«Υπάρχουν κάτι στιγμές έσχατες, που αλλάζουν τη ζωή. Όχι μόνο τη δική σου, αλλά και όσων βρίσκονται γύρω σου. Και υπαίτιος είσαι εσύ. Κατόπιν, τίποτα δεν μπορεί να είναι το ίδιο.  

Η κρίση που ξεσπά στο πολιτικό μέτωπο της Ελλάδας του 1843 και συνεχίζεται στα επόμενα χρόνια, εισβάλλει και στην προσωπική ζωή μιας σπουδαίας οικογένειας της μετεπαναστατικής Αθήνας, με αποτέλεσμα η απόγονος Ελισάβετ Δούκα, φιγούρα ακριβοθώρητη, διάφανη όπως το υγρό στοιχείο, που είχε τη δύναμη με την αφτιασίδωτη ποιότητά της να βγάζει τους Αθηναίους από την καθημερινότητα, διχασμένη ερωτικά, να υποπέσει σε ένα μεγάλο «λάθος», το οποίο σημαδεύει ανεξίτηλα και με τραγικές συνέπειες τη ζωή πολλών προσώπων...»

Για τα παραπάνω και άλλα περισσότερα, την αφόρμηση, αλλά και τις προεκτάσεις τους, έρχεται στη Μυτιλήνη και θα μιλήσει η συγγραφέας του ιστορικού μυθιστορήματος «Οι κόρες της Ελλάδας 2

Ο Διχασμός» Φιλομήλα  Λαπατά. Γνωστή στο φίλο αναγνωστικό κοινό της Μυτιλήνης η καταξιωμένη συγγραφέας Φ. Λαπατά που το όνομά της ταυτίζεται με την ποιοτική γραφή ιστορικού μυθιστορήματος, παρουσιάζει απόψε στις 8 το βράδυ, προσκεκλημένη του πολυχώρου -  βιβλιοπωλείου «Βοοκ and Art» στην  Κομνηνάκη 5, το νέο της βιβλίο «Ο διχασμός» που κυκλοφόρησε το φθινόπωρο από τις Εκδόσεις «Ψυχογιός».

Λυρισμός, έντονα αισθήματα, καθαρή γραφή, τεκμηριωμένη, με σεβασμό στην ιστορική αλήθεια και τον αναγνώστη, είναι κάποια από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το συγγραφικό έργο της Φιλομήλας Λαπατά και κάνουν τον αναγνώστη να νιώθει σίγουρος για την ποιότητα  κάθε φορά που επιλέγει να διαβάσει ένα βιβλίο της .

«Ο Διχασμός», που είναι  το β΄ μέρος της τριλογίας της, «Οι κόρες της Ελλάδας» αποτελεί ένα αυτοτελές ιστορικό μυθιστόρημα και πέρα από τον πρόλογο και τον επίλογο χωρίζεται σε τρία μέρη.

Ένα μικρό απόσπασμα από το πρώτο μέρος αξίζει για να δώσει αγαπητοί αναγνώστες μια δυνατή γεύση από ήχους, μυρωδιές, εικόνες και μια πολυποίκιλη συστάδα στοιχείων της μυθιστορηματικής εξέλιξης.

«Απέναντι από τα Ανάκτορα βρισκόταν το σπίτι μας, μέσα σ' έναν ανθόκηπο γεμάτο μουσμουλιές, κουτσουπιές, αμυγδαλιές και οπωροφόρα, όπου τα χρώματα άλλαζαν, ανάλογα με τις εποχές και τα πουλιά έφτιαχναν τις φωλιές τους στα κλαδιά των δέντρων και μας τρέλαιναν νυχθημερόν με το κελάηδημά τους. Τα ανήσυχα βράδια, από το ύψωμα του Λυκαβηττού, το αγέρι, κατρακυλώντας πάνω στους πέτρινους όγκους της πλαγιάς, έφερνε στο σπίτι μας το παράπονο των γρύλων και της κουκουβάγιας. Το σπίτι μας λαμπύριζε στο αττικό φως. Είχε μνημειακή αρχιτεκτονική, δική του ατμόσφαιρα και αύρα μεγαλείου. Αυτή η αύρα πήγαζε από το ένδοξο παρελθόν των προγόνων μας. Ξεχώριζε στην περιοχή λόγω εντυπωσιακής καλαισθησίας, θέσης και όγκου. Είχε υπέροχη θέα στην Ακρόπολη, στον Λόφο των Νυμφών, στον Υμηττό, στον ποταμό Ιλισσό και στον Ελαιώνα, μέχρι κάτω στα Φάληρα. Από πίσω είχε λόφους, περιβόλια, αμπέλια, ρεματιές και τον ανήφορο

