Στις 24 Ιουνίου γιορτάζεται η γέννηση του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου:
Τα κάψαλα και ο κλήδονας που γιορτάζονται αυτή τη μέρα, από πολύ παλιά, ήταν μια ευκαιρία για ένα ομαδικό ξεφάντωμα στις γειτονιές. Αλλά και στη σημερινή εποχή, πολλές παρέες μαζεύονται σε διάφορα μέρη κι αναβιώνουν τα έθιμα για τα κάψαλα και τον κλήδονα.
Τα κάψαλα γίνονται σε ανοιχτό χώρο. Μαζεύονται τα μαγιάτικα στεφάνια που κρέμονται σε μπαλκόνια και εξώπορτες και ανάβουν μ αυτά μεγάλες φωτιές. Ένας, ένας οι παρευρισκόμενοι πηδούν τρεις φορές πάνω από τις φωτιές, όταν είναι στη φούντωση ή όταν έχουν κατακαθήσει (οι πιο «φοβιτσιάρηδες»). Πολλοί κρατούν και μια πέτρα στο κεφάλι ή ένα σιδερένιο αντικείμενο, μια και τα πηδήματα έχουν μια κάποια μαγική σημασία. Δίνεται κι η ευχή «σιδεροκέφαλος», αφού πιστεύεται ότι το πήδημα της φωτιάς εξασφαλίζει υγεία και ευτυχία.
Η προετοιμασία για τον κλήδονα γίνεται αποβραδίς. Οι νέες κοπέλες δίνουν στη διοργανώτρια από ένα μικροαντικείμενο (δαχτυλίδι, δαχτυλήθρα, παραμανάκι, κουμπί, κέρμα, κλειδί κλπ) που το τοποθετεί μέσα σ ένα πήλινο δοχείο, που περιέχει το «αμίλητο νερό».
Το σκεπάζει μ ένα κόκκινο πανί και το δειλινό της ημέρας του Άϊ - Γιαννιού, σε προκαθορισμένο μέρος μαζεύονται οι νέοι και οι νέες και οι μεγαλύτεροι και γίνεται το άνοιγμα του κλήδονα.
Ένα μικρό παιδάκι, που έχει στη ζωή και τους δυο γονείς, βγάζει ένα ένα τα μικροαντικείμενα, αφού πρώτα ακούγεται από κάθε παρευρισκόμενο και ένα δίστιχο που τα λόγια του είναι προφητικά.
Άλλα είναι κοροϊδευτικά, επαινετικά ή μιλούν για αγάπη, αφοσίωση, έρωτα και για χωρισμό ακόμα.
Μέχρι πριν λίγα χρόνια που τα ήθη ήταν πιο «σφιχτά» στη συναναστροφή αγοριών και κοριτσιών, τέτοιες συγκεντρώσεις ήταν ευκαιρία για γλέντι και γνωριμία. Σήμερα που έχουν ξεπεραστεί τα παλιά ήθη, είναι μια ευκαιρία για αναβίωση των παλιών και για ν ακουστούν τα δίστιχα που υμνούν την ομορφιά και τον έρωτα.
Υπάρχουν και τα πιο «σκληρά» που δεν έχουν καμιά σχέση με τις βωμολογίες της καθημερινής ζωής. Για το καλό της μέρας σημειώνουμε μερικά από τα δίστιχα.
Πρώτο ακούγεται πάντα.
«Ανοίγουμε τον κλήδονα με τ Αϊ Γιαννιού τη χάρη κι όποια είναι καλορίζικη να έρθει να τον πάρει» και στη συνέχεια.
«Ανοίξετε το κλήδονα και στρώσετε λουλούδια για να περάσουνε οι νιοι κι όλα τα κοπελούδια». «Μάτια μου γλυκά μου μάτια κι αηδονάκι πλουμιστό. κάλλιο να με πάρει ο Χάρος, παρά να σε αρνηθώ». «Άσπρη είσαι σαν τη ζάχαρη, κόκκινη σαν το μήλο, την ομορφιά σου γράψανε, στης λεμονιάς το φύλλο».
«Καινούρια αγάπη και παλιά με βάλανε στη μέση. Γυρίζω βλέπω την παλιά, καινούρια δεν μ αρέσει» και για την απιστία, «Μου χες χαρίσει την καρδιά σαν ένα λουλουδάκι. Ύστερα μου τη μάρανες, με πότισες φαρμάκι».
«Τώρα που μου τη μάρανες μου την επαίρνεις πίσω. Με πληγωμένη την καρδιά, αχ, πες μου, πώς θα ζήσω;»
Κι ένα λίγο κοροϊδευτικό:
«Μικρή σαρδέλα βρωμερή, σουπιά τηγανισμένη και καρακάξα του γιαλού, κανένας δεν σε θέλει». «Έχεις δυο μάτια σαν αυγά και χείλια σαν βαρέλια όποιος γυρίσει και σε δει... ξεραίνεται στα γέλια». Κι ένα στη Μυτιληνιά μας τραγουδιστή ντοπιολαλιά:
«Τα κουπιλούδια τς Μυτιλήνς, λουλούδια είνι ούλα μα πούλα τουμουρφότερο τς μανούλας, εινη κουρούλα...».
Καλά κάψαλα, χαρούμενο κλήδονα.
Άσπα Κοπανέλλη Αβαγιανού