Η συνάντηση τριών στιχουργών, Δημήτρη Νικορέτζου, Γιάννη Παπάνη και Χρυσ. Γελαγώτη, που βρήκαν κοινό σημείο αναφοράς στην μουσική ενορχήστρωση του Νίκου Τσιριγώτη, έδωσε ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα. Δεκαοκτώ δημιουργίες αντάμωσαν στο CD «Μουσικές Νοστωδίες Λέσβιων Ποιητών».

Το φιλόμουσο λεσβιακό κοινό, με τις ιδιαίτερες ευαισθησίες του και το αυστηρό του κριτικό πνεύμα, χειροκρότησε την πρωτοβουλία αυτή και τις φωνές, που της έδωσαν ζωή πριν λίγους μήνες στο Κάστρο της Μυτιλήνης και προ ημερών στο Γαλλικό Ινστιτούτο.

Με ιδιαίτερη χαρά, ο «Δ» φιλοξενεί την προσφορά τιμής των δημιουργών, που απλόχερα έδωσαν στην εφημερίδα και στους συνδρομητές της.  

Σε μια ολιγόλεπτη συνεύρεση, μιλούν για την έμπνευση, την συνεργασία τούτη, αλλά και για την επιλογή των τραγουδιών στο «Δ».

«Σεμνύνομαι να πω, πως όλα ξεκίνησαν με την γνωριμία μου με τον μαέστρο μας τον Νίκο Τσιριγώτη, όπου τον παρακάλεσα να μελοποιήσει ένα στιχούργημά μου, αφιερωμένο στην ιδιαίτερή μου πατρίδα την Αγιάσο, με τον ομώνυμο τίτλο, γραμμένο στο Αγιασώτικο γλωσσικό ιδίωμα, σημειώνει ο Γ. Παπάνης.

Είχα μάλιστα μόλις παραλάβει από το τυπογραφείο τυπωμένη τη συλλογή μου "Μια χασοφεγγαριά γεμάτη τραγούδια" και η οποία φαίνεται άρεσε στον Νίκο και άρχισε σιγά -σιγά να μελοποιεί διάφορα κομμάτια.

Αυτά αποτέλεσαν και την πρώτη μαγιά για την συλλογική μετά παρουσίαση των "μουσικών νοστωδιών". Στη συνέχεια, ακολούθησε από μένα τώρα, η γνωριμία του Νίκου με τον καταξιωμένο ποιητή Δημήτρη Νικορέτζο και από τις διάφορες συλλογές του, επέλεξε μια σειρά από κατάλληλα ποιήματά του για μελοποίηση, που προστέθηκαν στην πρώτη μαγιά, που σας ανέφερα.

Προϋπήρχε δε, ήδη μια σειρά μελοποιημένων ποιημάτων, του επίσης καταξιωμένου Λέσβιου στιχουργού Χρυσόστομου Γελαγώτη, πάλι ντυμένα με τις μαγικές νότες του Νίκου και έτσι όλη αυτή η παραγωγή αποτέλεσε τις "Μουσικές Νοστωδίες". Να σας αποκαλύψω εδώ, ότι η πατρότητα του ευρηματικού αυτού τίτλου ανήκει στον Δημήτρη Νικορέτζο».

Όλα τούτα σχετικά με την ιδέα της συνεργασίας, επιβεβαιώνει και ο Δημ. Νικορέτζος.

«Η ιδέα της συνεργασίας Μυτιληνιών ποιητών και στιχουργών για μελοποίηση στίχων τους ήταν του Γιάννη Παπάνη, ο οποίος ήρθε σε επαφή με τον Νίκο Τσιριγώτη για μουσική επένδυση ποιημάτων και στίχων του ιδίου, δικών μου και του Χρυσόστομου Γελαγώτη.

Η επιλογή των τραγουδιών των Παπάνη-Γελαγώτη έγινε από στίχους τους γραμμένους ειδικά για μελοποίηση, ενώ η επιλογή των δικών μου στίχων έγινε από τις ποιητικές μου συλλογές «Τέσσερα Βήματα» στα «Σύννεφα» και «Λευκή Μουσική», που η μελοποίησή τους είχε έναν επιπρόσθετο βαθμό δυσκολίας».