του Κολωνακίου, περιοχής εξοχικής, γεμάτης μονοπάτια, βράχια, αγριόχορτα, βούρλα, λυγαριές, αγριοκάρδαμο και πεύκα. Ήταν μόνιμα ποτισμένη από δυσοσμία ξινισμένου γάλατος, τυριού και κάτουρου, γιατί εκεί είχε τα μαντριά του ο Προκόπης Τζέκος ο γιδοβοσκός, ο επονομαζόμενος Μπες, ο οποίος μάς έφερνε το γάλα κάθε πρωί, παχύ και αφρώδες, με κρέμα υποκίτρινη που άφηνε στον ουρανίσκο μια στρώση λίπους και στο στόμα μια μυστήρια επίγευση σαν όρεξη για ζωή. Εκείνο το σπίτι, έτσι το είχε θελήσει η μητέρα μου, η οποία ήταν γυναίκα κοσμογυρισμένη και είχε άποψη επί παντός επιστητού: μεγαλοπρεπές και γερό για να στεγάσει με ασφάλεια τις επόμενες γενιές. Έτσι το είχε ονειρευτεί, ερχόμενη το 1836 από την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα. Εκείνο το όνειρο ανέγερσης μνημειώδους μεγάρου, το πραγματοποίησε τέσσερα χρόνια αργότερα, δηλαδή το 1840, αφού πρώτα ο Γερμανός αρχιτέκτονας Φρειδερίκος Γκέρτνερ σχεδίασε την πλατεία Ανακτόρων και χάραξε τις λεωφόρους Αμαλίας και Αθηνών-Κηφισιάς. Το σπίτι μας, φτιαγμένο από πέτρες φερμένες από το Καπανδρίτι και πράσινα μάρμαρα της Τήνου, είχε χτιστεί πάνω σε σχέδια του αρχιτέκτονα Παναγιώτη Κάλκου, ο οποίος εκείνο τον καιρό μόλις είχε επιστρέψει στην Αθήνα από το Μόναχο και είχε αρχίσει να χτίζει την πρωτεύουσα «περικαλλή και αγλαή», όπως έγραφαν για αυτόν οι σπουδαιότερες εφημερίδες της εποχής, Αιών, Αθηνά και Ελπίς. Το οικόπεδο, πέντε χιλιάδες πήχεις σε προνομιούχο θέση, είχε αγοραστεί μερικά χρόνια πριν προς δυόμισι δραχμές τον πήχη από τον διαχειριστή της μητέρας μου, Σέργιο Βογιατζόγλου, για λογαριασμό της. Αυτός ο άντρας, στον οποίο είχαν συμβεί στραπάτσα και γι' αυτό είχε στα μάτια το χρώμα ενός αρχαίου πόνου, είχε έρθει στην Αθήνα έναν χρόνο νωρίτερα από την ίδια, δηλαδή το 1835, προκειμένου να προετοιμάσει τα πρακτικά θέματα της άφιξής της. Η ανέγερση του κτιρίου, με τους στάβλους και το αμαξοστάσιο, είχε κοστίσει επιπλέον τετρακόσιες χιλιάδες δραχμές, δίχως να λογαριάσουμε και το ποσό που ξοδεύτηκε κατόπιν για την εσωτερική διακόσμηση. Μια ολόκληρη περιουσία στοίχισε εκείνη την εποχή, αλλά η μητέρα μου δεν λογάριασε χρήματα εξάλλου, της ανήκαν και τα διέθετε όπως επιθυμούσε. Ο συμβολαιογράφος της μητέρας μου, Νεόφυτος Βαβύλας, στην αρχή, της είχε προτείνει προς αγορά διάφορα μέγαρα στην Αθήνα, όμως εκείνη αρνήθηκε ν' αγοράσει σπίτι παλαιό, ήδη κατοικημένο από προηγούμενους ιδιοκτήτες, διότι πίστευε πως τα σπίτια κρατούν αποτυπωμένες τις φυσιογνωμίες των ζωντανών, ακέραιες τις τελευταίες κινήσεις τους, έκθετα τα συναισθήματά τους και αξέχαστες τις έσχατες επαφές τους πριν τα εγκαταλείψουν.»

Με την ευκαιρία της παρουσίασης του ιστορικού της μυθιστορήματος «Ο Διχασμός», η συγγραφέας Φιλομήλα Λαπατά παραχώρησε συνέντευξη για τους αναγνώστες του «Δημοκράτη».

  Κυρία Λαπατά την «Επιστροφή» ακολούθησε ο «Διχασμός»... Θα θέλατε να μας πείτε ποιο ήταν το έναυσμα για να αρχίσετε τη συγγραφή του νέου σας ιστορικού μυθιστορήματος;

«Ο διχασμός» είναι το δεύτερο μυθιστόρημα της σειράς «Οι κόρες της Ελλάδας» και η χρονική συνέχεια του πρώτου «Η επιστροφή» (1790 1838). Με αυτό το μυθιστόρημα παρακολουθώ την ιστορική εξέλιξη της Ελλάδας, καλύπτοντας την χρονική περίοδο 1840 -1875 της ιστορίας μας.

