Η διαδικασία της Αξιολόγησης Τεχνολογίας Υγείας συζητήθηκε στο Πανελλήνιο Συνέδριο για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας 2020

Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η βελτιστοποίηση της διαδικασίας Αξιολόγησης Τεχνολογίας Υγείας (ΑΤΥ), βάσει της διεθνούς εμπειρίας και της αξιοποίησης γνώσης από πεπραγμένα άλλων χωρών, προκειμένου να μειωθούν οι χρόνοι και οι καθυστερήσεις που προκύπτουν με απώτερο στόχο τον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης, αποτέλεσαν ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης κατά τη διάρκεια του Πανελλήνιου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας 2020, σε σχετική συνεδρία που διεξήχθη στις 10 τρεχ.  διαδικτυακά.

Το συνέδριο τελέστηκε υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου Οικονομικών της Υγείας & της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Πολιτικής και Οικονομίας της Υγείας, σε συνεργασία με την Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Φαρμακοοικονομίας.

Ο ρόλος των Επιτροπών Αξιολόγησης & Αποζημίωσης Φαρμάκων

Στελέχη από την ευρύτερη φαρμακευτική αγορά και οικονομολόγοι της υγείας, συμμετείχαν στο διαδικτυακό panel, στο πλαίσιο της διεξαγωγής του Πανελλήνιου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας και τοποθετήθηκαν, ο καθένας από τη δική του οπτική, στη διαδικασία Αξιολόγησης Τεχνολογίας Υγείας (ΑΤΥ) και σε επιμέρους ζητήματα, όπως στο ρόλο των Επιτροπών Αξιολόγησης και Αποζημίωσης Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης και Διαπραγμάτευσης τιμών φαρμάκων στην Ελλάδα, σε συνέχεια της θεσμοθέτησης της διαδικασίας αυτής τον Ιανουάριο του 2018.

Επίσης, αναφέρθηκαν σε προτάσεις για επίσπευση της διαδικασίας ΑΤΥ, με αναδυόμενα οφέλη τόσο για το εθνικό σύστημα Υγείας, όσο και για τον ασθενή, με αρκετά σημεία σύγκλισης μεταξύ των τοποθετήσεών τους.

Ο υπάρχων μηχανισμός Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας επιφέρει καθυστερήσεις στην αξιολόγηση και αποζημίωση της φαρμακευτικής καινοτομίας στην Ελλάδα.

Ο πρόεδρος του ΕΟΦ 

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκου (Ε.Ο.Φ), Δημήτρη Φιλίππου, η χρονιά του 2020, αποτελεί ορόσημο για τον κλάδο του φαρμάκου γιατί «δόθηκαν λύσεις σε προβλήματα και πάρθηκαν αποφάσεις», ωστόσο υπογράμμισε την ανάγκη για «συγκρότηση ενός ενιαίου οργανισμού αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας», στα πρότυπα άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου η διαδικασία της αξιολόγησης να επισπευθεί και το εκάστοτε φαρμακευτικό σκεύασμα να φτάνει έγκαιρα, πάντα με ασφάλεια, στον ασθενή.

Ο στόχος της διαδικασίας ΗΤΑ, σύμφωνα με τον Δ. Φιλίππου είναι να μεγιστοποιεί την κλινική αποτελεσματικότητα του εκάστοτε φαρμάκου και να επιφέρει την πλέον αποδεκτή οικονομική επιβάρυνση για το εθνικό σύστημα υγείας.

Να μειωθεί η καθυστέρηση μεταξύ συμφωνίας & αποζημίωσης  του φαρμάκου

Στην ανάγκη συγκρότησης ενιαίου οργανισμού ΑΤΥ συμφώνησαν και άλλοι ομιλητές, όπως ο κ. Καρόκης, External Affairs Director της φαρμακευτικής εταιρείας MSD, και η κ. Μπακοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής Εφηβικής Ιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και επικεφαλής της Επιτροπής Αξιολόγησης και Αποζημίωσης Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης (ΗΤΑ).

Σύμφωνα με τον κ. Καρόκη, «υπάρχει τεράστια καθυστέρηση από τη στιγμή που κλείνει μια συμφωνία για ένα νέο φάρμακο και υπάρχει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ), μέχρι την αποζημίωσή του, και αυτοί οι χρόνοι μπορούν να μειωθούν», υπερθεματίζοντας της δημιουργίας ενιαίου οργανισμού ΑΤΥ, αλλά και της ανάγκης ενίσχυσης της στελέχωσης της Επιτροπής ΗΤΑ με ανθρώπινο δυναμικό. Επιπλέον, προτάθηκε η ανάπτυξη μιας ενιαίας Γραμματείας, η χρήση εξωτερικών αξιολογητών, η πρόσβαση σε δεδομένα της ΗΔΙΚΑ, καθώς και η παροχή δικαιώματος στη φαρμακοβιομηχανία να παρίσταται στις συνεδριάσεις.

