Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

H Κομισιόν δημοσίευσε τον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2016.

Ο πίνακας παρέχει συγκριτική επισκόπηση της αποτελεσματικότητας, της ποιότητας και της ανεξαρτησίας των συστημάτων δικαιοσύνης στα κράτη - μέλη της ΕΕ.  

Συγκεκριμένα, ο εν λόγω πίνακας επικεντρώνεται στην αποτελεσματικότητα των συστημάτων δικαιοσύνης (δείκτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών, όπως διάρκεια των διαδικασιών, ποσοστό διεκπεραίωσης και αριθμός εκκρεμών υποθέσεων), στους Δείκτες ποιότητας (επιμόρφωση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των δικαστικών δραστηριοτήτων, διεξαγωγή ερευνών ικανοποίησης των χρηστών, προϋπολογισμός και ανθρώπινοι πόροι) και στην Ανεξαρτησία (δεδομένα από διάφορες έρευνες σχετικά με την αντίληψη που έχει το κοινό και οι επιχειρήσεις περί της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης).

Σκοπός του είναι να στηρίξει τις προσπάθειες των εθνικών αρχών να βελτιώσουν τα συστήματα δικαιοσύνης τους, και για τον σκοπό αυτό παρέχει αυτά τα συγκριτικά στοιχεία. Στον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2016 συγκεντρώνονται δεδομένα από διάφορες πηγές, και ιδίως από την επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της δικαιοσύνης (CEPEJ), η οποία συλλέγει στοιχεία από τα κράτη μέλη.

Χρησιμοποιούνται, επίσης, πληροφορίες που προέρχονται από άλλες πηγές, όπως η Eurostat, η ομάδα των υπευθύνων επικοινωνίας για τα εθνικά συστήματα δικαιοσύνης, τα ευρωπαϊκά δικαστικά δίκτυα όπως το ευρωπαϊκό δίκτυο δικαστικών συμβουλίων (ENCJ), το Δίκτυο των Προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κατάρτισης Δικαστικών.

Για πρώτη φορά, ο πίνακας αποτελεσμάτων στον τομέα της δικαιοσύνης περιλαμβάνει τα αποτελέσματα ερευνών του Ευρωβαρόμετρου που πραγματοποιήθηκαν για να εξεταστεί πιο διεξοδικά πώς αντιλαμβάνονται την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στην ΕΕ. Επιπλέον, η έκδοση αυτή χρησιμοποιεί νέους δείκτες, ιδίως για την κατάρτιση των δικαστών, τις έρευνες μεταξύ των χρηστών στα κράτη μέλη, τη διαθεσιμότητα νομικής αρωγής και την ύπαρξη προτύπων ποιότητας.

Τα βασικά πορίσματα

Από τα αποτελέσματα προκύπτουν τα εξής:

-Μικρότερη διάρκεια των κατ' αντιδικία αστικών και εμπορικών υποθέσεων, ενώ υπάρχει γενική σταθερότητα στις εκκρεμείς υποθέσεις, παρατηρείται επίσης βελτίωση σε αρκετά κράτη μέλη που αντιμετώπιζαν ιδιαίτερες προκλήσεις με μεγάλο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων.

-Βελτίωση της προσβασιμότητας των συστημάτων δικαιοσύνης, ιδίως σε θέματα όπως η ηλεκτρονική υποβολή αγωγών για μικροδιαφορές ή η προώθηση μεθόδων εναλλακτικής επίλυσης διαφορών (ΕΕΔ). Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει περιθώριο βελτίωσης όσον αφορά την ηλεκτρονική διαθεσιμότητα των αποφάσεων ή την ηλεκτρονική επικοινωνία μεταξύ των δικαστηρίων και των διαδίκων.

-Παραμένει η ανάγκη για περισσότερες προσπάθειες, προκειμένου να βελτιωθεί η κατάρτιση στις δικαστικές δεξιότητες και η χρήση τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) για τα συστήματα διαχείρισης υποθέσεων.

-Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν πρότυπα που καλύπτουν παρεμφερείς πτυχές των συστημάτων της δικαιοσύνης, αλλά διαπιστώνονται σημαντικές αποκλίσεις όσον αφορά το περιεχόμενό τους. Για παράδειγμα, λιγότερα από τα μισά κράτη μέλη διαθέτουν πρότυπα για μέτρα που περιορίζουν τις τρέχουσες καθυστερημένες υποθέσεις και ακόμα λιγότερα κράτη μέλη καθορίζουν την ανώτατη διάρκεια που θα πρέπει να έχουν οι εκκρεμείς υποθέσεις.

-Ο πίνακας αποτελεσμάτων περιλαμβάνει τα αποτελέσματα διαφόρων ερευνών σχετικά με την αντίληψη περί της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Για εκείνα τα κράτη μέλη όπου το επίπεδο ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης θεωρείται πολύ χαμηλό, οι κύριοι λόγοι που προβάλλονται για αυτό είναι οι παρεμβάσεις ή η άσκηση πιέσεων από την κυβέρνηση και τους πολιτικούς, καθώς και από οικονομικά ή άλλα ειδικά συμφέροντα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2015, μαζί με την αξιολόγηση της κατάστασης σε κάθε κράτος - μέλος, συνέβαλε στη διαμόρφωση της πρότασης της Κομισιόν προς το Συμβούλιο να απευθύνει ειδικές ανά χώρα συστάσεις σε τέσσερα κράτη μέλη (Κροατία, Ιταλία, Λετονία και Σλοβενία) ώστε να καταστήσουν τα εθνικά τους συστήματα δικαιοσύνης πιο αποτελεσματικά. Επίσης, η Επιτροπή παρακολούθησε στενά τις προσπάθειες στον εν λόγω τομέα σε άλλα κράτη μέλη όπως το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία και η Σλοβακία.