 Μπορεί μέσα από ένα διχασμό να προκύψει σε βάθος χρόνου η ομόνοια;

Μπορεί, μόνο εάν έχουμε επίγνωση του διχασμού μας, των αιτίων που τον προκαλούν (ιδίως προσωπικών) και πάντα με την προϋπόθεση ότι πραγματικά επιθυμούμε την ομόνοια και τη θέτουμε ως σκοπό μας. Πράγμα εξαιρετικά δύσκολο, όπως καταλαβαίνετε, γιατί... «οι Έλληνες είναι καλοί στον πόλεμο και κακοί στην ειρήνη» όπως λέει μια από τις ηρωίδες του ΔΙΧΑΣΜΟΥ στο μυθιστόρημα.

 Το όνομά σας συνδέεται συγγραφικά με το ποιοτικό ιστορικό μυθιστόρημα. Τι είναι αυτό, που σας θέλγει στο να συγγράφετε ιστορικά μυθιστορήματα;

Η ιστορική έρευνα. Το ψάξιμο στο βάθος της ιστορίας. Η αναπαράσταση μιας συγκεκριμένης εποχής με όλες τις λεπτομέρειές της.

 Υπήρξε κάποιος  από τους ήρωες του νέου σας μυθιστορήματος  με τον οποίο  να ταυτιστήκατε και να νιώσατε ότι αποκαλύπτεστε μέσα από τον χαρακτήρα του;

Όλοι οι ήρωες του ΔΙΧΑΣΜΟΥ, αλλά και της ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ, υπήρξαν πραγματικά στην Αθήνα του 1840 1875. Ήταν υπαρκτά πρόσωπα, το καθένα με τη ζωή του, τις επιλογές του και τις συνέπειές τους. Ταυτίζομαι με πολλούς από αυτούς σε παρόμοιες επιλογές του δικού μου παρελθόντος, αλλά δεν ένιωσα να «αποκαλύπτομαι» μέσα από τον χαρακτήρα κανενός.

  Με το «Διχασμό» σκιαγραφείτε μια Αθήνα μετεπαναστατική στο λυκαυγές της ανασύνταξης με πρόδρομο την φερέλπιδα 3η Σεπτεμβρίου 1843, όπου αρθρώνεται το πρώτο Σύνταγμα της χώρας. Αυτό όμως φέρνει και πολιτική κρίση. Οι ήρωες του μυθιστορήματος στην καθημερινότητά τους αντιδρούν αφουγκραζόμενοι αυτή την κατάσταση;

Η 3η Σεπτεμβρίου 1843 και η απαίτηση των Αθηναίων για Σύνταγμα (ελάχιστοι γνώριζαν εκείνη την εποχή τι σήμαινε «Σύνταγμα») ήταν η μοναδική ειρηνική επανάσταση που έκαναν ποτέ οι Έλληνες. Ασφαλώς και οι συνέπειες ήταν σπουδαίες για την ιστορία της χώρας μας και επηρέασαν με τον τρόπο τους την καθημερινότητα όλων των Αθηναίων και αυτό φροντίζω να το «περάσω» στους αναγνώστες, όχι διδακτικά, αλλά μέσα από τη ζωή των χαρακτήρων του μυθιστορήματος.

  Πολιτικό σκηνικό μιας τριακονταπενταετίας, 1840-1875, αλλά και μια ηθογραφία, ένα ψυχογράφημα μιας Αθήνας και των ανθρώπων της ως πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές στην ιστορική συνέχεια μέσα από τις σελίδες του Διχασμού. Θα θέλατε να μας αποκαλύψετε πώς διατηρήσατε τις ισορροπίες ανάμεσα στη μυθοπλασία και την ιστορία κατά τη συγγραφή;

Όλα τα πρόσωπα του ΔΙΧΑΣΜΟΥ είναι υπαρκτά, πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές, καθώς και οι ιστορίες τους. Μου «δόθηκαν» μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και εγώ έπρεπε να τους αναστήσω όπως πραγματικά υπήρξαν. Ακόμα και στα μέρη της Αθήνας που περιγράφω έκανα αυτοψία και βασίστηκα στις πρώτες φωτογραφίες της εποχής από τα αρχεία των φωτογράφων αδελφών Ρωμαϊδη. Μυθοπλασία χρειάστηκε να χρησιμοποιήσω στους διαλόγους και στην περιγραφή των συναισθημάτων των ηρώων μου. Μετά από οκτώ μυθιστορήματα, εκ των οποίων μόνο το ένα μη ιστορικό, έχω πια συνηθίσει να κρατώ τις ισορροπίες ανάμεσα στο αληθινό και το μυθοπλαστικό. Αυτό εξάλλου είναι και το... στοίχημα.

