Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Το πρόβλημα με τους αστέγους στους δρόμους της Αθήνας, αλλά και άλλων πόλεων της χώρας έχει ενταθεί, ειδικά τώρα που η οικονομική κρίση έχει αλλάξει άρδην τα δεδομένα. Ο αριθμός τους έχει αυξηθεί δραματικά και οι επιπτώσεις είναι τεράστιες σε όλο το κοινωνικό φάσμα. Παρά τις συγκλονιστικές προσπάθειες μη κυβερνητικών οργανώσεων όπως η «Κλίμακα», που προσπαθεί να προσφέρει τα στοιχειώδη, τα κρατικά προγράμματα είναι λιγοστά και πενιχρά. Και μόνο το γεγονός ότι κανείς δεν γνωρίζει τον πραγματικό αριθμό των αστέγων στην Ελλάδα, καθώς δεν υπάρχει νομικός χαρακτηρισμός για να λάβει κάποιος το επίδομα πρόνοιας ως άστεγος, δείχνει το μέγεθος της τραγωδίας που συντελείται σε μια χώρα που στην κυριολεξία εδώ και 3 χρόνια κρέμεται από μια κλωστή. Λόγω αυτής ακριβώς της οικονομικής κρίσης, εκατοντάδες συμπολίτες μας μένουν στο δρόμο, αδυνατώντας να ανταπεξέλθουν στις ολέθριες οικονομικές συνθήκες. Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για την έλλειψη στέγης στην Ελλάδα, ο συνολικός πληθυσμός των αστέγων υπολογίζεται στους 17.000, από τους οποίους οι 1.000 περίπου δεν διαθέτουν καμία στέγη. Την ίδια στιγμή, στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, υπάρχουν περίπου 180.000 Έλληνες σε επισφαλείς συνθήκες στέγασης. Κατά την εκτίμηση της ΜΚΟ «Κλίμακα», κάθε μέρα εισέρχονται 2 συμπολίτες μας στην ευρύτερη κατηγορία των αστέγων. Αυτά και μόνο τα στοιχεία που δεν είναι τωρινά, προκαλούν σοκ, καθώς ουδείς γνωρίζει τι θα επακολουθήσει στη συνέχεια, όταν αμέτρητα νοικοκυριά σπεύδουν να κάνουν ρυθμίσεις στις οφειλές και ο αριθμός των μη δυνάμενων ανταπόκρισης σε βασικές ανάγκες μεγαλώνει δραματικά. Αξιοπρόσεκτες πάντως, είναι οι προσπάθειες, όπως είπα, των ΜΚΟ. Η «Κλίμακα», διευρύνοντας τις δράσεις του Προγράμματος Στήριξης Αστέγων έχει θέσει σε λειτουργία την πρώτη σε πανελλαδική εμβέλεια γραμμή ενημέρωσης για την έλλειψη στέγης με το πενταψήφιο νούμερο 10520. Η λειτουργία της γραμμής στοχεύει στην αριθμητική αποτύπωση σε εθνικό επίπεδο του πληθυσμού των αστέγων, καθώς και τη χαρτογράφηση των περιοχών όπου διαβιούν μέσα από τη συμμετοχή ευαισθητοποιημένων συμπολιτών που εντοπίζουν άστεγους και καλούν στο πενταψήφιο για να ενημερώσουν την «Κλίμακα». Επιπλέον, παρεμβαίνει και υποστηρίζει άτομα που διαβιούν στο δρόμο ή σε ακατάλληλες συνθήκες στέγασης, αλλά και όσα βρίσκονται σε κίνδυνο να βρεθούν στο δρόμο. Η «Κλίμακα», μάλιστα, από τις 10/1/2012 λειτουργεί το χώρο του Κέντρου Στήριξης Αστέγων (Κ.Σ.Α) καθώς και τον Ξενώνα Αστέγων, ως ένα emergency shelter, λόγω των δυσχερών καιρικών συνθηκών που επικρατούν στη χώρα, προσφέροντας καταφύγιο από τον παγετό σε αστέγους της Αθήνας, όπου και παρατηρείται το μεγαλύτερο πρόβλημα στη χώρα. Παρά τον περιορισμένο χώρο του Κέντρου, περισσότερα από 100 άτομα προσέρχονται και φιλοξενούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ διανυκτερεύουν περίπου 23 άτομα πέραν των 12 ενοίκων του Ξενώνα.
