Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Δύσκολη εξακολουθεί να παραμένει η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση του Οκτωβρίου 2016 για την ελληνική οικονομία και απασχόληση που έδωσε στην δημοσιότητα το Ινστιτούτο Εργασίας (INE) της ΓΣΕΕ, το μακροοικονομικό περιβάλλον παραμένει αβέβαιο και ασταθές ως αποτέλεσμα των μετασχηματισμών που έχουν γίνει στα χρόνια της κρίσης και κυρίως της δραματικής αποεπένδυσης. Η σημαντική πλέον απόκλιση του πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας από τον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ αποκτά ανησυχητικές οικονομικές και πολιτικές διαστάσεις.

Πτώση στο εμπόριο

Σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, η μεταποίηση παρουσιάζει σημάδια ισχνής ανάκαμψης στα δύο πρώτα τρίμηνα του 2016, ενώ σημαντική πτώση παρατηρείται στο εμπόριο και στις επαγγελματικές, επιστημονικές και άλλες υπηρεσίες. Για το ίδιο διάστημα πάντως, τονίζεται ότι είναι θετική η εξέλιξη της απασχόλησης, η οποία ενισχύεται σημαντικά στους κλάδους της γεωργίας, της μεταποίησης και των χρηματοοικονομικών και ασφαλιστικών υπηρεσιών, κυρίως, όμως, αφορά επισφαλείς θέσεις εργασίας.

Η ιδιωτική κατανάλωση παρουσιάζει μικρή πτώση, η οποία αντισταθμίζεται από το οριακό πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Οι μεταβολές στο εμπορικό ισοζύγιο είναι επίσης οριακές, με εμφανή, όμως, πτώση τόσο του όγκου εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών, όσο και των εισαγωγών. Οι ιδιωτικές επενδύσεις παρουσιάζουν αύξηση στο β΄ τρίμηνο του 2016 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2015, χωρίς, όμως, να προβλέπεται σημαντική θετική ετήσια μεταβολή τους.

Η λιτότητα υπονομεύει την φερεγγυότητα του Δημόσιου Τομέα

Η έκθεση αναφέρει ότι αναφορικά με τη διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής, η ασκούμενη πολιτική λιτότητας εξακολουθεί να υπονομεύει τη φερεγγυότητα του δημόσιου τομέα και τη βιωσιμότητα του χρέους. Η ένταση της δημοσιονομικής προσαρμογής, σε συνδυασμό με την πολιτική εσωτερικής υποτίμησης, συμπιέζει το εισόδημα των νοικοκυριών επηρεάζοντας αρνητικά τη φοροδοτική τους ικανότητα και τη δυνατότητα κάλυψης των δανειακών τους υποχρεώσεων. Αυτό έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την επιδείνωση του προβλήματος φερεγγυότητας του τραπεζικού τομέα.

Μείωση ανεργίας απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων

Εντούτοις, στην έκθεση επισημαίνεται ότι οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας δείχνουν στοιχεία συνέχειας με τάσεις οριακής βελτίωσης που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται μείωση του ποσοστού ανεργίας από 24,9% τον Ιούνιο του 2015 σε 23,4% τον Ιούνιο του 2016, και αντίστοιχη οριακή αύξηση της απασχόλησης κατά 1,7% την ίδια περίοδο. Σημειώνεται πάντως ότι, διατηρώντας το ρυθμό μείωσης της ανεργίας και με δεδομένες τις δημογραφικές και άλλες παραμέτρους, η αποκλιμάκωση της ανεργίας σε ποσοστά αντίστοιχα με αυτά του 2008, θα χρειαστεί περίπου 20 χρόνια!

Γυναίκες οι περισσότεροι άνεργοι

Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας κατά ηλικιακή κατηγορία εμφανίζεται στους νέους 15-24 ετών (49,1%), ενώ οι γυναίκες εμφανίζουν ποσοστό ανεργίας σημαντικά υψηλότερο έναντι των ανδρών (27,6% έναντι 19,4%). Παράλληλα, η μακροχρόνια ανεργία ανέρχεται σε 72,2% του συνόλου των ανέργων. Επίσης, η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων έχει προκαλέσει τη σταθερή άνοδο της μερικής απασχόλησης, τη χειροτέρευση βασικών δεικτών προστασίας της απασχόλησης και τη δραματική αύξηση των επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων εργασίας (ΣΣΕ).

Υψηλού ρίσκου η εκτίμηση για έξοδο από την κρίση το 2017...

Συνολικά υπάρχει η εκτίμηση ότι οι όποιες προσδοκίες για γρήγορη έξοδο της οικονομίας από την κρίση και για επιστροφή της στις αγορές το 2017, είναι υψηλού ρίσκου. Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η επέκταση της πραγματικής οικονομίας απαιτούν αναπτυξιακό πραγματισμό και πρωτοβουλίες ευρύτερες των αβέβαιων αποτελεσμάτων που θα έχει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης στην εξομάλυνση των πιστωτικών συνθηκών και στη χρηματοδότηση της οικονομίας. Την ίδια στιγμή, το πρόβλημα των κόκκινων δανείων γίνεται όλο και πιο πολύπλοκο λόγω του εγκλωβισμού της οικονομίας σε μια κατάσταση «υφεσιακής στασιμότητας», η οποία παρατείνει το πρόβλημα φερεγγυότητας των ελληνικών συστημικών τραπεζών.