«H μουσική ευαισθησία του Νίκου Τσιριγώτη έχει ακουμπήσει και έχει μελοποιήσει στίχους μας από την εποχή ήδη που ήταν μαέστρος στην ορχήστρα του Δήμου, τονίζει ο Χ. Γελαγώτης. Πάντα ήταν επιθυμία μας η παρουσίαση των τραγουδιών αυτών στο ευρύτερο κοινό, κάτι όμως, που σκόνταφτε στη σεμνότητα του Νίκου Τσιριγώτη, που δεν ήθελε να προβάλλει προσωπική του δουλειά μέσα από τη Δημοτική ορχήστρα. Τώρα, όμως, που αποδεσμεύτηκε από το Δήμο, η επιμονή μας και η οργανωτική διάθεση του Γιάννη Παπάνη είχαν σαν αποτέλεσμα τη διοργάνωση, με μεγάλη επιτυχία το περασμένο Αύγουστο, στο κάστρο Μυτιλήνης, της μουσικής εκδήλωσης Μουσικές Νοστωδίες Λέσβιων Ποιητών.

Αυτή η εκδήλωση επανελήφθη το Φλεβάρη στο Γαλλικό Ινστιτούτο, με πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία.

Αυτά τα τραγούδια, σκεφτήκαμε να τα αφιερώσουμε στο ευρύτερο κοινό και συγκεκριμένα στους αναγνώστες της εφημερίδας σας», καταλήγει.

Μιλώντας για την πηγή έμπνευσης και αν και κατά πόσο τα στοιχεία της Λέσβου, φυσικά, ιστορικά, πολιτιστικά, επηρεάζουν τη γραφή τους, ο καθένας έδωσε την δική του διάσταση.

Γ. Παπάνης: «Η αλήθεια είναι ότι στη δική μου συλλογή, εκτός από την "Αγιάσο" δεν υπάρχουν άλλα τραγούδια "Λεσβιακού περιεχομένου", ενώ περισσότερα υπάρχουν στα τραγούδια του Χρυσόστομου, όπως το πολυτραγουδισμένο "Λέσβος μου στην υγειά σου", με το οποίο και αρχίζουμε τις συναυλίες μας, καθώς και άλλα όπως το "Στην Πέτρα και το Μόλυβο" και άλλα. Όμως, κατά βάθος πιστεύω ότι είναι παντού διάχυτη η Λεσβολατρεία όλων μας και είναι αυτή, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μας ενέπνευσε να γράψουμε, ό,τι γράψαμε ο καθένας.

Και βέβαια όλα τα  συναισθήματα, που συγκινούν τον άνθρωπο, όπως ο έρωτας, η απώλεια, ο πόνος, η ξενιτιά, ο θάνατος, ακόμα και η οργή,  είναι η κινητήρια δύναμη, που θα εμπνεύσει και θα παρακινήσει έναν στιχουργό να εκφράσει έμμετρα όλα αυτά τα εσώψυχά του.

Κάποιος αναρωτήθηκε κάποτε άραγε ο άνθρωπος πρώτα ερωτεύτηκε και μετά τραγούδησε ή το αντίστροφο; Δεν έχει ακόμα υπάρξει απάντηση στο υπαρξιακό αυτό ερώτημα».

Δ. Νικορέτζος: «Οι προσωπικοί μου στίχοι, γραμμένοι ως ποιήματα στις προαναφερθείσες ποιητικές μου συλλογές, δεν εμπνέονται από  συγκεκριμένα στοιχεία της Λέσβου, όμως, υπό ευρεία έννοια, το υπόβαθρό τους βρίσκεται αγκυροβολημένο σε μνήμες, ακούσματα και εικόνες που θησαύρισα στο νησί μου. Οι εμπνεύσεις τους, όπως και ο λυρικός τους οίστρος έχουν εκεί την κοιτίδα και την αφετηρία τους.  

Αλλά και τα έντονα συναισθήματα και οι καταστάσεις έντασης, μπορούν ν' αναδείξουν έναν στιχουργό. Τούτο κανείς δεν το αρνείται. Όλα αυτά μαζί με το φυσικό περιβάλλον, αποτελούν την πρώτη ύλη με την οποία οικοδομείται η φυσιογνωμία ενός στιχουργού ή στιχουργού-ποιητή (όπως ήταν π.χ. ο Νίκος Γκάτσος), αφού αποτελούν τα κυριότερα ψυχικά ερεθίσματα που μπορεί να βιώσει μια ευαισθητοποιημένη ανθρώπινη προσωπικότητα».

