Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Κάτι πιο σοβαρό απ' ό,τι φαίνεται συμβαίνει με το περιβάλλον, αλλά και τις προσπάθειες για την προάσπισή του στην Λατινική Αμερική. Ο Αμαζόνιος, βέβαια, με τις καταστροφικές πυρκαγιές μονοπωλεί το ενδιαφέρον -και είναι  φυσιολογικό- αλλά οι ακτιβιστές για το περιβάλλον στην ευρύτερη περιοχή κινδυνεύουν άμεσα.

Αυτό συνάγεται από στοιχεία περιβαλλοντικών και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Oxfam, το WWF και η Greenpeace. Kαι δεν είναι μόνο οι οργανώσεις αυτές που καταγγέλλουν την επικρατούσα κατάσταση, αλλά και οι δηλώσεις του ίδιου του προέδρου της Βραζιλίας Ζαΐχ Μπολσονάρο, ότι οι ΜΚΟ βάζουν τις πυρκαγιές, μια δήλωση που αν μη τι άλλο δεν προκαλεί έκπληξη λόγω του ιδεολογικού διαμετρήματός του.

Τα σχέδια των χωρών της Λατινικής Αμερικής είναι από καιρό γνωστά. Το ίδιο και ο ρόλος των ΗΠΑ, αλλά και όλων των άλλων περιβαλλοντικών μολυντών τύπου Ρωσίας, Κίνας κλπ.

Η επέκταση των μεγάλων μεταλλευτικών δραστηριοτήτων και των αγροτικών επιχειρήσεων στη Λατινική Αμερική αύξησε σημαντικά τις εδαφικές διαμάχες και οδήγησε σε ανησυχητική άνοδο της βίας που υφίστανται τα άτομα που υπερασπίζουν το νερό, τη γη, τα δάση και τα δικαιώματα των γυναικών, των ιθαγενών και των αγροτικών κοινοτήτων.

Οι απειλές, ο εκφοβισμός, η δικαστική παρενόχληση, η παράνομη επιτήρηση, οι εξαναγκαστικές εξαφανίσεις, ο εκβιασμός, η σεξουαλική επίθεση και η δολοφονία, είναι συνήθης πρακτική.

Σε όλο τον κόσμο, μόνο το 2017 δολοφονήθηκαν περισσότεροι από 200 υπερασπιστές και ακτιβιστές για το περιβάλλον. Σχεδόν το 60% αυτών στη Λατινική Αμερική. Μας λέει κάτι αυτό;

Οι άνθρωποι που υπερασπίζονται τη γη και το περιβάλλον αντιμετωπίζουν καθημερινά τρομοκρατικές επιθέσεις, που αποσκοπούν στη σιωπή των φωνών τους. Εντωμεταξύ, διαφορετικές κυβερνήσεις και εταιρείες δεν αναλαμβάνουν καμία πρωτοβουλία να εγγυηθούν την ασφάλεια των ακτιβιστών και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις αιτίες αυτών των επιθέσεων εναντίον τους.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι από την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας στην Κολομβία το 2016 και την επακόλουθη απόσυρση της αντάρτικης οργάνωσης FARC από την περιοχή, σημειώθηκε απότομη αύξηση των νομίμων και παράνομων γεωργικών επιχειρήσεων και των επιχειρηματικών μοντέλων που συνιστούν άμεση απειλή για το συμφέρον των ιθαγενών. Οι κολομβιανές αυτόχθονες κοινότητες που ζουν εκεί, αντιμετωπίζουν σοβαρές κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την μεγάλης κλίμακας οικονομική επέλαση. 

Και αυτό μόνο στην Κολομβία. Αλλά και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής τα πράγματα για το περιβάλλον και τους υπερασπιστές του δεν είναι καλύτερα. Το δε περιβάλλον κακοποιείται με γοργούς ρυθμούς.

Η περιβαλλοντική καταστροφή σε όλες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής συνεχίζεται λοιπόν, ακατάπαυστα. Αλλά ας μείνουμε στην σοβαρότητα της κατάστασης που αφορά τον Αμαζόνιο.

