« Οι δραπέτες του καστρόπυργου».
Αυτό το καινούριο βιβλίο της Λίτσας Ψαραύτη γίνεται η αφορμή για μια ελάχιστη αναφορά στο έργο της. Μικρό αφιέρωμα σε μια μεγάλη συγγραφέα θα το έλεγα αλλιώς. Γνωστή και πολύ αγαπημένη των παιδιών και εφήβων η Λίτσα Ψαραύτη, αφού μέσα από τα βιβλία της με λόγο καθαρό, ξεκάθαρο, τολμά και αγγίζει θέματα του ενδιαφέροντός τους, θέματα που « καίνε», αποσαφηνίζει έννοιες και καταστάσεις. Πορεύεται ως οπαδός της ιδέας πως στα παιδιά πρέπει να γίνεται λόγος για όλα τα θέματα με τον κατάλληλο τρόπο. Αυτή είναι και η τακτική της τελικά αν δούμε τι πραγματεύεται στα βιβλία της. Πόλεμοι, ναρκωτικά, διαζύγια, ρύπανση περιβάλλοντος , γενικά προβλήματα της καθημερινότητας, κοινωνικές και προσωπικές καταστάσεις, ανθρώπινες σχέσεις, κεντρίζουν το νου της και βάζουν την πένα στο χέρι της ώστε να τα προσεγγίσει με την τέχνη του λόγου της και αισθητική.
Το μυθιστόρημα « Οι δραπέτες του καστρόπυργου» ενισχύει τα παραπάνω, αφού η συγγραφέας επιχειρεί και θίγει κομμάτι της νεότερης ιστορίας της χώρας μας. Τον Εμφύλιο σπαραγμό. Αγωνιά η συγγραφέας μα δε μεροληπτεί. Ξέρει πως ελάχιστα είναι τα βιβλία της παιδικής λογοτεχνίας που το πραγματεύονται και αυτό την πεισμώνει. Χώνεται σε αρχεία, ψάχνει, μελετά ρωτά πριν γράψει. Και βρίσκει τις άκρες, ώστε το βιβλίο της να μιλάει στο νου και την καρδιά κάθε μικρού αναγνώστη. Να του ρίξει τις πρώτες αχτίδες που θα φωτίσουν το δρόμο του στις πικρές αυτές σελίδες της νεότερης ιστορίας.
Ο τόπος τα χωριά της Ηπείρου, ο χρόνος η μετακατοχική Ελλάδα, τα οδυνηρά χρόνια του Εμφυλίου πολέμου. Πείνα, αντίποινα, καταστροφές, παιδομάζωμα... Ένας αδελφοκτόνος διχασμός που κόστισε χιλιάδες ζωές. Ο Στέλιος, στα δεκατέσσερά του, με τη δεκάχρονη αδερφή του τη Μαριάνθη και εκατοντάδες άλλα παιδιά, βρίσκονται σ ένα άθλιο στρατόπεδο, στην Αλβανία. Η Μαριάνθη, για να μη χωριστεί από το Στέλιο, ντύνεται αγόρι και παριστάνει την κωφάλαλη. Όμως, στο μυαλό του Στέλιου υπάρχει πάντα το σχέδιο της δραπέτευσής τους. Παράλληλα, εξακολουθεί να σκέφτεται ένα θησαυρό από χιλιάδες λίρες που έπεσε από τον ουρανό και μόνο εκείνος ξέρει πού είναι θαμμένος... Παλεύει να σωθεί από την κόλαση.
Η περιπέτεια ξεκινά το καλοκαίρι του 1948. Δίχως κραυγές, με γλώσσα λιτή που ρέει και σκαρώνει στο νου εικόνες μεστές από τα πάθη του παιζομαζώματος, η συγγραφέας ξεδιπλώνει το θέμα επενδύοντάς το με στοιχεία από τις συνθήκες της καθημερινότητα, τη φύση, τις συνήθειες αλλά και τα αισθήματα.
Τα επτά κεφάλαια που συνθέτουν το μυθιστόρημα κλιμακώνουν και τη συγκίνηση στον αναγνώστη. Μια συγκίνηση, την οποία έντονα έζησε και η συγγραφέας στο διάστημα της συγγραφής όπως εξομολογητικά λέει .
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη, στη συλλογή περιστέρια για παιδιά από δέκα ετών και την εικονογράφηση του εξώφυλλου έχει κάνει η Εύη Τσακνιά.
Η συγγραφέας το αφιερώνει στον κυρ-Στυλιανό το παιδάκι της εποχής εκείνης που η ζωή ήθελε να τον συναντήσει και να τον γνωρίσει μεγάλο άντρα πια στην ταβέρνα του στην Καστοριά όπου πήγε για φαγητό μετά από μια επίσκεψη σε σχολείο. Τυχαία συνάντηση και συναρπαστική αφού ο κυρ Στυλιανός ενέπνευσε τη συγγραφέα με την προσωπική ιστορία των παιδικών του χρόνων.
