Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Χιλιάδες πρόσφυγες εγκατέλειψαν και εξακολουθούν να εγκαταλείπουν τις εστίες τους και κυρίως μέσω Ελλάδας  προσπαθούν να φτάσουν παρά το κλείσιμο των συνόρων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες σε κάποια χώρα της Κεντρικής Ευρώπης. Ο αριθμός τους έχει αυξηθεί σε πολύ μεγάλα ποσοστά και οι ελληνικές Αρχές δυσκολεύονται να τους καταγράψουν, την ίδια στιγμή που παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των λιμενικών, αρκετοί πρόσφυγες δεν τα καταφέρνουν και πνίγονται στα νερά του Αιγαίου.

Ένα εκατομμύριο πρόσφυγες έχουν συνολικά εγκαταλείψει μέσα στο 2015 τις χώρες προέλευσής τους με κατεύθυνση την Ευρώπη, εξαιτίας πολεμικών συρράξεων, διώξεων και φτώχειας, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (Δ.O.M.).

Σύμφωνα με στοιχεία της Υ.Α., υπολογίζεται ότι περίπου 972.500 άνθρωποι είχαν διασχίσει τη Μεσόγειο μέχρι και τις 21 Δεκεμβρίου 2015. Ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν εκτοπιστεί από τις χώρες τους εξαιτίας πολεμικών συρράξεων και συγκρούσεων είναι ο υψηλότερος που γνώρισε η Δυτική και Κεντρική Ευρώπη από τη δεκαετία του '90, κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Επιπρόσθετα, στοιχεία του Δ.Ο.Μ. κάνουν λόγο για περισσότερους από 34.000 πρόσφυγες που έχουν περάσει μέσω Τουρκίας σε Ελλάδα και Βουλγαρία. Αυτή τη στιγμή, ο Δ.Ο.Μ. δραστηριοποιείται και στις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε πολλές από τις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι πρόσφυγες που σήμερα βρίσκονται στην Ευρώπη, καθώς και χώρες τις οποίες διασχίζουν κατά το ταξίδι τους. Ο Δ.Ο.Μ. βοηθά κυβερνήσεις στη Μέση Ανατολή, την Αφρική, τα Βαλκάνια και αλλού, να φροντίσουν για χιλιάδες ανθρώπους, γυναίκες και άνδρες, οι οποίοι αποτελούν φέτος τμήμα ενός μεταναστευτικού κύματος που θα μείνει στην ιστορία.

Σύροι, το μεγαλύτερο ποσοστό των προσφύγων

Ένας στους δύο που διέσχισε τη Μεσόγειο κατά τη διάρκεια του 2015 ήταν Σύρος πρόσφυγας που έφυγε, προκειμένου να σωθεί από τον πόλεμο που μαίνεται στη χώρα του. Το 20% ήταν Αφγανοί και το 7% Ιρακινοί.

Περισσότεροι από 800.000 πρόσφυγες και μετανάστες διέσχισαν το Αιγαίο από την Τουρκία για να φθάσουν στην Ελλάδα, αριθμώντας το 80% του συνόλου των ανθρώπων που έφθασαν φέτος παράτυπα στην Ευρώπη από θαλάσσης. Το ίδιο διάστημα, ο αριθμός των ανθρώπων που διασχίζει τη Μεσόγειο από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής με προορισμό την Ιταλία σημείωσε ελαφρά κάμψη, από τις 170.000 το 2014 στις 150.000 περίπου το 2015.

Σταθερή άνοδο σημείωσαν οι μηνιαίες αφίξεις από τη Μεσόγειο, από περίπου 5.500 τον Ιανουάριο σε πάνω από 221.000 μόνο τον Οκτώβριο. Στο μεταξύ, περισσότεροι από 3.600 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται.

Πολλά πρέπει να γίνουν ακόμη...

Σταδιακά, στον ορίζοντα αρχίζει να διαφαίνεται μια πιο συντονισμένη ανταπόκριση της Ευρώπης απέναντι στην αρχικά χαοτική κατάσταση, που είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν χωρίς οδό διαφυγής σε σύνορα ευρωπαϊκών χωρών, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που μέσω Ελλάδας μετακινήθηκαν προς τα δυτικά Βαλκάνια και βορειότερα.

Η Υ.Α. ανταποκρίθηκε στην επείγουσα κατάσταση, ώστε να παράσχει στήριξη και να λειτουργήσει συμπληρωματικά στις προσπάθειες της Ευρώπης. Περισσότερα από 600 άτομα σε 20 διαφορετικά σημεία ενίσχυσαν το ανθρώπινο δυναμικό της Υ.Α., ούτως ώστε να προσφέρουν ζωτικής σημασίας βοήθεια και προστασία, να συνηγορήσουν υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της πρόσβασης στο άσυλο ειδικά για περιπτώσεις προσφύγων με ιδιαίτερες ανάγκες, όπως ασυνόδευτοι ανήλικοι και μονογονεϊκές οικογένειες.

Ωστόσο, πολλά χρειάζεται να γίνουν ακόμη, ούτως ώστε να ενισχυθεί η απαραίτητη ικανότητα υποδοχής στα σημεία εισόδου και να γίνεται με τρόπο ανθρώπινο και αποτελεσματικό η φιλοξενία, η παροχή βοήθειας, η καταγραφή και η ταυτοποίηση των ανθρώπων που καταφθάνουν κάθε μέρα προκειμένου να προσδιοριστεί ποιοι χρήζουν προστασίας, ποιοι θα πρέπει να μετεγκατασταθούν σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ποιοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για καθεστώς προσφυγικής προστασίας και για τους οποίους θα πρέπει να διασφαλιστεί η, υπό αξιοπρεπείς συνθήκες, αποτελεσματική επιστροφή στις χώρες προέλευσής τους.

Παράλληλα, η Υ.Α. συνεχίζει να καλεί για ασφαλείς και νόμιμες διόδους, ώστε οι πρόσφυγες να βρουν την ασφάλεια μέσα από προγράμματα επανεγκατάστασης και εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους, πιο ευέλικτες διαδικασίες απόκτησης θεωρήσεων εισόδου, περισσότερα προγράμματα ιδιωτικών χορηγιών και άλλους πιθανούς τρόπους.