  Στο πρώτο μέρος αναφέρετε ότι «Κάθε γενιά διαιωνίζεται στην επόμενη μέσα από μυστικούς γενετικούς κώδικες». Μαζί με αυτό διαιωνίζονται και τα πάθη, οι ροπές έτσι που κάποιες καταστάσεις να είναι προδιαγεγραμμένες ή ο ρους της ιστορίας  φέρνει και κατά πόσο την εξομάλυνση;

Δυστυχώς, συμπεριφορές που δεν είναι υγιείς τείνουν να επαναλαμβάνονται από γενιά σε γενιά. Χρειαζόμαστε επίγνωση για να σταματήσουμε να κάνουμε τα ίδια λάθη. Μόνο γνωρίζοντας το παρελθόν μπορούμε να έχουμε ένα υγιές παρόν και ένα ελπιδοφόρο μέλλον και να «σπάσουμε» την αλυσίδα των λανθασμένων συμπεριφορών. Είναι στο χέρι μας, όπως αντιλαμβάνεστε. Μόνον εμείς οι ίδιοι, έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε ο καθένας το πεπρωμένο του. Κανένας άλλος δεν μπορεί να το κάνει για λογαριασμό μας.

Στις σελίδες υποδοχής του βιβλίου σας, παραθέτετε λόγια του Κορνήλιου Καστοριάδη: «Εγώ λέω ότι ο ελληνικός λαός, όπως και κάθε λαός, είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται σήμερα.» Αν αυτές οι σκέψεις συνταιριαστούν με το ότι η ιστορία δεν είναι απλή καταγραφή γεγονότων, αλλά έχει στόχο την ερμηνεία του παρόντος και πρόβλεψη του μέλλοντος, ποια η γνώμη σας για την ιστορική εξέλιξη των Ελλήνων;

Δυστυχώς δεν είμαι αισιόδοξη. Ειδικά με τα δείγματα των τελευταίων χρόνων. Είμαστε λαός που δεν παραδέχεται πως η «κακιά» του μοίρα είναι συνέπεια των λανθασμένων επιλογών του. Το «δεν φταίω εγώ, φταίνε πάντα οι άλλοι...» έχει γίνει πλέον παθογένεια του Έλληνα.

  Άνθρωποι με τα πάθη τους, ζώα, μοσχοβολιές κήπων, στιγμές καθημερινής κανονικότητας, συνήθειες, μυρωδιές ευχάριστες και μη, γεωμορφολογία, αρχιτεκτονικό ύφος κτιρίων, ήχοι, αισθήματα, πορνεία, όλα ως πολύτιμα πετράδια στο ψηφιδωτό του νέου σας ιστορικού μυθιστορήματος στην μετεπαναστατική Αθήνα. Σε αυτό το κομμάτι, πόσο νιώσατε την πληρότητα κατά την συγγραφή;

Πάντα νιώθω ψυχική ανάταση όταν βρίσκομαι σε περίοδο συγγραφής. Είναι από τις πιο εποικοδομητικές και ευτυχισμένες περιόδους της ζωής μου, παρότι εξαντλητικές και μοναχικές. Η συγγραφή είναι διαδικασία μεταμορφωτική και για τον συγγραφέα, αλλά και για τα άτομα του περιβάλλοντός του (οικογένεια, φίλοι, αναγνώστες). Όλοι επηρεάζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

 Μάρτιο του 2017, σας υποδέχτηκε το φιλαναγνωστικό κοινό της Μυτιλήνης. Σε λιγότερο λοιπόν από δυο χρόνια ξανά μαζί. Λίγες σκέψεις γι' αυτό το ταξίδι και τη συνάντηση με τους φίλους αναγνώστες σας.

Έχω τις καλύτερες αναμνήσεις από την προηγούμενη επίσκεψή μου στη Μυτιλήνη. Από το θερμό αναγνωστικό κοινό, και προπαντός από την ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου «BOOK & ART» Βάλια Μπαρμπατιώτη. Χαίρομαι που επιστρέφω στο ωραίο νησί σας αυτή τη συγκεκριμένη περίοδο, παραμονές Χριστουγέννων, η οποία έχει και την περιρρέουσα συναισθηματική της φόρτιση. Κάνει καλό στην ψυχή.

                                                  * * ** *

       Περισσότερα και πιο αποκαλυπτικά από τη συγγραφέα απόψε στις 8 λοιπόν στο «Book and Art» με την ευχή να είναι καλοτάξιδο το νέο της βιβλίο.

                                                                 vamvouramar@gmail.com