Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Το δημοσιογραφικό επάγγελμα στην Ελλάδα συνεχίζει να αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες. Τα τελευταία χρόνια, εκατοντάδες δημοσιογράφοι απολύθηκαν, εκδοτικές επιχειρήσεις έκλεισαν η μία μετά την άλλη ή χρησιμοποίησαν την πτώχευση ως άρμα και όσοι δημοσιογράφοι  εργάζονται ακόμη, λαμβάνουν τις χαμηλότερες αμοιβές. Μια από τις αιτίες είναι η πτώση της διαφήμισης, αλλά και η οικονομική κρίση που πλήττει τα τελευταία χρόνια την χώρα. Βέβαια, τα προβλήματα ξεκίνησαν από παλιά, καθώς ο ρόλος του δημοσιογράφου υποβαθμιζόταν σταδιακά. Ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζουν πλέον οι δημοσιογράφοι που εργάζονται στις εφημερίδες και τα περιοδικά των Αθηνών, όπου οι μισθοί φθάνουν τα 500 - 600 ευρώ. Και αυτή η αμοιβή για δουλειά όλη την ημέρα, χωρίς ωράριο και ρεπό, ακόμη και τα Σαββατοκύριακα με συνεχείς βάρδιες.

Οι Δημοσιογραφικές Ενώσεις και τα συνδικάτα έχουν τελευταία κάνει πολλές απεργίες με κύρια αιτήματα, την εξασφάλιση του κατώτερου ημερομισθίου και μισθού με συλλογικές διαπραγματεύσεις, την αποκατάσταση όλων των συντάξεων, την ενδυνάμωση της απασχόλησης με περιορισμό των απολύσεων, την κατοχύρωση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων κλπ. Συνήθως, όμως, τα περισσότερα αιτήματα πέφτουν στο κενό, καθώς το πολυθρύλητο επιχείρημα του τύπου «ας πληρώνομαι στην ώρα μου και ας είναι και ψίχουλα» δονεί την ατμόσφαιρα στο παρασκήνιο. Γιατί εκεί έχει φτάσει το πράγμα. Το αυτονόητο να αποτελεί κατάκτηση. Το πρόβλημα, λοιπόν, που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα είναι τεράστιο.

Μεγάλο, όμως, πρόβλημα επιβίωσης αντιμετωπίζουν και οι παραδοσιακοί  εκδότες των εφημερίδων - ειδικά στην Περιφέρεια - λόγω της πτώσης του αναγνωστικού κοινού και των συνδρομητών, αλλά και των εσόδων από τους ΟΤΑ και τις διαφημιστικές που είχαν αναλάβει καταχωρίσεις από δημόσιους φορείς. Άλλες διαφημιστικές εταιρίες έχουν κλείσει, άλλες έχουν πτωχεύσει και άλλες ισχυρίζονται ότι δεν έχουν πληρωθεί για τα εν λόγω προγράμματα.

Δουλειές λοιπόν, δεν υπάρχουν, οι αμοιβές και οι μισθοί είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, η Πολιτεία παραμένει αμέτοχη. Ακόμη και για τα σεμινάρια για άνεργους δημοσιογράφους που γίνονται, τα χρήματα δεν δίνονται στην ώρα τους σε όσους συμμετέχουν σε αυτά. Οι νέοι προσληφθέντες δημοσιογράφοι, από την άλλη, βρίσκονται κυριολεκτικά αντιμέτωποι με έναν εργασιακό εφιάλτη. Ο νέος δημοσιογράφος, εργάζεται στην αρχή αμισθί, χωρίς ασφάλιση και όταν η επιχείρηση αποφασίσει, αμείβεται με ελάχιστα χρήματα και συνήθως με «μπλοκάκι». Το τοπίο λοιπόν, για τους δημοσιογράφους στην Ελλάδα είναι από θολό έως σκοτεινό. Η δε άσκηση του λειτουργήματος αυτού, με σεβασμό στην έρευνα και προσοχή στην είδηση, φαντάζει μάλλον κακόγουστο αστείο. Απολύσεις, ανεργία, χαμηλοί μισθοί, copy paste και κιτρινισμός χαρακτηρίζουν σήμερα το επάγγελμα. Πολλοί δημοσιογράφοι σταματούν και στρέφονται σε άλλες μορφές απασχόλησης. Εφημερίδες και περιοδικά κλείνουν από την μια στιγμή στην άλλη. Ανεργία, ανασφάλεια και κακοπληρωμένη εργασία είναι σχεδόν ο κανόνας του δημοσιογραφικού επαγγέλματος. Αν συνυπολογίσει κανείς και την παρατεταμένη οικονομική κρίση, κατά την οποία η δημοσιογραφική αγορά έχει να επιδείξει μονάχα υποαπασχόληση, τα πράγματα σοβαρεύουν επικίνδυνα.

Δεν είναι όμως, μόνο η κρίση. Είναι και η απουσία πλέον των παραδοσιακών εκδοτών ιδιαίτερα στην Αθήνα - και η εμφάνιση των κάθε λογής επιχειρηματιών ή κονσόρτσιουμ που στοχεύουν στον έλεγχο της ενημέρωσης και την προώθηση των ατομικών τους συμφερόντων. Με λίγα λόγια, εφημερίδες και περιοδικά βιτρίνα προς εξυπηρέτηση άλλων σκοπών. Και για τις ειδήσεις και τη δημοσιογραφική πένα, ουδείς νοιάζεται όταν προσφέρεται αφειδώς κουτσομπολιό, κοίταγμα από την κλειδαρότρυπα, και άφθονα κιτς δώρα ως ένθετο. Και όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί και αξιόλογοι δημοσιογράφοι, που θα μπορούσαν να συμβάλλουν καταλυτικά στην αναβάθμιση του επαγγέλματος. Το επάγγελμα όμως αυτό θα το ξαναπώ - δεν έχει προοπτική στη χώρα αν δεν συμβούν μεγάλες και αποφασιστικές αλλαγές. Αλλαγές που θα περιορίσουν το ποσοστό ανεργίας και θα κατοχυρώσουν τα εργασιακά δικαιώματα των Ελλήνων δημοσιογράφων. Αλλά πάνω απ' όλα που θα βάλουν φρένο σε όλους αυτούς που αυτοαποκαλούνται δημοσιογράφοι και οργιάζουν στα πρωινάδικα, διαμορφώνοντας το αντίστοιχο κλίμα στην κοινωνία γιατί έτσι αποφάσισαν οι πρωτομάστορες της βιομηχανίας του θεάματος. Μέχρι τότε, μόνο στρατιές ανέργων μπορεί να βλέπει κανείς αλλά και πολλούς άθλιους, απαίδευτους και ανιστόρητους αναλυτές στα πάνελ. Μεταβάλλοντας τη δημοσιογραφία του σήμερα σε ένα κακόγουστο αστείο ή ένα ξεχασμένο μεγαλείο του χθες.