Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Σε μια εποχή γενικευμένου συγκεντρωτισμού, σε μία περίοδο όπου τα καταναλωτικά αγαθά απέχουν παρασάγγας από την τσέπη των πολιτών λόγω ακριβώς αυτού του αποκλεισμού που υφίστανται από τα κάθε λογής ολοκληρωτικά καθεστώτα με το δημοκρατικό προσωπείο, που αποκαλύπτουν τις πραγματικές τους προθέσεις κάθε φορά που επίκειται στρατιωτική επέμβαση προς επίλυση των όποιων «διαφορών», σε τούτη τη στιγμή όπου τα ίδια τα καταναλωτικά αγαθά παλιώνουν λίγους μήνες μετά και αντικαθίστανται από καινούργια, οι πολίτες καλούνται να επιλέξουν τους κατάλληλους για εξουσία. Μη μπορώντας όλα αυτά τα χρόνια να βρουν τις λύσεις που θα τους έβγαζαν από το οικονομικό-κοινωνικό αδιέξοδο και παράλληλα παραμένοντας απλά θύματα της όποιας κομματικής λογικής, φθάνουν στο σημείο να ψηφίζουν από ανάγκη και έπειτα να μετανιώνουν για τις επιλογές τους. Το παιχνίδι αυτό είναι συνεχές και δεν προβλέπεται να σταματήσει.
Στη Γερμανία, παρά τις εσωτερικές αντιδράσεις από μεγάλη μερίδα των πολιτών για τη σφιχτή οικονομική πολιτική, μια μεγάλη μερίδα των πολιτών πίνει νερό στο όνομα της Μέρκελ, όλοι αυτοί που αύριο θα μιλήσουν για συστημική κρίση στην ευρωζώνη. Αλλά και στη γειτονική Γαλλία, που πολλές φορές έχω γράψει ότι σύντομα θα βρεθεί στο μάτι του οικονομικού κυκλώνα, τα σημάδια μιλούν για σοβαρό ανακάτεμα της τράπουλας. Οι ίδιοι οι Γάλλοι φοβούνται τη μεγάλη κρίση και οι Γερμανοί προβληματίζονται πώς θα τα βγάλουν πέρα μονάχοι, τη στιγμή, μάλιστα, που αυτή η κρίση δεν κάνει ως φαίνεται διακρίσεις.
Οι πολίτες, λοιπόν, ενώ είναι καταφανώς απογοητευμένοι από τις ασκούμενες πολιτικές, απλά κοιτούν με φόβο τη συνέχεια, αφού πρώτα έχουν κάνει την επιλογή τους, με τα περιθώρια στενά και σαφώς περιορισμένα. Αυτή δεν είναι παρά η εποχή του γενικευμένου σαστίσματος απέναντι στα σφοδρά οικονομικά προβλήματα και όλοι όσοι μιλούν για ανάπτυξη, είναι εκτός τόπου και χρόνου. Και, όμως, οι υποψήφιοι μνηστήρες της εκάστοτε εξουσίας διαλαλούν ακόμη πως η αποκαλούμενη «πρόοδος» έχει ακόμη δρόμο και πως σε κάθε περίπτωση δεν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια. Είναι και αυτό ένα μέρος του παιχνιδιού που παίζεται στις πλάτες των πολιτών της ΕΕ. Ο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, για παράδειγμα, προτείνει την ομοσπονδοποίηση των ευρωπαϊκών κρατών, τον περιορισμό των εξουσιών του ευρωπαϊκού Συμβουλίου και την ταυτόχρονη αναβάθμιση των αρμοδιοτήτων του ευρωκοινοβουλίου, που κατά τη γνώμη του, θα επιφέρει σαρωτικές αλλαγές. Το ανεκπλήρωτο όραμα του ΄68 σε επίπεδο λαϊκής βάσης, μετατρέπεται απλά σε μια από τις «επαναστατικές αλλαγές» που φιλοδοξούν να αλλάξουν άρδην τους εξουσιαστικούς συσχετισμούς και μηχανισμούς. Αυτά, όμως, δεν είναι λύση παρά ημίμετρα, σε μια εποχή της απόλυτης συγκέντρωσης των εξουσιών, αλλά και ταυτόχρονης υποβάθμισης των αρμοδιοτήτων του ευρωκοινοβουλίου.
Το θέμα μας, όμως, δεν είναι αυτό. Η συγκέντρωση των εξουσιών που αναφέρω, οδηγεί σε ένα ασφυκτικά δομημένο πολιτειακό σύστημα που καταπνίγει την αντίθετη άποψη στο πλαίσιο μιας πνιγηρής ατμόσφαιρας από τον δήθεν πλουραλισμό. Υποσκάπτονται σε αυτές τις συνθήκες σοβαρές κοινωνικές υποδομές και το όλο οικοδόμημα γίνεται σαθρό. Οι πολίτες, όμως, επιμένουν να επιλέγουν όλους αυτούς που τους μοιράζουν υποσχέσεις και τους ωθούν να πιστέψουν πως κάτι μπορεί να αλλάξει. Έτσι έπραξαν και στην Ελλάδα και πολύ πιθανό να το πράξουν και πάλι στις επερχόμενες εκλογές. Μιλάμε πολύ απλά για την εποχή όπου όλοι οι κυβερνώντες παγκοσμίως παίζουν στα ζάρια την ανάπτυξη και τους φυσικούς πόρους, αγνοώντας προκλητικά αυτό που αποκαλείται Δημοκρατία. Παρόλα αυτά, όμως, η εμπιστοσύνη -έστω και αυτού του ποσοστού που πηγαίνει στην κάλπη ανανεώνεται.
Μιλάμε για τις εποχές της στέρησης και της απουσίας κάθε σοβαρής αντίστασης από την πλευρά μιας μεγάλης μερίδας του κόσμου, που είτε πιστεύει στα μηνύματα της Μέρκελ, είτε παγώνει τις όποιες ενστάσεις και απορίες για την επόμενη μέρα. Βέβαια, υπάρχει και ο αντίποδας. Οι εκατομμύρια εκείνοι πολίτες που δεν πείθονται από τις όποιες πολιτικές τρικλοποδιές. Και οι πολίτες αυτοί βρίσκονται παντού, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Εποχές γενικευμένου συγκεντρωτισμού, λοιπόν, και περιορισμένου βεληνεκούς των ακραίων επαναστατικών θεωριών. Δεν ζούμε το ΄68, πολύ περισσότερο ούτε το ΄36 ή άλλες εποχές όπου επανάσταση σήμαινε εργάτες και αγρότες στο προσκήνιο. Τουναντίον, η περίοδος που διανύουμε, παραπέμπει σε τέλμα. Ένα τέλμα, βέβαια, που μπορεί να ωθήσει τις μάζες σε άλλου τύπου επιλογές. Γιατί αυτό ακριβώς φοβούνται οι εκάστοτε φιλελεύθερες ολιγαρχίες, μη τυχόν και ξεπεραστούν τα όρια της ανοχής και οι εκλογές δεν αποτελέσουν όπως πάντα το ύστατο εξουσιαστικό ανάχωμα.