Φτάνουν, όμως, αυτά ή τα συσσίτια του δήμου, οι σποραδικές εκδηλώσεις και συναυλίες ή οι κατά περίπτωση δωρεές; Ασφαλώς και όχι. Το επίσημο κράτος, αλλά και οι έχοντες και κατέχοντες απουσιάζουν προκλητικά. Αν αυτό δεν συνέβαινε, δεν θα βλέπαμε αυτοσχέδια καταλύματα με κούτες στους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας, ούτε ανά στενό θα υπήρχε και από ένας ζητιάνος. Και το όλο θέμα δεν έχει να κάνει μόνο με φιλανθρωπικές πράξεις, αλλά με ουσιώδη μέτρα της Πολιτείας προς την κατεύθυνση επίλυσης του προβλήματος. Κάποιοι ωρύονται στην κυριολεξία για την «άσχημη εικόνα» της χώρας εν ολίγοις για τη βιτρίνα- ωθώντας το κράτος να προβεί σε επιχειρήσεις - σκούπα όπως αυτές του 2004 ενόψει των Ολυμπιακών αγώνων. Κάποιοι άλλοι στα συσσίτια τους δίνουν τροφή μόνο σε «Έλληνες», αποκαλύπτοντας το ποιόν τους. Και το κράτος σιωπά επιδεικτικά, μεταφέροντας τις ευθύνες γενικά και αόριστα στη δεινή οικονομική κρίση. Οι άστεγοι των Αθηνών είναι ένα μείζον πρόβλημα που δεν επιλύεται με υποσχέσεις και φιλανθρωπικές θεωρίες. Το περιοδικό των αστέγων που βρίσκει κανείς συχνά στους δρόμους της πρωτεύουσας και διακινείται από τους ίδιους τους άστεγους, αποκρυσταλλώνει το μέγεθος της τραγωδίας. Οι συμπολίτες αυτοί που το όλο σύστημα τους έθεσε εκτός μάχης, σε πολλές των περιπτώσεων είναι περήφανοι και άκρως καταρτισμένοι. Η εικόνα μόνο του δυστυχή ρακένδυτου δεν τους ταιριάζει και πολλάκις όταν τους συναντάς, εκπλήσσεσαι από το χαρακτήρα και το όλο τους παρουσιαστικό. Στις χώρες της Ευρώπης, από την άλλη, προσπαθούν με κοινωνικά προγράμματα να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Έχουν βέβαια και εκεί παρόμοιες καταστάσεις, όμως για παράδειγμα στη Γερμανία παρέχουν κίνητρα για απασχόληση. Εδώ ούτε λόγος για τέτοια, όταν εργασία δεν βρίσκει ούτε αυτός που τουλάχιστον έχει στέγη. Και το πρόβλημα εντείνεται, καθώς η κρίση επιβαρύνει τα χαμηλά οικονομικά στρώματα. Στη θέση του άστεγου μπορεί να βρεθεί ο καθένας από τη μια μέρα στην άλλη. Αν το καλοσκεφτείς, οι πιθανότητες έχουν αυξηθεί δραματικά. Με ένα κράτος που απουσιάζει και συνθήκες εργασιακού Μεσαίωνα, όλα είναι πιθανά. Ας μην αμελούμε λοιπόν, τους εν λόγω συμπολίτες. Και δεν είναι μόνο θέμα καλής, αλλά ουσιώδους πράξης συμπαράστασης με κάθε μέσο και τρόπο. Και αυτό θα μπορούσε να ξεκινήσει από τις γειτονιές και να επεκταθεί στους δήμους. Από κοινωνικά παντοπωλεία ή φαρμακεία, μέχρι ομάδες αυτοοργάνωσης για παροχή στήριξης. Με λίγα λόγια, από τη θέληση των πολιτών να σταθούν απέναντι σε ένα κράτος και ένα σύστημα που παράγει φτώχεια. Απέναντι στη λήθη και την αλλοτρίωση.