Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η φτώχεια σε όλο της το μεγαλείο, καθώς διασχίζει κανείς τους δρόμους της πρωτεύουσας αλλά και των άλλων μεγάλων πόλεων της χώρας. Μιζέρια, κατήφεια και αποξένωση συνθέτουν αυτό το τοπίο της απογοήτευσης, σε μια χώρα όπου η κρίση έχει επιφέρει τόσα πολλά δεινά για τους κατοίκους της. Μια χώρα που μαρτυρά έλλειψη στοιχειωδών πραγμάτων που αφορούν στην Παιδεία, την μόρφωση, την γνώση. Η ιστορική παράδοσή της, που, όμως, δεν παραπέμπει σε κοινωνικά αιτήματα για αυτονομία ή αυτοοργάνωση παρά σε κομματική λαγνεία που μόλις τα τελευταία χρόνια απομυθοποιήθηκε, καταδεικνύει πόσοι είναι οι αγώνες που ξοδεύτηκαν στα κομματικά τερτίπια, στην δίψα όλων εκείνων που επιθύμησαν θέσεις εξουσίας επί πολλά συναπτά έτη.

Οι πολίτες αυτού του τόπου δεν επιθύμησαν ποτέ το διαφορετικό, την αντίπερα όχθη, το αδύνατο. Είναι οι ίδιοι πολίτες που έφεραν δικτατορίες και βασιλιάδες, ο ίδιος λαός που έχυσε αίμα στο κατόπι για να απαλλαγεί από αυτά τα καρκινώματα. Όμως, η δημοκρατία που έφεραν δεν ήταν παρά κοινοβουλευτικός οργασμός για την διατήρηση της θέσης στα έδρανα μιας αντιδημοκρατικής Βουλής, που κάθε τέσσερα χρόνια ανανεώνεται από νέους οπορτουνιστές ή παλαιούς γνώριμους των εδράνων.  

Λένε πως οι επιλογές των πολιτών φαίνονται στα πρόσωπα των πολιτευτών εκ δεξιών, κέντρου και αριστερών. Αλήθεια είναι, και δεν ισχύει μόνο στην Ελλάδα. Απλά εδώ τα πράγματα ήταν πάντα διαφορετικά. Δεν υπήρξε ποτέ Γαλλική επανάσταση, ούτε Μάης του ΄68, πολύ περισσότερο Ισπανία του ΄36. Αντίθετα, εδώ πάντα τα κόμματα κατόρθωναν να συσπειρώνουν ακόμη και τα καλύτερα μυαλά, μοναδικό φαινόμενο στην Ευρώπη αν όχι παγκοσμίως, με εξαίρεση κάποιες τριτοκοσμικές χώρες.

Όλη η επαναστατική ορμή των Ελλήνων εξαντλήθηκε στις κομματικές αντιπαραθέσεις προπολεμικά και μεταπολεμικά. Δεν είναι τυχαίο που η χώρα αυτή δεν φημίζεται για εναλλακτικές προσεγγίσεις σε πολλά κοινωνικά ζητήματα ακόμη και τώρα που ο συντηρητισμός θα έπρεπε να πνέει τα λοίσθια λόγω της συνεχιζόμενης λιτότητας που τα κόμματα εξουσίας έχουν επιβάλλει εμμέσως ή αμέσως.

Δεν είναι επίσης, σύμπτωση, το γεγονός ότι η εκκλησία που κατέχει τόσο μεγάλη περιουσία δεν έχει συμβάλλει στο παραμικρό στην ανακούφιση των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, παρά επαφίεται στην ψυχολογική αναστάτωση αμέτρητων πολιτών που καταφεύγουν στους ναούς για να ξορκίσουν το κακό, μη αποδεχόμενοι πως το σύστημα εξουσίας έχει τόσα πολλά πλοκάμια που είναι σχεδόν αδύνατο να εξαλειφθούν. Αλλά είπαμε, Ελλάδα είναι εδώ και οι αξίες είναι δεδομένες.

Οι δε αρχές εξακολουθούν να προκαθορίζονται από στερεότυπα και διακρίσεις που μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά, για να μην ξυπνήσει ποτέ ο Έλληνας και να σκεφθεί διαφορετικά. Χωρίς να θέλω να πω πως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως επικρατεί σημαντικά διαφορετική κατάσταση, εντούτοις τα δεδομένα εκεί είναι διαφορετικά. Η φτώχεια στην Ελλάδα είχε πάντα πολλούς αποδέκτες, ακόμη και σε καιρούς υποτιθέμενα γενικευμένου πλουτισμού. Και αυτό είναι το απορίας άξιον, πώς σε μια τέτοια χώρα που βρίθει εδώ και δεκαετίες από πολύπλοκα προβλήματα, οι πολίτες δεν κατάλαβαν ότι θα έπρεπε να κινηθούν διαφορετικά, μακριά από κόμματα και υποσχέσεις για μια ολοκληρωτική και βαθιά αντιδημοκρατική  κοινωνία.

Η φτώχεια, λοιπόν, είναι εδώ και δεν πρόκειται να υποχωρήσει. Περπατώντας στους δρόμους των ελληνικών πόλεων, αγναντεύοντας το αδιέξοδο στις ανθρώπινες σχέσεις και την γενικευμένη αλλοτρίωση, ένα έρχεται στο μυαλό: πως στην χώρα αυτή ο καθείς που παρέκλινε της πορείας θεωρούνταν γραφικός ή περιθωριακός, πως η μάζα ακολουθούσε στάνταρ δρόμους, που με την σειρά τους κατέληγαν σε αδιέξοδο. Δεν ξεσηκώθηκε ποτέ ο κόσμος στην Ελλάδα με αιτήματα αυτονομίας και απαλλαγής από τον ολοκληρωτισμό, από το αλυσόδεμα της κοινωνίας σε κατεστημένες θεωρίες και πρακτικές.

Και για να μην θεωρητικολογούμε: Η Ελλάδα ήταν πάντα πίσω από τα κοινωνικά κινήματα που κοσμούσαν τους δρόμους πολλών ευρωπαϊκών πόλεων τις περασμένες δεκαετίες. Ήταν πάντα ουραγός στα αιτήμτα για άλλη κοινωνία, μια κοινωνία που δεν επιθύμησε ποτέ λόγω της κομματικής ισχύος. Κανείς, όμως, δεν ξέρει για το μέλλον. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει πως οι Έλληνες μπορεί και να σκεφτούν κάποτε διαφορετικά. Είναι, βλέπεις και η συνολική παρακμή της Ευρώπης που βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση αξιώσεων για μια αυτόνομη κοινωνία. Εκτός βέβαια, αν προλάβει και πάλι η ακροδεξιά και ο άκρατος εθνικισμός να επιβάλλουν παλαιότερες πρακτικές, καθώς πολλοί νέοι μη γνωρίζοντας τα παλιά, πέφτουν με ευκολία στην παγίδα.