Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Ένα χρόνος έχει περάσει από την έναρξη της πανδημίας του κορωνοϊού και οι δημοσιογράφοι σε πολλά μέρη του κόσμου δέχονται τις περισσότερες πιέσεις από ποτέ.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κατάχρηση των περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας οδήγησε σε σοβαρότατες παραβιάσεις στην ελεύθερη και απρόσκοπτη άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος.

Την ίδια στιγμή πάντως, πολλοί δημοσιογράφοι δέχθηκαν πολλαπλές επιθέσεις και από διαμαρτυρόμενους κατά των μέτρων της  πανδημίας, όπως θα δούμε και παρακάτω.

Όπως αναφέρουν σε σχετική τους ανακοίνωση οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα, τα εμπόδια στην πληροφόρηση και η κρατική παραπληροφόρηση, οι αυθαίρετες συλλήψεις αλλά και η στοχευμένη βία κατά των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης περιόρισαν την ελευθερία του Τύπου σε όλες τις Ηπείρους.

Η κατάταξη των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα για την ελευθερία του Τύπου το 2021 δείχνει ότι τα καταπιεστικά κράτη καταχράστηκαν την πανδημία, για να περιορίσουν περαιτέρω την ελεύθερη πληροφόρηση.

Ενίσχυση καταστολής

Η πανδημία ενίσχυσε σε παγκόσμιο επίπεδο την καταστολή: στην Ουγγαρία, η διασπορά «ψευδών ειδήσεων» σχετικά με την πανδημία ποινικοποιήθηκε, το ίδιο όπως και στη Μαλαισία.

Η Αίγυπτος απαγόρευσε τη δημοσίευση όλων των ανεπίσημων στοιχείων για τον COVID και το καθεστώς Άσαντ στη Συρία επέβαλε απαγόρευση ειδήσεων σε όλα τα μέσα ενημέρωσης εκτός από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων.

Η πραγματική παραπληροφόρηση προήλθε από πολλές κυβερνήσεις και αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων στην πανδημία.

O πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, χρησιμοποίησε εξίσου αναποτελεσματικά ή ακόμα και επικίνδυνα μέσα κατά του Covid-19, το ίδιο όπως και οι ομόλογοί του Jair Bolsonaro στη Βραζιλία ή Nicolas Maduro στη Βενεζουέλα.

Κίνα: δεκάδες φυλακισμένοι δημοσιογράφοι

Σε διαφορετικές χώρες όπως η Κίνα, η Βενεζουέλα, η Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο, επαγγελματίες των ΜΜΕ συνελήφθησαν για τον τρόπο που κάλυψαν ειδησεογραφικά την πανδημία. Περισσότεροι από 100 εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης βρίσκονται αυτή την στιγμή φυλακισμένοι στην Κίνα, οι περισσότεροι από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο.

Αλλά ακόμη και πέρα από την πανδημία, τα αυταρχικά καθεστώτα ανά τον κόσμο βρήκαν λόγους για να καταστείλουν το ανεξάρτητο ρεπορτάζ.

Στο Βιετνάμ, υπήρξε κύμα συλλήψεων πριν από το Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Περισσότεροι από 400 εργαζόμενοι στα ΜΜΕ συνελήφθησαν στη Λευκορωσία κατά τη διάρκεια του 2020, οι οποίοι είχαν αναφερθεί στις μαζικές διαδηλώσεις μετά τις αμφισβητούμενες προεδρικές εκλογές.

Στην Αλγερία και το Μαρόκο, το δικαστικό σώμα χρησιμοποιείται καταχρηστικά για να εκφοβίσει τους επικριτικούς δημοσιογράφους με παράλογες κατηγορίες. Στη Ρωσία, επίσης, ψηφίστηκαν διάφοροι νόμοι που περιορίζουν περαιτέρω την ελευθερία του Τύπου και ενισχύουν την ηλεκτρονική παρακολούθηση.

Κλίμα επιθετικότητας & δυσπιστίας

Σε διάφορα μέρη του κόσμου, αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων καλλιέργησαν ένα κλίμα επιθετικότητας και δυσπιστίας κατά του Τύπου, αλλά και κατά μεμονωμένων δημοσιογράφων.

Μεταξύ αυτών ήταν ο Donald Trump στις ΗΠΑ, ο Jair Bolsonaro στη Βραζιλία και ο Σλοβένος πρωθυπουργός Janez Jana. Βία κατά δημοσιογράφων έλαβε επίσης χώρα και σε άλλες χώρες σε σχέση με διαδηλώσεις, όπως την Γερμανία, τη Γαλλία, την Αϊτή, τη Χιλή και το Κιργιζιστάν.

Χώρες όπως το Μεξικό και η Ονδούρα, καθώς και το Αφγανιστάν και το Ιράκ, παραμένουν ως οι πιο απειλητικές για τη ζωή των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης.

Η χώρα της οποίας η κατάσταση δεν χαρακτηρίζεται πλέον ως «καλή», αλλά μόνο απλά «ικανοποιητική», είναι η Γερμανία.

Εκεί, δεκάδες δημοσιογράφοι δέχθηκαν επίθεση σε διαδηλώσεις κατά των μέτρων του κορωνοϊού.

Σε 132 χώρες εμποδίζεται ή δεν υφίσταται καν η ελεύθερη δημοσιογραφία

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως αναφέρει η έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, σε τουλάχιστον 73 από τις 180 χώρες, η ανεξάρτητη δημοσιογραφία είναι σε μεγάλο βαθμό  μπλοκαρισμένη, ενώ σε 59 άλλες εμποδίστηκε σθεναρά. Ως αποτέλεσμα, η ελευθερία του Τύπου περιορίζεται τουλάχιστον σημαντικά σχεδόν στα τρία τέταρτα των χωρών παγκοσμίως.

Οι χώρες ωστόσο, που έχουν βελτιωθεί σημαντικά στην κατάταξη για την ελευθερία του Τύπου για το 2021 βρίσκονται κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική. Πρόκειται συγκεκριμένα για το Μπουρούντι, τις Σεϋχέλλες, τη Σιέρα Λεόνε και το Μάλι. Ωστόσο, η Αφρική παραμένει η πιο επικίνδυνη Ήπειρος για τους δημοσιογράφους.