Έκθεση προόδου για την υποδοχή & μετεγκατάσταση των προσφύγων

Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαπιστώνει ανεπαρκείς υποδομές στην χώρα μας για την υποδοχή προσφύγων, αλλά και καθυστερημένη μετεγκατάστασή τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με ευθύνη των ίδιων των ευρωπαϊκών κρατών. Επισημαίνεται επίσης η χρηματοδότηση για την δημιουργία θέσεων στα κέντα υποδοχής.

Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Ολοένα και περισσότεροι πρόσφυγες αναζητούν καταφύγιο στην Ελλάδα, με στόχο την υπόλοιπη Ευρώπη. Με δεδομένο όμως ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους, το πρόβλημα για την χώρα μας γίνεται μεγαλύτερο. Και ενώ μέχρι στιγμής ορθώς δεν επαναπροωθούνται πρόσφυγες, οι υποδομές υποδοχής τους είναι προβληματικές. Μερίδια ευθύνης βέβαια σε αυτό δεν έχουν μόνο οι ελληνικές κυβερνήσεις, αλλά και οι ευρωπαίοι εταίροι που καθυστέρησαν πολύ να παράσχουν βοήθεια. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και μετανάστες όταν έρχονται στην Ελλάδα είναι πολλά. Οι υποδομές, όπως είπα είναι πρόχειρες. Εντούτοις με την συνδρομή και πολλών ΜΚΟ αλλά και την δημοσιότητα που έχει πάρει το θέμα, κάτι φαίνεται να αλλάζει. Πόσο έτοιμη όμως είναι η Ελλάδα για την υποδοχή των προσφύγων από τα παράλια της Τουρκίας και αλλού; Τι πρόοδος έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια; Τι γίνεται με τα κέντρα υποδοχής, τα αιτήματα ασύλου αλλά και την μετεγκατάσταση των προσφύγων από την Ελλάδα στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες; 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δημοσίευσε στις 15 Δεκεμβρίου έκθεση προόδου σχετικά με τα μέτρα αντιμετώπισης της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης στην Ελλάδα. Η Έκθεση αξιολογεί την πρόοδο που σημειώθηκε όσον αφορά το σύστημα των κέντρων πρώτης υποδοχής (hotspot) και την υιοθέτηση των μέτρων  που προβλέπονται στη δήλωση των ηγετών που εκδόθηκε μετά τη Σύνοδο για τη μεταναστευτική διαδρομή στα Δυτικά Βαλκάνια στις 25 Οκτωβρίου.

Μόνο ένα κέντρο υποδοχής στην Λέσβο  λειτουργεί

Σύμφωνα με την έκθεση προόδου για την χώρα μας,  ενώ οι ελληνικές αρχές έχουν επιλέξει πέντε κέντρα πρώτης υποδοχής (hotspots) προσφύγων στη Λέσβο, τη Λέρο, την Κω, τη Χίo και τη Σάμο, εντούτοις  μέχρι σήμερα, λειτουργεί μόνο το κέντρο πρώτης υποδοχής στη Λέσβο. Η Ελλάδα πρέπει, σύμφωνα με όσα αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να ολοκληρώσει την κατασκευή των κέντρων πρώτης υποδοχής, βάσει του προβλεπόμενου χρονοδιάγραμματος και να βελτιώσει την οργάνωσή τους. Τα κράτη μέλη οφείλουν επίσης να συνεχίσουν να στηρίζουν την Ελλάδα, θέτοντας στη διάθεσή της την αναγκαία  τεχνική εμπειρία ώστε να αρχίσουν να λειτουργούν πλήρως τα κέντρα πρώτης υποδοχής. Η Frontex, από την πλευρά της, θα βοηθήσει την Ελλάδα στην καταγραφή μεταναστών στα βόρεια σύνορα, με τη διάθεση επιπλέον συνοριοφυλάκων, και θα αποστείλει ομάδες ταχείας επέμβασης στα σύνορα (RABIT) στο Αιγαίο και στα νησιά του Αιγαίου, ύστερα από αίτημα της Ελλάδας.

Δεσμεύσεις, προγράμματα & χρηματοδότηση

Η Ελλάδα δεσμεύτηκε ν' αυξήσει την ικανότητα υποδοχής σε 30.000 θέσεις για αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα έως το τέλος του έτους. Επίσης, με τη βοήθεια της UNHCR θα παράσχει τουλάχιστον 20.000 επιπλέον θέσεις προαπαιτούμενο για τη λειτουργία του συστήματος επείγουσας μετεγκατάστασης. Στις 14 Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψε συμφωνία με την UNHCR για τη χρηματοδότηση, με 80 εκατ. ευρώ, ενός προγράμματος επιδότησης ενοικίου με στόχο την παροχή 20.000 θέσεων σε χώρους υποδοχής.  Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτήσει επίσης τη δημιουργία 7.000 θέσεων στα κέντρα πρώτης υποδοχής. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, η Ελλάδα προτίθεται να αρχίσει την κατασκευή 4.500 επιπλέον χώρων φιλοξενίας στη Λέσβο, τη Λέρο και την Κω. Η Ελλάδα έχει επίσης υπογράψει συμφωνία επιχορήγησης με την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δημιουργία έως και 700 θέσεων υποδοχής στον Ελαιώνα. Συνολικά, μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου του 2016, θα είναι διαθέσιμες στην Ελλάδα 35.000 θέσεις υποδοχής δηλαδή περισσότερες από τις 30.000 θέσεις έως το τέλος που 2015, για τις οποίες είχε δεσμευτεί η Ελλάδα στη σύνοδο των ηγετών των Δυτικών Βαλκανίων.

Τι γίνεται με την μετεγκατάσταση των προσφύγων

Τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν να βοηθήσουν την Ελλάδα, με τη μετεγκατάσταση 66.400 ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης ξεκίνησε με πολύ αργούς ρυθμούς, αλλά τις τελευταίες εβδομάδες υπάρχουν σημάδια βελτίωσης. Η πρώτη πτήση μετεγκατάστασης μετέφερε 30 αιτούντες άσυλο από την Ελλάδα στο Λουξεμβούργο. Μέχρι σήμερα, έχουν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα 64. Έχουν καταγραφεί άλλοι 370 υποψήφιοι για μετεγκατάσταση και έχουν υποβληθεί 297 αιτήσεις μετεγκατάστασης σε άλλα κράτη μέλη. Μόνο 9 κράτη μέλη πρόσφεραν στην Ελλάδα συνολικά 305 θέσεις, ενώ 14 κράτη μέλη έχουν ορίσει υπαλλήλους-συνδέσμους για τη στήριξη της διαδικασίας επί τόπου. Για να λειτουργήσει σωστά το σύστημα, τα κράτη μέλη πρέπει να αυξήσουν ουσιαστικά τη στήριξη που παρέχουν.

Οι «οικειοθελείς» επιστροφές

Η έκθεση προόδου αναφέρει ότι η Επιτροπή διέθεσε τη χρηματοδότηση της ΕΕ ύψους 2,5 εκατ. ευρώ, και έτσι θα μπορούσε να ξεκινήσει το πρόγραμμα υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ). Από τις αρχές του 2015, η Ελλάδα έχει προβεί σε 16.131 αναγκαστικές και 3.460 υποστηριζόμενες οικειοθελείς επιστροφές οικονομικών μεταναστών που δεν είχαν δικαίωμα ασύλου στην Ευρώπη. Η Ελλάδα στερείται, σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση, μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τις επιστροφές και δεν διαθέτει επαρκείς χώρους κράτησης για την παρεμπόδιση της διαφυγής των εν λόγω ατόμων.