Περισσότερο ...Λεσβολάτρης παρουσιάζεται ο Χ. Γελαγώτης, καθώς παραδέχεται ότι:

«Οι ομορφιές κάθε γωνιάς του νησιού, η θάλασσα, οι ελαιώνες που φτάνουν ως τη θάλασσα, το Αιολικό φως, είναι πηγές καθημερινής έμπνευσης και λειτουργούν σαν μούσες στο στίχο μου, χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρώτο τραγούδι στο cd, που ο στίχος του ακουμπά κι αγκαλιάζει κάθε γωνιά του νησιού.

Η αύρα του χώρου και οι ομορφιές του γενικότερα, καλλιεργούν το συναίσθημα του ποιητή και το καθιστούν ευάλωτο με την καλή έννοια, τον συγκινούν και τελικά γίνονται πηγές έμπνευσης καταστάσεις, όπως η προσφυγιά, οι πόλεμοι, η κοινωνική αδικία, ο έρωτας».

Τι ανταπόκριση μπορεί να έχει ένα τραγούδι στο ευρύ κοινό και τι σε ανθρώπους με ιδιαίτερες πνευματικές αναζητήσεις; Πόσο διαφορετικά το αντιλαμβάνονται;

Σε τούτο το σημείο και οι τρεις συναινούν:

«Και βέβαια το ποιοτικό τραγούδι (και όχι τα καψουροτράγουδα της υποκουλτούρας) με τα οποία μας βομβαρδίζουν καθημερινά τα ΜΜΕ, καθορίζουν και την προσωπικότητα των ακροατών και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται την εικόνα του κόσμου γύρω μας», τονίζει ο Γ. Παπάνης.

Ο Δ. Νικορέτζος από την πλευρά του διευκρινίζει:

«Είναι φυσικό διαφορετικές ψυχικές ιδιοσυγκρασίες να αντιλαμβάνονται ένα τραγούδι με τον δικό της η κάθε μια τρόπο. Το πώς προσλαμβάνει ο κάθε ακροατής ένα τραγούδι εξαρτάται, νομίζω, τόσο από το πνευματικό του επίπεδο, όσο και από τα προσωπικά του βιώματα. Τραγούδια με στίχους εύκολους, εξωστρεφείς και, ας πούμε, γλεντζέδικους απευθύνονται στον καθένα. Ωστόσο, μελοποιήσεις ποιημάτων μεγάλων ποιητών (Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος κλπ.) έχουν απήχηση και ανταπόκριση σε ένα πιο εκλεπτυσμένο ακροατήριο, που μπορεί να συλλάβει και τα βαθύτερα νοήματα ενός τραγουδιού».

«Θα έλεγα ελαφρά τη καρδία- επισημαίνει ο Χ. Γελαγώτης, ότι και το τραγούδι απευθύνεται σε κάστες πνευματικού επιπέδου θεωρώντας ότι το «ακούν» από διαφορετικό πρίσμα. Αυτό όμως, θα λειτουργούσε σαν άλλοθι στους δημιουργούς των τραλαλά σαχλοτράγουδων μιας χρήσης. Με τη σκέψη στους μεγάλους μας μουσουργούς, Θεοδωράκη και Χατζιδάκι κ.α. που με τα τραγούδια τους έκαναν διαχρονικό κτήμα του λαού την ποίηση των κορυφαίων μας ποιητών, θεωρώ ότι το τραγούδι πρέπει να ανεβάζει το αισθητήριο και τις πνευματικές ευαισθησίες ολόκληρου του λαού».

Η Λέσβος, γεννοβόλος τόπος της καλλιτεχνίας διαχρονικά, τι προοπτικές έχει; Υπάρχει μέλλον;

Στο ερώτημα αυτό και οι τρεις κάνουν λόγο για την συνεχιζόμενη Λεσβιακή Άνοιξη.

Ο Δ. Νικορέτζος ήταν ξεκάθαρος:

«Φυσικά και ανέδειξε η Λέσβος μεγάλα πνευματικά αναστήματα, ιδιαίτερα στην ποίηση, αρχίζοντας από τη Σαπφώ και φθάνοντας ως τον Ελύτη. Ναι, υπάρχουν στο νησί μας δημιουργοί με ταλέντο, μολονότι δεν έχω σαφή εικόνα για συγκεκριμένα ονόματα, επειδή δεν διαμένω στη Λέσβο. Όμως, από πολλά στοιχεία που έχω υπόψη, φρονώ πως η Λεσβιακή Άνοιξη συνεχίζεται και σήμερα. Με αυτή την έννοια, ελπίζω στο μέλλον των νέων Μυτιληνιών δημιουργών».

