Πρόσφατη έκθεση για τα ναρκωτικά και την ενέσιμη χρήση για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών & Τοξικομανίας κρούει για άλλη μια φορά τον κώδωνα του κινδύνου στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών, οι οποίοι κινδυνεύουν άμεσα από λοιμώδη νοσήματα, λοιμώξεις και ηπατίτιδες. Τα επίπεδα ενέσιμης χρήσης μεταξύ των χρηστών οπιοειδών παρουσιάζουν αποκλίσεις από χώρα σε χώρα. Επιδημικές εκρήξεις άνθρακα, που πιθανόν οφείλονται σε μολυσμένη ηρωίνη, αναφέρονται στην Ευρώπη.

Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Ενέσιμη χρήση ναρκωτικών: διαχρονική μείωση
Οι χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών (ΧΕΝ) κινδυνεύουν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο να αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας από τη χρήση ναρκωτικών, όπως λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται με το αίμα ή θάνατο από υπερβολική δόση. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η ενέσιμη χρήση συνδέεται συνήθως με τη χρήση οπιοειδών, παρότι σε μικρό αριθμό χωρών σοβαρό πρόβλημα αποτελεί η ενέσιμη χρήση αμφεταμινών. Πρόσφατες εκτιμήσεις για την επικράτηση της ενέσιμης χρήσης ναρκωτικών διαθέτουν 13 χώρες, οι οποίες κυμαίνονται από λιγότερους από έναν έως περίπου έξι ΧΕΝ ανά 1.000 κατοίκους ηλικίας 1564 ετών. Ενέσιμη χρήση αναφέρει ποσοστό 38% των χρηστών που δηλώνουν τα οπιοειδή και 24% των χρηστών που δηλώνουν την αμφεταμίνη ως πρωτεύουσα αιτία έναρξης της θεραπείας σε εξειδικευμένα κέντρα απεξάρτησης. Τα επίπεδα ενέσιμης χρήσης μεταξύ των χρηστών οπιοειδών παρουσιάζουν αποκλίσεις από χώρα σε χώρα και κυμαίνονται από λιγότερο από 9% στις Κάτω Χώρες έως άνω του 93% στη Λετονία. Την πενταετία 20062011, καταγράφηκε συνολικά μείωση του ποσοστού των ΧΕΝ μεταξύ των χρηστών ηρωίνης που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά, παρότι τα πιο πρόσφατα στοιχεία φανερώνουν μικρή αύξηση.

Επιδημικές εκρήξεις απειλούν τη διαχρονική μείωση των κρουσμάτων HIV
Η ενέσιμη χρήση ναρκωτικών εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική οδό μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων, μεταξύ άλλων του ιού HIV και του ιού της ηπατίτιδας C. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η μακροπρόθεσμη πτωτική τάση του αριθμού των νεοδιαγνωσθέντων κρουσμάτων HIV στην Ευρώπη θα μπορούσε να ανακοπεί λόγω των επιδημικών εκρήξεων σε ΧΕΝ στην Ελλάδα και τη Ρουμανία. Το 2011, τα αναφερόμενα νεοδιαγνωσθέντα κρούσματα του ιού HIV που συνδέονται με την ενέσιμη χρήση ναρκωτικών ανήλθαν κατά μέσο όρο σε 3,03 ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Παρότι τα στοιχεία αυτά υπόκεινται σε αναθεώρηση, το 2011 αναφέρθηκαν 1. 507 νέα κρούσματα, αριθμός ελαφρώς αυξημένος έναντι του 2010, με τον οποίο ανακόπτεται συνολικά η πτωτική τάση που παρατηρείται από το 2004.

Ηπατίτιδες και άλλα λοιμώδη νοσήματα: σημαντικά προβλήματα υγείας
Η ιογενής ηπατίτιδα και ειδικότερα η μόλυνση που προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας C (HCV) εμφανίζει πολύ υψηλό επιπολασμό στους ΧΕΝ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα επίπεδα αντισωμάτων κατά του ιού HCV στα εθνικά δείγματα ΧΕΝ κατά το διάστημα 20102011 κυμαίνονται από 18% έως 80%, ενώ οκτώ από τις 12 χώρες που διαθέτουν στοιχεία εθνικής εμβέλειας αναφέρουν ποσοστά επιπολασμού άνω του 40%. Ποσοστά επιπολασμού του επιπέδου αυτού ή υψηλότερα ενδέχεται να αποτελούν ένδειξη ότι υπάρχει πιθανότητα να εκδηλωθούν νέες επιδημικές εκρήξεις της μετάδοσης του HIV μέσω ενέσιμης χρήσης. Από τις χώρες που διαθέτουν στοιχεία εθνικής εμβέλειας για τις τάσεις στο διάστημα 20062011, τρεις αναφέρουν πτωτική τάση του επιπολασμού του HCV σε ΧΕΝ (Ιταλία, Πορτογαλία, Νορβηγία), ενώ σε δύο χώρες παρατηρείται αύξηση (Ελλάδα, Κύπρος). Στις 18 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τα έτη 20102011, κατά μέσο όρο η ενέσιμη χρήση ναρκωτικών ενοχοποιείται για το 58% του συνόλου των αναφερθέντων κρουσμάτων HCV και το 41% των οξέων περιστατικών HCV, στα περιστατικά για τα οποία είναι γνωστοί οι παράγοντες κινδύνου. Όσον αφορά την ηπατίτιδα B, οι ΧΕΝ αντιστοιχούν σε 7% του συνόλου των αναφερθέντων κρουσμάτων και σε 15% των οξέων περιστατικών. Η χρήση ναρκωτικών ενδέχεται να αποτελεί παράγοντα κινδύνου και για άλλες λοιμώξεις, όπως ηπατίτιδα A και D, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, φυματίωση, τέτανο και αλλαντίαση. Σποραδικά, τέλος αναφέρονται στην Ευρώπη και επιδημικές εκρήξεις άνθρακα, οι οποίες πιθανόν οφείλονται σε μολυσμένη ηρωίνη. Για παράδειγμα, από τον Ιούνιο 2012 έως τις αρχές Μαρτίου 2013, αναφέρθηκαν 15 κρούσματα άνθρακα συνδεόμενα με χρήση ναρκωτικών, εκ των οποίων επτά θανατηφόρα. Η έκρηξη αυτή μπορεί να σχετίζεται με προγενέστερη επιδημική έκρηξη κρουσμάτων άνθρακα που αναφέρθηκε το 2009/2010.