για ιατρονομικά θέματα

Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Μια πολύ σημαντική ημερίδα για τα ιατρικά σφάλματα, το ιατρικό απόρρητο και γενικότερα την ιατροδικαστική πραγματοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή, με πρωτοβουλία του ιατροδικαστικού ιατρείου του Ασκληπιείου Βούλας στο ομώνυμο νοσοκομείο στην Αθήνα.

Ιατροδικαστές, και εισαγγελείς παρουσίασαν και εξέτασαν με τις ομιλίες τους τις περιπτώσεις ιατρικών σφαλμάτων και λαθών, την νομολογία για το ιατρικό απόρρητο, την ιατρική δεοντολογία, την ενδοοικογενειακή βία, αλλά και γενικότερα τι ισχύει στην Ελλάδα γύρω από αυτά τα θέματα, που σε κάθε περίπτωση αφορούν πρωτίστως τους ιατρούς, τους ασθενείς και τους οικείους τους, την οικογένεια, το δικαστικό σώμα αλλά και την ίδια την Πολιτεία. 

Την ημερίδα παρακολούθησαν πολλοί γιατροί και νοσηλευτές, οι οποίοι έθεσαν στους ομιλητές αρκετές και σημαντικές ερωτήσεις, αναφορικά με το ιατρικό απόρρητο, την νομολογία που ισχύει, αλλά πάνω απ' όλα τον κίνδυνο που διατρέχουν με το να σύρονται κάθε φορά στα δικαστήρια μετά από καταγγελίες και μηνυτήριες αναφορές.  

Μεταξύ των ομιλητών της ημερίδας, συντονιστής της οποίας ήταν ο διευθυντής Α' χειρουργικής κλινικής του Ασκληπιείου Βούλας, κ. Διγαλάκης, ήταν η ιατροδικαστής Άννα Ράζου, γραμματέας της Ελληνικής ιατροδικαστικής εταιρείας, ο προιστάμενος της ιατροδικαστικής υπηρεσίας Αθηνών Νικόλαος Καρακούκης, ο προιστάμενος της ιατροδικαστικής υπηρεσίας Πειραιά Ηλίας Μπογιώκας, ο Αντιεισαγγελέας Εφετών Πειραιά και πρόεδρος του Δ.Σ της εταιρείας προστασίας ανηλίκων Πειραιά, Νικόλαος Ποιμενίδης, ο πρόεδρος της ελληνικής ιατροδικαστικής Εταιρείας, Γρηγόρης Λέων και ο εισαγγελέας Αρείου Πάγου Αθηνών, Παναγιώτης Αγγελόπουλος.

Στην ημερίδα τονίστηκε εξαρχής η σημασία της ενημέρωσης των γιατρών για τις υποχρεώσεις τους αλλά και των ασθενών για τα δικαιώματά τους, ενώ τέθηκε το θέμα του ιατρικού απορρήτου.

Ιατρικά πιστοποιητικά

Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν η ομιλία για τα ιατρικά πιστοποιητικά και ειδικά για το πιστοποιητικό θανάτου. Κάθε γιατρός, τονίστηκε, μπορεί να πιστοποιεί το θάνατο, αλλά το πιο σωστό είναι αυτό να το κάνει ο ιατρός της τελευταίας ασθένειας. Ο χρόνος θανάτου είναι πολύ σημαντικός για τους ιατροδικαστές, όπως και η αιτία θανάτου, αναφέρθηκε χαρακτηριστικά. Αυτό αποδίδει την ευθύνη και στον ιατρό που το συνέταξε. Πολλά στοιχεία και εξηγήσεις δόθηκαν και για τα είδη του θανάτου που παίζουν σημαντικό ρόλο στην σύνταξη του ιατρικού πιστοποιητικού. 

Ενδοοικογενειακή βία

Η μορφωτική και επαγγελματική ιδιότητα των συζύγων, η κοινωνική απομόνωση του θύματος και οι εξαρτησιογόνες ουσίες, συντελούν αποφασιστικά στην έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας. Η κακοποίηση των παιδιών που εμφανίζουν ενίοτε σημαντικές νευρολογικές διαταραχές, είναι ένα φαινόμενο που απαντάται συχνά στην ελληνική κοινωνία. Το σύνδρομο του κακοποιημένου παιδιού αποτελεί, όμως, ταυτόχρονα παγκόσμιο φαινόμενο.

Η συναισθηματική κακοποίηση, η παραμέληση από την οικογένεια και η μη επισήμανση του προβλήματος από τους εκπαιδευτικούς, όπως και ο εκφοβισμός, συντελούν αποφασιστικά στον πολλαπλασιασμό των δυσάρεστων περιστατικών. Σε ότι αφορά την σεξουαλική κακοποίηση, αυτή λαμβάνει χώρα τόσο στο οικογενειακό περιβάλλον, όσο και εκτός αυτού. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται επίσης, αύξηση της εργασιακής εκμετάλλευσης λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά και της παρατεταμένης  φτώχειας. Για να επέμβει η εισαγγελία, θα πρέπει κάποιος ενήλικος να κάνει καταγγελία. Η παιδική κακοποίηση δεν κάνει διάκριση ηλικίας, όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά. Τέλος, σε ότι αφορά τον βιασμό, τονίσθηκε ιδιαίτερα η σημασία των εργαστηρίων για την ταυτοποίηση του δράστη. 

