Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Υπάρχουν εικόνες που δεν μπορούν να ξεχαστούν. Υπάρχουν ρήσεις που ισχύουν στο διηνεκές και αυτό διότι οι κοινωνίες δεν κατέγραψαν την παραμικρή πρόοδο, αλλά πάνω απ' όλα διότι τα γραφόμενα του χθες είχαν και έχουν διαχρονική ισχύ.

Οι εικόνες που επισημαίνω είναι εκθαμβωτικές, αλλά πάνω απ' όλα δεικτικές της σκέψης αλλοτινών εποχών, τότε που στο κατεστημένο κυριαρχούσε η απόλυτη ασέβεια προς τις κοινωνικές μειοψηφίες και ο διαχωρισμός της κοινωνίας, σε αστούς και μικροαστούς, σε πλουσίους και φτωχούς, τότε, όμως, που το εξεγερτικό μεγαλείο αφορούσε αποκλειστικά και μόνο την εργατική τάξη πριν αυτή μεταβληθεί σε τάξη μικροϊδιοκτητών με κεφάλαια και επενδύσεις.

Οι εικόνες δεν μπορούν να εξοβελιστούν σε κάποιο αδιόρατο χρονοντούλαπο, δεν είναι σκοτεινές και πολύ περισσότερο δεν αφορούν κάποιους συγκεκριμένους τύπους ανθρώπων. Πρόκειται για ζωντανές εικόνες όλων εκείνων   που διεκδικούσαν επιμελώς τα δικαιώματά τους αλλά δεν παρέμεναν εκεί, με την έννοια ότι αν επιλυόταν κάτι, γύριζαν στα σπίτια τους.

Οι άνθρωποι αυτοί είχαν γαλουχηθεί με ιδέες και αξίες, είχαν το χάρισμα της επιθυμίας για αλλαγή των πάντων, επιθυμούσαν όχι την μερική βελτίωση αλλά την εκ βάθρων κοινωνική ανατροπή. Όλα καλά και προικισμένα, μέχρι που έκαναν την εμφάνισή τους οι εξ αριστερών νεκροθάφτες της επανάστασης, αυτοί που έδωσαν το δικαίωμα στην διαφημιστική βιομηχανία να παρέμβει μετέπειτα δραστικά, μετατρέποντας όλη την κοινωνία σε μια απέραντη ψευδεπίγραφη απομίμηση τσιτάτων που κάποτε αποτελούσαν τα κεντρικά συνθήματα των εξεγερμένων μαζών.

Η κοινωνική ροπή του σήμερα εστιάζεται στην αποσπασματική επίλυση επιμέρους ζητημάτων και με αυτό ικανοποιούνται τεχνητά κάποιοι καταπιεσμένοι στο όνομα πάντα της διαφημιστικής τους επιβολής που στοχεύει στην σημασιολογική απώλεια του μειοψηφικού προτσές. Για να καταλάβουμε όλοι, στόχος είναι η καταλήστευση του ιδεολογικού υπόβαθρου της εκάστοτε κοινωνικής μειοψηφίας, η παραμόρφωση των αντιλήψεων με την ανάδειξή της σε τεχνητό status και η μετέπειτα περιθωριοποίησή της με την άρση και ταυτόχρονη κακοποίηση της ελευθεριακής έννοιας της διαφορετικότητας.

Δεν θα μπορούσα δηλαδή να πιστέψω πως η διαφορετικότητα στην πολιτική και το επιχειρηματικό προτσές, σημαίνει αυτόματα και την συμπερίληψη των διαφορετικά σκεπτόμενων και όλων αυτών που θέλουν να διαθέτουν ελεύθερα το σώμα και το πνεύμα τους σε κάποια νομική ρύθμιση, για τον απλούστατο λόγο ότι η διαφορετικότητα αξιώνει Παιδεία και πάνω απ' όλα κοινωνική αποδοχή. Προϋποθέτει μια κοινωνία που είναι έτοιμη να αποδεχθεί το διαφορετικό και δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει ούτε στην Ελλάδα ούτε σε όλα τα Βαλκάνια που διακατέχονται ακόμη από την φιλορωσική νοοτροπία και σαφώς τον εθνικισμό και την επιρροή της θρησκείας, ένα άλλο Ισλάμ δηλαδή.

