύθυμες ιστορίες ανεκδοτολογικού χαρακτήρα από τη ζωή γνωστών λογοτεχνών, του Σπύρου Μελά, του Άγγελου Σικελιανού, του Σωτήρη  Σκίππη, του Βασίλη Μοσκόβη, του Μπάμπη Άννινου κ.ά., που κατέγραψε ο συγγραφέας από διηγήσεις του εκδότη της Φιλολογικής Πρωτοχρονιάς Αριστείδη Μαυρίδη και στη συνέχεια συνέθεσε με τη δική του εξαίρετη, άρτια γραφή.

           Οι ιστορίες αυτές με την εκπληκτική ρεαλιστική αμεσότητα και το αναγκαίο για τη ψυχική αποφόρτιση και εκτόνωση χιούμορ προστέθηκαν από το συγγραφέα «για να φαιδρύνει την κατήφεια ή το φιλοσοφικό σκεπτικισμό του αναγνώστη για το μάταιο των ανθρωπίνων», που ίσως δημιουργηθούν από την ανάγνωση του πρώτου μέρους. Αποκαλύπτουν εξάλλου παραστατικά και απερίφραστα αδυναμίες, εγωισμούς και μικρότητες των συγκεκριμένων λογοτεχνών, που τους καθιστούν ανθρώπινους, ατελείς δηλαδή, όπως όλοι μας.

         Ιδού ένα εξαιρετικό για την εντέλεια της γραφής και το ευφυές χιούμορ του δείγμα,  με πρωταγωνιστή τον Κεφαλλονίτη χρονογράφο, ευθυμογράφο, ποιητή και θεατρικό συγγραφέα Μπάμπη Άννινο, ένα από τα σατιρικότερα πνεύματα των Νεοελληνικών Γραμμάτων, φημισμένο για τα παροιμιώδη ευφυολογήματά του.

« Το 1927, ο Μαυρίδης, νεαρός εκδότης και λόγιος, καινουργοφερμένος από την Πόλη-όπου είχε γεννηθεί-άρχισε να γνωρίζεται με τον πνευματικό κόσμο της Αθήνας και να μπαίνει στους κύκλους των λογοτεχνών.

Ένα βράδυ αποκριάς, βρέθηκε με μια μεγάλη συντροφιά λογίων και ποιητών, σε δείπνο στο εστιατόριο «Διεθνές» της οδού Σταδίου.

Στην παρέα ήταν προσκαλεσμένος κι ο γέρος πια χρονογράφος, Μπάμπης Άννινος, που το στόμα του δεν έπαυε να λέει και να φλυαρεί...

Στο τραπέζι οι πιατέλες ήταν γεμάτες με μεζέδες και θαλασσινά κι η παρέα τρωγόπινε σε πνεύμα διάχυτης ευθυμίας.

Ύστερ' από λίγο, οι πιατέλες, άδειασαν κι οι μεζέδες εξαφανίστηκαν. Μόνο σε μια πιατέλα είχε απομείνει ένα καλαμάρι, που ενώ όλοι το ορέγονταν, από ντροπή, κανένας δεν αποφάσιζε να το πάρει.

Απλά κύτταζαν την πιατέλα και συνέχιζαν να μιλούν. Ο Άννινος που είδε την αμηχανία τους, γύρισε κάποια στιγμή και τους είπε:

-Βρε παιδιά, τι γένους είναι αυτή η...πιατέλα;

-Θηλυκού, είπαν οι παριστάμενοι.

-Θέλετε ν' αλλάξω το γένος της κι από θηλυκού, να την κάνω γένους αρσενικού;

-Και τι σημαίνει αυτό; Ρώτησαν όλοι με απορία.

-Θα το δείτε στην πράξη.

Ο Άννινος άδραξε το πιρούνι κι έπιασε το μεζέ.

-Πιατέλος. (Πια τέλος).

Και καταβρόχθισε το καλαμάρι...»