Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Μιλούν για ελευθερία έκφρασης γνώμης, για διάχυση ιδεών και ανταλλαγή εμπειριών, σε μια κοινωνία όπου το τελευταίο πράγμα που την ενδιαφέρει είναι η επικοινωνία, παρά το γεγονός ότι η κρίση, καθώς λένε, «μας έχει φέρει πιο κοντά». Αναφέρονται σε επαναφορά παλαιότερων αξιών και υπενθύμιση της θνητότητας, όταν το μόνο που προέχει ουσιαστικά είναι να εκθειάζεται το εφήμερο στο όνομα της ιλιγγιώδους ταχύτητας που επιβάλλει, λέει, γοργούς ρυθμούς κατάποσης των κάθε λογής φημών και κουτσομπολιών.

Και αυτά δεν λείπουν, ούτε από τον χώρο της τέχνης και του πνεύματος, καθώς οι ρυθμοί και εκεί έχουν ξεφύγει από τα λογικά πλαίσια. Πεδίο δόξης λαμπρόν λοιπόν, σε μια εποχή όπου το να επιμένεις σε αξίες και ιδανικά θεωρείται επιεικώς παραλογισμός ή φαντασίωση. Η αναγωγή του χρήματος σε ύψιστο αγαθό, ειδικά τώρα που η ύφεση έχει καταληστέψει τα νοικοκυριά, ο εκθειασμός της κάθε λογής διάκρισης στο όνομα του πλουτισμού και της ευημερίας, μετατρέπεται σε αποκαλυπτικό στόχο, τώρα που αυτοί που είχαν να πουν κάτι έφυγαν νωρίς.

Ποιοι έχουν μείνει; Εκείνοι που υπό άλλες συνθήκες δεν θα έκαναν ούτε για το πιο ευτελές επάγγελμα, που δεν μπορώ, όμως, να κατονομάσω γιατί το σέβομαι. Απλά οι ρόλοι θα είχαν αντιστραφεί, γιατί πραγματικά πολλοί που θα έπρεπε να διδάσκουν Παιδεία και Αρχές ζουν απομονωμένοι στο περιθώριο μιας κοινωνίας που τους απέβαλλε εσκεμμένα εδώ και καιρό. Έτσι, δεν είναι και τόσο περίεργο το ποιοι κατέχουν τα εξουσιαστικά πόστα, αφού ούτως ή άλλως αυτοί είναι που πληρούν τις εξευτελιστικές προϋποθέσεις.

Για όλους τους υπόλοιπους, υπάρχει η εφιαλτική καθημερινότητα να πορεύονται στο άγνωστο χωρίς ελπίδα. Έφυγαν λοιπόν, εδώ και δεκαετίες τα ευφυή μυαλά, αφήνοντας, όμως, το έργο τους που για να διατηρηθεί, θα πρέπει να συζητιέται. Έφυγαν όλοι αυτοί που έδιναν «το κάτι παραπάνω» στις μάζες και δεν εννοώ φυσικά τους πολιτικάντηδες και τους κάθε λογής εξαπατητές. Μιλώ για τα αστείρευτα αυτά μυαλά που αφιέρωσαν την ζωή τους όχι μόνο για μια καλύτερη κοινωνία, αλλά για να μπορούμε σήμερα να συζητούμε ελεύθερα, χωρίς κοριό πάνω από το κεφάλι μας.

Βέβαια, η παρακολούθηση για να συνεχίσω από εκεί που ξεκίνησα-  δεν έχει σταματήσει στο παραμικρό, ούτε η στοχοποίηση προσώπων, εμφανώς ή αφανώς. Αυτό, όμως, είναι και το χαρακτηριστικό της σημερινής εποχής, ότι προσφέρει μια προσχηματική ελευθερία, που, όμως, σταματά όταν αισθάνονται απειλή. Αναφέρονται σε μια κατ' ευφημισμό ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, όσο η διακίνηση αυτή ελέγχεται και φιλτράρεται από την διαφημιστική αγορά.

Δεν αφορά την Ελλάδα μόνο το εν λόγω σκεπτικό παρά την υφήλιο ολόκληρη, αναλόγως βέβαια, των περιοχών αποστέρησης στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν στο Αφγανιστάν, για παράδειγμα, η γυναίκα είναι ακόμη αντικείμενο κάθε είδους εκμετάλλευσης, στην Ευρώπη των ελευθεριών, οι κακοποιήσεις και οι βιασμοί δεν απουσιάζουν. Αν στην Υεμένη λιθοβολείται η τιμή και η υπόληψη των αντιφρονούντων, στις ΗΠΑ ακόμη σκοτώνουν έγχρωμους από ρατσιστικά κίνητρα. Οι διαφορές, λοιπόν, ποικίλουν από περιοχή σε περιοχή, τα εγκλήματα, όμως, κάπου ευθυγραμμίζονται, παρά το γεγονός ότι οι ατομικές ελευθερίες διαφέρουν σημαντικά. Τι διαφορά έχει εξάλλου, αν σκοτώνεις με πέτρα ή όπλο, αν εκτελείς τον σύντροφό σου και δεν τον διαπομπεύεις πρώτα; Το αποτέλεσμα είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις παραβιάζονται δικαιώματα ζωής. Δεν θέλω να πω βέβαια, μ' αυτό ότι στην Ευρώπη δεν έχουν κατακτηθεί με αγώνες σημαντικές ελευθερίες, λέω απλά πως οι ελευθερίες αυτές δεν είναι εγγυημένες.

Ας μην μιλούν, λοιπόν, έτσι αγόγγυστα περί της όποιας νέας εποχής ή αν το κάνουν, ας προσέξουν καλά πώς θα το εκφράσουν. Ζούμε εποχές έλλειψης αμφισβήτησης, που έλαβε στο παρελθόν καθολικό χαρακτήρα. Ζούμε χρονικές περιόδους κατάρριψης των μύθων που εξέθρεψαν γενιές ολόκληρες. Και δεν εννοώ τα στερεότυπα που καλώς εκλείπουν, παρά τις αξίες και το μέτρο σε έναν κόσμο βουτηγμένο στην διαφθορά. Από ένα σύστημα εξουσίας που αρέσκεται να βρίσκει στον καθένα μιμητές.