Παγκόσμια ημέρα προσφύγων πριν λίγες ημέρες και τα νέα για τους ανθρώπους που έχουν υποστεί διώξεις, έχουν εκτοπιστεί και έχουν εγκαταλείψει οριστικά τις εστίες τους, είναι απελπιστικά. Την ίδια στιγμή που ο εθνικισμός στην Ευρώπη γνωρίζει σημαντική άνοδο και η ρητορική μίσους έχει κυριεύσει πολλές περιοχές της Ευρώπης αλλά και όλου του κόσμου, όταν τα σύνορα κλείνουν και οι ηγεσίες πολλών χωρών θεωρούν πως πρέπει να αποκλείσουν τους λαούς τους από την επαφή με τους «ξένους», την ίδια ακριβώς στιγμή εκατομμύρια άνθρωποι παίρνουν τον δρόμο της ξενιτιάς, μια λέξη που τόσο έντονα μελοποιήθηκε την δεκαετία 50, 60 και 70 στην χώρα μας, όταν χιλιάδες Έλληνες μετανάστευαν για να βρουν δουλειά υπό άθλιες συνθήκες, αυτές ακριβώς τις συνθήκες που τώρα τις έχουν οριστικά λησμονήσει. Μια μαύρη μέρα λοιπόν, για τους πρόσφυγες, τουλάχιστον σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία. Και γιατί αυτό;

Πολύ απλά διότι ο αριθμός των ανθρώπων που διαφεύγουν από τον πόλεμο, τις διώξεις και τις συγκρούσεις ξεπέρασε τα 70 εκατομμύρια το 2018. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό που έχει καταγράψει ποτέ η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) στα 70 περίπου χρόνια λειτουργίας της.

Σύμφωνα με στοιχεία από την ετήσια έκθεση της Υ.Α. Παγκόσμιες Τάσεις (Global Trends), η οποία δημοσιεύθηκε προχθές, καταδεικνύεται ότι σχεδόν 70,8 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν εκτοπιστεί με τη βία. Συγκριτικά, αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ξεριζωμένων είναι διπλάσιος σε σχέση με 20 χρόνια πριν, και κατά 2,3 εκατ. μεγαλύτερος σε σχέση με πέρυσι, ενώ αντιστοιχεί σε πληθυσμό μεγαλύτερο της Ταϋλάνδης.

Τα 70,8 εκατομμύρια αποτελούν ένα συντηρητικό νούμερο, κυρίως επειδή η κρίση στη Βενεζουέλα αντικατοπτρίζεται μόνο εν μέρει στον αριθμό αυτόν. Συνολικά, σύμφωνα με τα στοιχεία των χωρών υποδοχής, περίπου 4 εκατ. κάτοικοι έχουν εγκαταλείψει τη Βενεζουέλα, γεγονός που την καθιστά μια από τις μεγαλύτερες πρόσφατες κρίσεις εκτοπισμού παγκοσμίως. Αν και η πλειοψηφία των ανθρώπων αυτών χρήζει διεθνούς προσφυγικής προστασίας, ως σήμερα μόλις μισό εκατομμύριο περίπου έχει προχωρήσει επισήμως σε αίτημα ασύλου.

Ας δούμε, όμως και κάποια άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία που αναφέρει η σημαντική αυτή έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας:

Βασικές ομάδες προσφύγων

Ανάμεσα στα 70,8 εκατ. που αναφέρει η έκθεση «Παγκόσμιες Τάσεις» βρίσκονται τρεις βασικές ομάδες.

Η πρώτη είναι οι πρόσφυγες, δηλαδή άνθρωποι που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους λόγω του πολέμου, των διώξεων ή των συγκρούσεων. Το 2018, ο αριθμός των προσφύγων έφτασε τα 25,9 εκατ. παγκοσμίως, δηλαδή 500.000 περισσότεροι από το 2017. Στον αριθμό αυτόν περιλαμβάνονται οι 5,5 εκατ. Παλαιστίνιοι πρόσφυγες που εμπίπτουν στην εντολή της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA).

Η δεύτερη ομάδα είναι οι αιτούντες άσυλο άνθρωποι που βρίσκονται εκτός της χώρας καταγωγής τους και λαμβάνουν διεθνή προστασία, αλλά περιμένουν να βγει η απόφαση του αιτήματος ασύλου τους. Στο τέλος του 2018, υπήρχαν 3,5 εκατ. αιτούντες άσυλο παγκοσμίως.

Η τρίτη και μεγαλύτερη ομάδα, που ανέρχεται στα 41,3 εκατ., είναι άνθρωποι που έχουν εκτοπιστεί σε άλλες περιοχές εντός της χώρας καταγωγής τους, μια κατηγορία που είναι γνωστή ως εσωτερικά εκτοπισμένοι (IDPs).

Επιστροφή & επανεγκατάσταση

Η συνολική αύξηση των εκτοπισμένων συνεχίζει να ξεπερνά σε ρυθμό την εύρεση λύσεων για τους ανθρώπους αυτούς. Η καλύτερη λύση για οποιονδήποτε πρόσφυγα είναι να μπορεί να επιστρέψει στην πατρίδα του οικειοθελώς, σε συνθήκες ασφάλειας και αξιοπρέπειας, αναφέρει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Άλλες λύσεις περιλαμβάνουν την ένταξη στην κοινότητα υποδοχής ή την επανεγκατάσταση σε μια τρίτη χώρα. Ωστόσο, μόνο 92.400 πρόσφυγες επανεγκαταστάθηκαν σε τρίτες χώρες το 2018, που αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 7% όσων περιμένουν για επανεγκατάσταση. Περίπου 593.800 πρόσφυγες κατάφεραν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ενώ 62.600 πολιτογραφήθηκαν.

Επίλογος

Τι βλέπουμε από όλα αυτά τα στοιχεία; Ότι οι άνθρωποι που ξεριζώνονται από τις εστίες τους, δύσκολα επιστρέφουν. Ποια είναι η ιδανική λύση; Ασφαλώς ούτε η επιστροφή σε ανασφαλείς περιοχές και περιοχές πολεμικών επιχειρήσεων, ούτε η στοίβαξη και ο αποκλεισμός των προσφύγων σε μέρη που δεν έχουν διέξοδο. Το πιο δίκαιο θα ήταν να ενσκήψουν όλοι στο πρόβλημα, που δεν είναι πια ένα απλό πρόβλημα. Πάνω απ' όλα, όμως, να σταματήσουν να εξοπλίζονται κυβερνήσεις και κατευθυνόμενες «αντάρτικες ομάδες» με προφανή στόχο την κατάληψη της εξουσίας, αδιαφορώντας παντελώς για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το ξέρουν καλά αυτό και στις Βρυξέλλες και στην Ουάσιγκτον, αλλά και στην Μόσχα και το Πεκίνο. Γιατί οι κυβενήσεις αυτών των χωρών εξοπλίζουν ασταμάτητα από το παρελθόν κυβερνήσεις και παραστρατιωτικές ομάδες. Τους είναι γνώριμο το σκηνικό.