Η κ. Μπακοπούλου, συμφώνησε για τους περιορισμούς στην αποδοτικότητα της Επιτροπής ΗΤΑ, επισημαίνοντας ότι αυτή τη στιγμή «εφικτή είναι μόνο μια αξιολόγηση το μήνα».

Ορθολογικοί τρόποι διαπραγμάτευσης τιμής νέων φαρμάκων

Οι ομιλητές τόνισαν την ανάγκη για ορθολογικές λύσεις, όπως είναι οι συμφωνίες επιμερισμού κινδύνων (ΣΕΚ) μεταξύ φαρμακευτικών εταιρειών και πολιτειακών θεσμών (π.χ οριζόντιες εκπτώσεις, ή κλιμακωτές ή επιμερισμού κινδύνου με βάση την υπέρβαση του κινδύνου), για την είσοδο και χρήση νέων φαρμάκων στην αγορά ως τρόπου μείωσης της αβεβαιότητας που σχετίζεται με την έλλειψη μακροπρόθεσμων δεδομένων κατά την κυκλοφορία ενός νέου φαρμάκου.

Αναφορά έγινε, επίσης και στην ανάγκη για μεταφορά διεθνούς εμπειρίας (success stories) από την αξιολόγηση των νέων φαρμάκων και τεχνολογιών υγείας άλλων χωρών στην Ελλάδα, με απώτερο στόχο τη μείωση και τον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης και κατ' επέκταση, σε βάθος χρόνου, τη μείωση του μηχανισμού αυτόματων επιστροφών clawback.

Στο πλαίσιο αυτό, επισημάνθηκε ο ρόλος της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Τιμών ως καταλύτη στον περιορισμό του clawback, το οποίο αποτελεί ένα οριζόντιο, άδικο (εν μέρει) και αντιαναπτυξιακό μέτρο.

«Βασική καταστροφή του συστήματος υγείας» χαρακτήρισε το μηχανισμό αυτόματων επιστροφών, δηλαδή το clawback ο κ. Καρόκης και πρότεινε την «αναζήτηση τρόπων προκειμένου να μειωθεί η δαπάνη, έτσι ώστε να φτάσουμε σε μια ισορροπία της φαρμακευτικής δαπάνης», αναφερόμενος στις μεταρρυθμιστικές προτάσεις της Pharma Innovation Forum (PIF) στο πλαίσιο τριετούς Συμφώνου Συνεργασίας μεταξύ Πολιτείας και φαρμακευτικής βιομηχανίας, προκειμένου μέσα σε ένα έτος να ολοκληρώνεται η διαδικασία ΗΤΑ.

Η πρόταση για την Ελλάδα

Ειδικά για την Ελλάδα, ο κ. Αθανασάκης, οικονομολόγος Υγείας, αναφέρθηκε στην αξιοποίηση βέλτιστων διεθνών πρακτικών ως βάση για την ανάπτυξη μιας πρότασης ΑΤΥ για την Ελλάδα (που βασίζεται σε έξι βήματα), με στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών ΗΤΑ σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα (της EUnetHTA), και κατόπιν συγκερασμού απόψεων  φορέων της ευρύτερης φαρμακευτικής κοινότητας στη χώρα μας, αναφέροντας ενδεικτικά ότι «η αξιολόγηση είναι μέρος της πολιτικής υγείας».

Οι καινοτόμες θεραπείες θέτουν τον ασθενή στο επίκεντρο

Κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων έγινε αναφορά στις «καινοτόμες θεραπείες», ως πρόκληση για τα συστήματα υγείας παγκοσμίως, οι οποίες θα απασχολήσουν για τις επόμενες δεκαετίες τη φαρμακευτική κοινότητα, θέτοντας στο επίκεντρο τον ασθενή.

Επισημάνθηκε η ανάγκη για επίσπευση των διαδικασιών ΗΤΑ, αναγνωρίζοντας τη σημασία του ασθενούς, ενώ επισημάνθηκε ως «μεγάλο πρόβλημα το γεγονός ότι ο ασθενής δεν συμμετέχει στη διαδικασία ΗΤΑ». Ενδεικτικό της επιβράδυνσης στη διαδικασία αποζημίωσης εγκεκριμένων φαρμάκων είναι το γεγονός ότι μόλις 69 από τα 172 εγκεκριμένα φάρμακα στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) αποζημιώθηκαν στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2015-2018, 60 το 2017 και μόλις 8 το 2018.

Σύμφωνα με τον Δ. Φιλίππου, «πρόκληση αποτελεί αφενός το γεγονός να διασφαλίσουμε την πρόσβαση ασθενών στα νέα φάρμακα και καινοτόμες θεραπείες, αλλά και να αποτρέψουμε την άσκοπη διόγκωση της δαπάνης».