Ο Χ. Γελαγώτης επισημαίνει:

«Στο νησί μας ανθεί μόνιμα Αιολική Άνοιξη σε όλους τους καλλιτεχνικούς τομείς. Στη μουσική ιδιαίτερα συμβαίνουν καταπληκτικές δημιουργίες όπως για παράδειγμα οι μουσικές και τα τραγούδια του Νίκου Τσιριγώτη. Το πρόβλημα είναι ότι όλα αυτά συμβαίνουν μακριά απ τα κέντρα προβολής και προώθησης με αποτέλεσμα μουσικά διαμάντια να αραχνιάζουν στα συρτάρια των δημιουργών».

Σε τούτη την ερώτηση, απαντά ο Γ. Παπάνης:

«Θ' απαντήσω με το κειμενάκι που έχουμε τυπώσει πάνω στο πρόγραμμα των συναυλιών μας, που λέει υπερήφανα τα εξής:

"Η Λέσβος είναι ποίηση, είναι τραγούδι, είναι έρωτας. Δεν γεννήθηκε τυχαία εδώ η Σαπφώ και ο Αλκαίος. Δεν τραγούδησε σ' αυτή τη γη ο Τέρπανδρος, γιατί έτυχε απλά να γεννηθεί εδώ. Και δεν είναι σύμπτωση, που από εδώ ο Ελύτης μας αναφώνησε το "Άξιον εστί", για ν' ακουστεί, σ' ολόκληρο τον κόσμο».

 

Ν. ΤΣΙΡΙΓΩΤΗΣ

Ο μαέστρος και ενορχηστρωτής Ν. Τσιριγώτης, άπλωσε τις πτυχές της έμπνευσής του για την δημιουργία τούτου του CD, απαντώντας στις παρακάτω απορίες μας.

Ποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά διαγνώσατε στους στίχους της Συλλογής «Μουσικές Νοστωδίες», ώστε να προχωρήσετε στη μελοποίησή τους;

Ο πλούτος των θεμάτων, ο χειρισμός της γλώσσας, η εκφραστική δύναμη, η σωστή μετρική, η μουσικότητα, η φαντασία, το πλήθος των εικόνων και τέλος τα συναισθήματα και η συγκίνηση, ήταν τα χαρακτηριστικά που διέγνωσα στα ποιητικά κείμενα των τριών Λέσβιων δημιουργών και τα οποία λειτούργησαν σε μένα ως πηγή έμπνευσης.

Το είδος και ο ρυθμός της μουσικής που επιλέγετε σε κάθε περίπτωση, από ποιους παράγοντες εξαρτάται;

Προσπαθώ να αναδείξω τον κρυφό ρυθμό του ποιήματος με τη σωστή προσωδία δηλαδή οι συλλαβές να κυλούν με έναν ορισμένο τρόπο ώστε να συμβαδίζουν με τη μελωδική γραμμή που επιλέγω και να αποκαλύπτουν το νόημα και τη συγκίνηση του κειμένου στον ακροατή. Μέλημά μου η ισότιμη συνεργασία ανάμεσα στη μουσική και το ποίημα και ο σεβασμός στη φυσική αναπνοή της γλώσσας.

Ποια θεωρείτε ότι είναι η συνταγή για ένα επιτυχημένο τραγούδι, με απήχηση στο ευρύ κοινό;

Νομίζω ότι δεν υπάρχει τέτοιου είδους συνταγή και βέβαια ουδείς τη γνωρίζει.

Αυτό που χαρακτηρίζει - κατά τη γνώμη μου - το επιτυχημένο τραγούδι είναι μόνο η διάρκεια στο χρόνο.

Από τα τραγούδια της Συλλογής, υπάρχουν κάποια που τα ξεκινήσατε με άλλες νότες και καταλήξατε σε εντελώς διαφορετική μελωδία;

Όχι δεν υπάρχει κανένα τέτοιο τραγούδι και ο λόγος είναι απλός. Όταν διαβάζω ένα ποίημα συγχρόνως φαντάζομαι και τη μουσική. Εάν με την πρώτη ανάγνωση δεν καταφέρω να αποκαλύψω τη μουσική του ποιήματος, παραιτούμαι.