Και για να αναφερθώ και πάλι στις ζωντανές εικόνες του παρελθόντος, θα υπενθυμίσω ότι μεταξύ 1750 1970, αυτά τα 200 πολύτιμα χρόνια, συνέβησαν πολλά που καθόρισαν κατά μεγάλο τρόπο την κληρονομούμενη νοοτροπία των λαών, πριν οι παγκόσμιοι πόλεμοι φρενάρουν απότομα την πνευματική εξέλιξη και οι αριστεροί νεκροθάφτες ισοπεδώσουν και εξοντώσουν αριθμητικά κάθε δημοκρατικό, αλλά πάνω απ' όλα ελευθεριακό πνεύμα.

Εικόνες ανθρώπων που ζούσαν ελεύθεροι με πραγματική κοινοκτημοσύνη στην Ουκρανία το 1920, εικόνες της ισπανικής κολλεκτιβοποιημένης Αραγωνίας πριν τα σταλινικά τάγματα ανοίξουν τον δρόμο στην πλήρη επικράτηση του Φράνκο, εικόνες της Γαλλικής επανάστασης και της Κροστάνδης, εικόνες ανθρώπων που πίστευαν και τραγουδούσαν την Διεθνή, εικόνες που δεν πρέπει να ξεχαστούν γιατί χαράσσουν πάντα την πορεία του μέλλοντος που απειλείται ευθέως από την ακροδεξιά που πλέον φωλιάζει ως κυρίαρχη νοοτροπία σε όλους τους κομματικούς χώρους.

Ας αφήσουμε λοιπόν, την παραφιλολογία κάθε είδους πάνω στην έννοια της ελεύθερης έκφρασης που τώρα τελευταία εκχωρείται από την διαφημιστική βιομηχανία και ας εστιάσουμε σκεπτόμενοι πάνω και πέρα από δεξιά και αριστερά στις εικόνες μιας εποχής που τα μηνύματά της παραμένουν πάντα επίκαιρα.

Αν αφήσουμε το χρόνο ανεκμετάλλευτο, αν δεν εκπαιδεύσουμε το σώμα και το πνεύμα μας, αν δεν οραματιστούμε και πάλι πως οδεύουμε όπως οι αρχαίοι Αθηναίοι από τα πέριξ στην πρωτεύουσα για να λάβουμε μέρος στην Εκκλησία του Δήμου και να ακούσουμε τους ελεύθερους διαλόγους στην Αγορά, αν με λίγα λόγια αφεθούμε και πάλι στις τραγικές εικόνες από τα κατεστραμμένα καταστήματα των μεταναστών στην Κύπρο και σιωπήσουμε ηχηρά στην ρωσική επέλαση που μεταλαμπαδεύει εθνικισμό και κάθε είδους στρατευμένης προς τον αυταρχισμό νοοτροπίας, το παιχνίδι θα χαθεί οριστικά.

Οι κίνδυνοι είναι πλέον πολυδιάστατοι. Οι εικόνες του παρελθόντος, όμως, παραμένουν ζωντανές σε όσους τις επιθυμούν. Και πάνω απ' όλα λειτουργούν ως έμπνευση για την προάσπιση κάθε διαφορετικότητας σε όλα τα επίπεδα. Γιατί πηγή τους είναι η χωρίς όρια πνευματική εξέλιξη και όχι η κοινωνική οπισθοδρόμηση. Γιατί εκείνα τα περίφημα 200 χρόνια έλαβαν χώρα αριστουργήματα της σκέψης, της τέχνης και των γραμμάτων που δεν μπορούν να ξεχαστούν.