Πολλοί ισχυρίζονται στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης ότι ο Αμαζόνιος παράγει περίπου το 20% του οξυγόνου στον κόσμο. Ακαδημαϊκοί ισχυρίζονται ότι πρόκειται για εσφαλμένη αντίληψη και ότι ο αριθμός είναι μικρότερος από 10%. Αυτό αναφέρθηκε σε έρευνα του BBC και σε σχετικά ερωτήματα που τέθηκαν.

Τι σημασία, όμως, έχει αυτό, όταν ένας ολόκληρος Αμαζόνιος φλέγεται από άκρη σε άκρη; Όταν ένα τεράστιο περιβαλλοντικό απόθεμα σβήνει από το χάρτη και επιεικώς θα χρειαζόταν στην καλύτερη περίπτωση 30 40 χρόνια για να αναγεννηθεί; Που δεν πρόκειται, γιατί οι περιοχές αυτές υποπίπτουν σε διαφόρου τύπου μεταλλευτικές δραστηριότητες.

Σύμφωνα με το WWF, oι δασικές πυρκαγιές στον Αμαζόνιο έχουν αυξηθεί φέτος κατά 70% σε σύγκριση με αυτές που καταγράφηκαν την ίδια περίοδο πέρυσι και κατά 60% συγκριτικά με τα δεδομένα των τελευταίων τριών ετών στην περιοχή.

Είναι εξαιρετικά πιθανό, σύμφωνα με την διεθνή περιβαλλοντική οργάνωση, οι πυρκαγιές στην περιοχή να προκλήθηκαν από ανθρωπογενή αίτια, ενώ αναπόφευκτη είναι η σύνδεσή τους με τις ενέργειες αποψίλωσης που επιτράπηκαν από την κυβέρνηση της Βραζιλίας για να γίνουν στην περιοχή κατά τους τελευταίους μήνες (αρχές του 2019), προκειμένου αρκετές δασικές εκτάσεις και προστατευόμενες περιοχές του Αμαζονίου να μετατραπούν σε βοσκοτόπους και γεωργικές εκτάσεις.

Από τις πυρκαγιές στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου, στη Βραζιλία, έχουν ήδη καταστραφεί 790.000 τ.χλμ. βλάστησης, έκταση διπλάσια από τη Γερμανία και το Βέλγιο μαζί.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Ερευνών του Αμαζονίου της Βραζιλίας (IPAM), οι 10 περιοχές με τις περισσότερες πηγές θερμότητας είναι αυτές που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη αποψίλωση. Η ξηρασία φέτος κινήθηκε εντός φυσιολογικών ορίων, κατά συνέπεια ο μεγάλος αριθμός των πυρκαγιών σε σύγκριση με άλλες χρονιές δε μπορεί να αποδοθεί στις καιρικές συνθήκες.

Ο Danicley Aguiar της Greenpeace της Βραζιλίας δηλώνει χαρακτηριστικά: «Εκείνοι που καταστρέφουν τον Αμαζόνιο και αφήνουν την αποψίλωση των δασών να συνεχίζεται απρόσκοπτα, ενθαρρύνονται ακόμη περισσότερο με τις ενέργειες και τις πολιτικές της κυβέρνησης Bolsonaro. Από τότε που ανέλαβε καθήκοντα, η σημερινή κυβέρνηση υπονομεύει συστηματικά την περιβαλλοντική πολιτική της Βραζιλίας».

Τις τελευταίες ημέρες, η υγρασία που μεταφέρει από τον Αμαζόνιο προς τα δυτικά και νότια της χώρας το ρεύμα Rios Voadores, που αποτελεί ρυθμιστή του κλίματος στη χώρα, έχει αντικατασταθεί με πυκνό καπνό αισθητό στο Σάο Πάολο που βρίσκεται 2,700 χιλιόμετρα από το μέτωπο της φωτιάς.

Αυτά σε ότι αφορά την καταστροφή του Αμαζονίου, αλλά και τον κίνδυνο που διατρέχουν οι υπερασπιστές του περιβάλλοντος σε όλη την Λατινική Αμερική. Εξάλλου, οι δηλώσεις Μπολσονάρο για τις ΜΚΟ δεν είναι καθόλου τυχαίες. Ούτε και η προκλητική στάση του Τραμπ. Οι κίνδυνοι λοιπόν, είναι πολυμέτωποι.