Στην ημερίδα παρουσιάστηκε και σχετική έρευνα της Ιατροδιαστικής Υπηρεσίας Πειραιά, για την σωματική και σεξουαλική κακοποίηση. Τα περιστατικά τόσο της σωματικής, όσο και της σεξουαλικής κακοποίησης αυξάνονται με την ηλικία, σύμφωνα με τα στοιχεία.

Η κρίση μετέβαλλε τα φαινόμενα της ενδοοικογενειακής βίας. Τα παιδιά - θύματα μπορεί αργότερα να γίνουν θύτες. Η φυλάκιση, όπως ειπώθηκε, σε τελική ανάλυση δεν προσφέρει και πολλά πράγματα. Τίθεται μάλιστα, το ερώτημα: Ποιος φορέας θα περιθάλψει τα θύματα; Τα παιδιά - θύματα είναι αργότερα οι εν δυνάμει παραβάτες. Πρέπει να υπάρξει σημαντική δράση στον αγώνα κατά της παραβατικότητας. 

Ιατρικό απόρρητο

Η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων κάθε ανθρώπου αποτελεί δικαίωμα αδιαπραγμάτευτης αξίας, αναφέρθηκε στην ημερίδα. Η διακήρυξη της Γενεύης του 1948, ο κώδικας άσκησης ιατρικού επαγγέλματος και ο νέος κώδικας ιατρικής δεοντολογίας του 2005, είναι βασικοί κώδικες χρονικά σε ότι αφορά το ιατρικό απόρρητο.

Το ιατρικό απόρρητο υπάρχει σαφώς στον ποινικό κώδικα. Ο ιατρός θα πρέπει να πείσει τον ασθενή να ανακοινώσει στον σύντροφό του το πρόβλημα υγείας του και μάλιστα όταν αυτό αφορά μολυσματική νόσο. Όταν ο ιατρός είναι κατηγορούμενος, έχει το δικαίωμα να αποκαλύπτει στοιχεία που περιλαμβάνονται στο ιατρικό απόρρητο. Ο ιατρός έχει το καθήκον της εχεμύθειας εκτός από διαφορετική απόφαση του ασθενούς. Σε περίπτωση τέλεσης εγκλήματος, υπάρχει η δυνατότητα άρσης του απορρήτου. Όσοι εκτελούν πραγματογνωμοσύνη έχουν το δικαίωμα να γνωμοδοτήσουν μόνο μετά από την συναίνεση του εντολέα τους.

Όλοι οι συμμετέχοντες στην θεραπευτική ιατρική ομάδα έχουν ευθύνη. Στις επιστημονικές δημοσιεύσεις πρέπει να προφυλάσσεται η ανωνυμία του ασθενούς. Και εδώ σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η συναίνεση του ασθενούς. Το ιατρικό απόρρητο δεν είναι κάτι απλό και η παραβίασή του επισύρει σοβαρές συνέπειες, ποινικές και αστικές, τονίστηκε με έμφαση.  Για τον ιατρό, στην περίπτωση διάπραξης ιατρικού σφάλματος, η συνέπεια είναι και πειθαρχική.

Ιατρικό σφάλμα

Τον ιατρό τον θυμούνται όλοι όταν τον έχουν ανάγκη, δυστυχώς ή ευτυχώς. Το πρόβλημα διάπραξης ιατρικού σφάλματος πρέπει να προσεχθεί στην βάση του. Από τα δικαστήρια εξετάζεται το κατά πόσο ο ιατρός ενήργησε σύμφωνα με τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης. Ο ιατρός υποχρεούται, από την πλευρά του, να ενημερώνει λεπτομερώς τον ασθενή. Η ενημέρωση και η συναίνεση του ασθενούς, από την άλλη, συνθέτουν το ιατρικό προνόμιο του ιατρού. Η ορθή αντιμετώπιση του περιστατικού είναι πολύ σημαντικός παράγοντας. Ο ιατρός υπέχει ευθύνη μόνο αν λειτούργησε κατά παράβαση των παραπάνω προϋποθέσεων. Η εγωιστική πεποίθηση του «πετυχημένου γιατρού» αποτελεί αφορμή διάπραξης ιατρικών λαθών. Για τα δικαστήρια, τέλος, σημασία έχει να μην αισθάνονται οι ιατροί ανασφάλεια, όταν βρίσκονται στις αίθουσες των δικαστηρίων και να μην έχουν παραβιάσει βασικές αρχές της ιατρικής επιστήμης, τονίσθηκε από την πλευρά των ομιλητών - εισαγγελέων.