Μόνο που δεν πρόλαβε να το διαβάσει
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Γεννήθηκε στη Σάμο. Αποφοίτησε από το Πυθαγόρειο Γυμνάσιο, σπούδασε αγγλικά και εργάσθηκε στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Eκκλησιών και στην Aμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα. Tο πρώτο της βιβλίο εκδόθηκε το 1980 και από τότε είχε μια γόνιμη καριέρα γράφοντας μυθιστορήματα, διηγήματα και ανθολογίες (για τα ελληνόπουλα που ζουν μυθιστόρημά της \"Tο διπλό ταξίδι\" γράφτηκε το 1988 στον Tιμητικό Πίνακα \"Πιέρ Πάολο Bερτζέριο\" για την παιδική λογοτεχνία του Πανεπιστημίου της Πάντοβα της Iταλίας. Tο 1991 το βιβλίο της \"Tο αυγό της έχιδνας\" πήρε Έπαινο της Aκαδημίας Aθηνών. Tο μυθιστόρημά της \"Tα δάκρυα της Περσεφόνης\" γράφτηκε το 1996 στον Tιμητικό Πίνακα της IBBY (International Board on Books for Young People). Πήρε επίσης τη μεγαλύτερη στην Eλλάδα διάκριση για την παιδική λογοτεχνία, το \"Kρατικό Bραβείο 1996\" του Yπουργείου Πολιτισμού για το βιβλίο της \"Tο χαμόγελο της Eκάτης\". Tο έτος 2000 ήταν υποψήφια για το Bραβείο Άντερσεν, το Nόμπελ της παιδικής λογοτεχνίας .
Το 1986 εκπροσώπησε την ελληνική παιδική λογοτεχνία στο Διεθνές Συνέδριο Συγγραφέων και Eικονογράφων Παιδικής Λογοτεχνίας στο Oχάϊο των HΠA και το 1987 προσκλήθηκε από την Ένωση Σοβιετικών Συγγραφέων και το περιοδικό \"Nτέτσκαγια Λιτερατούρα\" στο πλαίσιο προγράμματος μορφωτικών ανταλλαγών.
Συνεργάστηκε με την επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Iωαννίνων για τη δημιουργία Aνθολογίου για τα παιδιά των δημοτικών σχολείων του Aπόδημου Eλληνισμού. Eπίσης, είναι μέλος της ομάδας που συνέγραψε την πατριδογνωσία \"Σάμος, πατρίδα μου\". Tο βιβλίο διδάσκεται στα δημοτικά σχολεία της Σάμου και αποτελεί πιλοτικό πρόγραμμα και για άλλες περιοχές της Eλλάδας.
Πέρα από όλα αυτά, η Λίτσα Ψαραύτη « γεμίζει» με τη φυσική της παρουσία τις ψυχές των παιδιών μα και των εκπαιδευτικών που τη συναντάνε και τη γνωρίζουν από κοντά στις επισκέψεις της στα σχολεία. Είναι η συγγραφέας που νοιάζεται για το ορθό αποτέλεσμα όταν γράφει, για τη σωστή πληροφορία που θέλει να τη διασταυρώσει και δε διστάζει να ψάξει καιρό και καιρό, να ταξιδέψει όπως χαρακτηριστικά έκανε ταξιδεύοντας στην Τροία, προκειμένου να γράψει το βιβλίο της « Κασσάνδρα , η μάντισσα της Τροίας» .
Ξεδιπλώνεται, σε αφήνει να διαβάσεις την ψυχή της μέσα από τα μάτια της, καθώς σε κοιτούν όταν σου μιλά για τα βιβλία και τη ζωή της. Υπολογίζει και νοιάζεται τον αναγνώστη. Αυτό εισπράττω από τις συναντήσεις και τις κουβέντες μαζί της και το ομολογώ.
Μερικά από τα έργα της:
Στα βήματα του Σαμοθήριου, Το διπλό ταξίδι, Το αυγό της έχιδνας, Η εξαφάνιση, Το χαμόγελο της Εκάτης, Επικίνδυνα παιχνίδια, Ανάσες και ψίθυροι του δάσους, Όνειρα από μετάξι, Το φιλί της ζωής, Η σπηλιά της γοργόνας, Κασσάνδρα, η μάντισσα της Τροίας, Οι τελευταίοι ήρωες, Τα δάκρυα της Περσεφόνης, Ο λόφος με τις λιχουδιές
Αλλά και μεταφράσεις:
Σκιές στον αχερώνα, της Σάρας Γκάρλαντ
Οι άγγελοι του διαστήματος, του Ισαάκ Ασίμοφ
Παίζω με πίνακες ζωγραφικής
Η πλατιά μεγάλη θάλασσα, του Μάρτιν Γουόντελ
Η τελευταία πιπίλα, της Τζιν Μέρφι
Στην άκρη του δάσους, του Τζόναθαν Λόντον
Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου
www.marianthiv.blogspot.com
vamvouramar@gmail.com