Απόψεις & διαπιστώσεις


Του Γιάννη Σπιλάνη *

Αν και βρισκόμαστε στο μέσο του καλοκαιριού, καθημερινά βγαίνει και ένα θέμα που αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά και μακροπρόθεσμα την αναπτυξιακή πορεία και προοπτική των νησιών. Θέματα όπως οι τροποποιήσεις του νόμου για τη δρομολόγηση πλοίων στις άγονες γραμμές και η πρόθεση κατάργησης των 12ετών συμβάσεων, η θεσμοθέτηση της «μικρής» ΔΕΗ χωρίς πρόβλεψη για τα νησιά, η αναμενόμενη κατάθεση της πρότασης για τη νέα αγροτική πολιτική χωρίς καμία διαφοροποίηση για το νησιωτικό χώρο, το νέο νομοσχέδιο για τον αιγιαλό, η μεταφορά περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου στο ΤΑΙΠΕΔ με σκοπό την εκποίηση και πολλά άλλα, θεσμοθετούνται κάτω από την πίεση για «δημοσιονομικό πλεόνασμα».
Και ενώ θα περίμενε κανείς ότι μετά από τόσα χρόνια συζήτησης για την ιδιαιτερότητα του νησιωτικού θα είχε ετοιμαστεί ο κορμός της νησιωτικής πολιτικής, αντίθετα παρατηρούμε:
- Τον Υπουργό Ναυτιλίας και Αιγαίου να εισάγει εσπευσμένα τροπολογίες για την ακτοπλοϊα, τις οποίες στη συνέχεια να αποσύρει μετά τις αντιδράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Είναι παράλογο δέκα χρόνια μετά την εισαγωγή των πολυετών συμβάσεων στις άγονες γραμμές να μην έχει γίνει η παραμικρή αξιολόγηση της ρύθμισης που έγινε για την αναβάθμισή τους στο πλαίσιο της συνολικής ακτοπλοϊκής πολιτικής και να προταθούν συνολικές πολιτικές και όχι αποσπασματικές ρυθμίσεις. Ταυτόχρονα η συγκέντρωση όλων των αρμοδιοτήτων της ακτοπλοϊας στον Πειραιά αντί στη ΓΓΑΙΝΠ (με το δεδομένο ότι η ακτοπλοϊα είναι αναπόσπαστο τμήμα της νησιωτικής πολιτικής) δεν αποτελεί καλό σημάδι για τους νησιώτες. Οι πιέσεις των εφοπλιστών και του Υπουργείου Οικονομικών θα επικρατήσουν του δημοσίου συμφέροντος.
- Τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης να προωθεί το νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης της αγροτικής πολιτικής χωρίς να λάβει υπόψη τις συνταγματικά κατοχυρωμένες ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου και να χωρίσει τη χώρα σε 3 ζώνες (την πεδινή, την ορεινή και τη νησιωτική Ελλάδα) εκπονώντας ολοκληρωμένες πολιτικές με στόχο την παραγωγή ποιοτικών ανταγωνιστικών προϊόντων. Ειδικά τη στιγμή που γίνεται εκτεταμένη συζήτηση (και προφανώς εκεί θα μείνει) για σύνδεση αγροτικής παραγωγής και τουρισμού, η σχεδιαζόμενη πολιτική ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με το πώς θα κατανεμηθούν οι μειούμενες επιδοτήσεις στις παραδοσιακές εκλογικές πελατείες ώστε να περιοριστούν οι αντιδράσεις. Δηλαδή μία από τα ίδια.
- Τον Υπουργό ΥΠΕΚΑ που προωθώντας τη δημιουργία της «μικρής» ΔΕΗ δεν έλαβε υπόψη του ότι θα πρέπει να εξασφαλιστεί η παροχή ενέργειας στα νησιά με το ίδιο τιμολόγιο με την υπόλοιπη χώρα. Ποιος θα αναλάβει το επιπλέον κόστος; Το χρεοκοπημένο κράτος, ο ιδιώτης ή οι νησιώτες; Προφανώς οι τελευταίοι.
- Τον Υπουργό Οικονομικών να προωθεί την «αξιοποίηση» των παράκτιων περιοχών με βραχυπρόθεσμα εισπρακτικά κριτήρια και όχι τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης αγνοώντας και αυτές τις ευρωπαϊκές πολιτικές για «Γαλάζια Ανάπτυξη», για αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής κλπ. Η παράδοση του εθνικού κεφαλαίου που είναι η παράκτια ζώνη (ειδικά στα νησιά) στο real estate (και μέσω ΤΑΙΠΕΔ), εφόσον πραγματοποιηθεί, θα είναι πολλαπλά καταστροφική. Η αξιοποίηση του φυσικού και του πολιτιστικού πλούτου των νησιών, του μοναδικού στον κόσμο Αρχιπελάγους του Αιγαίου ούτε που τους περνά από το μυαλό.