Γιατί γνωρίζω ότι εάν συνεχίσω, θα «μπογιαντίσω» με ήχους τις λέξεις δημιουργώντας κάτι εντελώς εγκεφαλικό και όχι αυθόρμητο και πηγαίο.

Στη μουσική μου ενυπάρχει ένα ιδιότυπο κράμα σύγχρονης και παραδοσιακής μουσικής που προσπαθεί να «ντύσει» και να αναδείξει το κείμενο που μου έχουν εμπιστευτεί.

Λόγοι οικονομικοί περιόρισαν την προσπάθεια στη δημιουργία ενός CD κατασκευασμένου ολοκληρωτικά σε ερασιτεχνικό home studio με ένα απλό υπολογιστή. Ίσως σε επαγγελματικό studio με «ζωντανούς» μουσικούς και φυσικά όργανα να είχαμε καλύτερο αποτέλεσμα. Ευτυχώς, οι ερασιτέχνες - αλλά ιδιαίτερα ταλαντούχοι - τραγουδιστές και ο τεχνικός ήχου, βοήθησαν να φτάσουμε σ' αυτό το ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Πιστεύετε ότι η Λέσβος σήμερα διαθέτει ταλαντούχους μουσικούς και συνθέτες, που μπορούν να ξεχωρίσουν με τα έργα τους σε πανελλαδική κλίμακα;

Λέσβιους ταλαντούχους μουσικούς με πολύ καλές σπουδές (άνδρες και γυναίκες) γνωρίζω πολλούς - είχα την τύχη τους περισσότερους να τους έχω μαθητές - οι οποίοι κάνουν σημαντική καριέρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό σε πολλά είδη μουσικής. Λυρικό τραγούδι, τραγούδι στην παραδοσιακή και λαϊκή μουσική, εξαιρετικοί οργανοπαίχτες σε πολλά είδη οργάνων, μαέστροι χορωδιών, τεχνικοί ήχου και τέλος συνθέτες κλασικής μουσικής, μουσικής για τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, ακόμα και μουσική για ντοκιμαντέρ.

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ & ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

 

 

 

 

Τίτλος

1.    Λέσβο μου στην υγειά σου

2.    Νανούρισμα

3.    Μεγάλη πόρτα

4.    Το ξόδι της Λαλούς

5.    Χειλάκια μέλι μου

6.    Σβήσε το φως

7.    Δυό τρελοί

8.    Αυτός ο κύριος

9.    Εγκατάλειψη

10.  Στην Πέτρα και στο Μόλυβο

11.  Ο ζεϊμπέκικος του Θεόφιλου

12.Μαζί ξανά

13.Παράπονο

14.Στον Απόστολο Καλδάρα

15.Η Πόλη

16.Η κουρελού

17.Θέλω να πιώ

 

18.Κεχαγιάδικος χορός

 

 

 

 

 

Στιχουργός

Χρυσόστομος Γελαγώτης

Δημήτρης Νικορέτζος

Γιάννης Παπάνης

Δημήτρης Νικορέτζος

Χρυσόστομος Γελαγώτης

 Γιάννης Παπάνης

Δημήτρης Νικορέτζος

Δημήτρης Νικορέτζος

Γιάννης Παπάνης

Χρυσόστομος Γελαγώτης

Οργανικό

Χρυσόστομος Γελαγώτης

Γιάννης Παπάνης

Χρυσόστομος Γελαγώτης

Γιάννης Παπάνης

Δημήτρης Νικορέτζος

Γιάννης Παπάνης

Δημήτρης Νικορέτζος

 

 

 

 

 

Φωνές

Μιχάλης Δήσσος- Λεμονιά Κωστάκη

Χρύσα Βέκιου

Αμέρσσα Τσιριγώτη

Γιώργος Γέργος

Αμέρσσα Τσιριγώτη

Ειρήνη Στεφανοπούλου

Αμέρσσα Τσιριγώτη

Νάστια Δαφιώτη

Πάρης Σκορδομπέκης

Αμέρσσα Τσιριγώτη

Μπουζούκι, Λ. Παπαμακαρίου

Πάρης Σκορδομπέκης- Ειρήνη Στεφανοπούλου

Π. Χατζηγεωργίου

Χρύσα Βέκιου

Μιχάλης Δήσσος- Ειρήνη Στεφανοπούλου Μυρσίνη Κουτσκουδή Παναγιώτης Χατζηγεωργίου Μιχάλης Δήσσος