Ταυτόχρονα φαίνεται ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου έχει διαγράψει από την ατζέντα του τη νησιωτική πολιτική σε αντίθεση με όσα διαβεβαίωνε τη Βουλή ο κ. Βαρβιτσιώτης τον περασμένο Γενάρη απαντώντας σε ερώτηση που είχε καταθέσει η κοινοβουλευτική ομάδα της ΔΗΜΟΚΡΑΤΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, αλλά και τους υπαλλήλους της ΓΓΑΙΝΠ πρόσφατα. Έτσι θέματα όπως η ρήτρα νησιωτικότητας, η ειδική αναπτυξιακή πολιτική για το νησιωτικό χώρο στο νέο ΕΣΠΑ, η λειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου Νησιωτικής Πολιτικής και η σύσταση του Ερευνητικού Ινστιτούτου Νησιωτικής Πολιτικής παραπέμφθηκαν στις ελληνικές καλένδες.
Είναι προφανές ότι δεν υπάρχει κυβερνητικό σχέδιο για τα νησιά. Ειδικά όταν ο Πρωθυπουργός δηλώνει ότι χαίρεται που για κάθε Ελληνα αντιστοιχούν δύο τουρίστες που ξοδεύουν 542 ευρώ κατά την παραμονή τους, φαίνεται να μην έχουν συνειδητοποιήσει ότι η πολιτική τους θα εντείνει τα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα των νησιωτών. Αντίθετα αποδεικνύεται ότι τα όσα βαρύγδουπα ανακοινώνονται για ανταγωνιστική και εξωστρεφή οικονομία που ενσωματώνει γνώση και καινοτομία είναι παραμύθια για εύπιστους ψηφοφόρους.
Η στάση της κυβέρνησης (και των κομμάτων που την συναποτελούν) δεν προκαλεί εντύπωση, γιατί ποτέ δεν ήθελε να εφαρμόσει τέτοια πολιτική και οι όποιες αναφορές ήταν ρητορικές και προς άγρα ψήφων καλόπιστων πολιτών. Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι οι μεν κυβερνητικοί βουλευτές των νησιών ψηφίζουν αδιαμαρτύρητα ότι έρθει στη Βουλή, ενώ οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης (απερχόμενοι και νέοι) που στηρίχθηκαν διαχρονικά στις ψήφους ΝΔ και ΠΑΣΟΚ στα νησιά μας, περί άλλα τυρβάζουν. Μετά από τις γενικόλογες προεκλογικές τους υποσχέσεις για επίλυση όλων των προβλημάτων, γύρισαν πίσω στη γνώριμη και βολική σιωπή και στις επαφές με το Γραφείο του Πρωθυπουργού που θα «λύσει» τα προβλήματα. Το βλέπουμε στην πράξη.
Σε ότι αφορά την προοδευτική αντιπολίτευση και τους εκπροσώπους της στα νησιά, όταν δεν υπάρχει αμήχανη σιωπή, υπάρχουν μαξιμαλιστικές ρητορείες και όχι εναλλακτικές και ολοκληρωμένες προτάσεις πολιτικής. Είναι απαραίτητο, για έναν πολιτικό χώρο που προετοιμάζεται να αναλάβει την εξουσία και να εφαρμόσει μια άλλη πολιτική, να υπάρξει άμεσα συνεργασία των συγγενών πολιτικών δυνάμεων για την εκπόνησή της, ώστε από την αρχή της λειτουργίας των νέων Περιφερειακών Συμβουλίων να κατατεθούν προτάσεις, τόσο για την αναπτυξιακή στρατηγική των νησιών, όσο και τη νησιωτική πολιτική που θα πρέπει να εφαρμοστεί σε εθνικό επίπεδο διαφοροποιώντας χωρικά τις εθνικές κλαδικές πολιτικές.
Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ έχει καταθέσει προτάσεις για μια σειρά θεμάτων κατά την προεκλογική περίοδο. Τις βάζει και πάλι στο τραπέζι ως πρόσκληση-πρόκληση για ευρύτερες συγκλίσεις που θα βγάλουν τα νησιά από το αδιέξοδο.

*Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
Περιφερειακός Σύμβουλος Β. Αιγαίου
με το «ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ»