To πνεύμα των μεγάλων διανοουμένων απαντάται σε κάθε εκδήλωση αμφισβήτησης των σημερινών κανόνων που υποδεικνύουν έμμεσα ή άμεσα γονυκλισία ή ρητή υποδούλωση, σε κάθε στιγμή που οι πολίτες επαναμιμνήσκονται τις εποχές εκείνες, όπου οι αξίες καταλάμβαναν μεγάλο μέρος των επιδιώξεων και των σκοπών για μια κοινωνία πιο δημοκρατική, πιο ελεύθερη, αλλά πάνω απ' όλα δημιουργική, υποβοηθούσης όλης αυτής της έξαρσηw της φιλοσοφίας, της ποίησης, της λογοτεχνίας, των τεχνών και των επιστημών.

Όλα αυτά τα σκεπτόμενα μυαλά που άφησαν το στίγμα εκείνης της ανεξίτηλα αυτορυθμιζόμενης κοινωνίας που έβρισκε εφαρμογή στις εξεγερτικές προσπάθειες των λαών, οι μοναδικές πνευματικές ιδιοφυίες που εντρυφούσαν στους δρόμους της Βαρκελώνης, του Παρισιού, της Βουδαπέστης, της Μόσχας και όπου αλλού τα σήματα της επανάστασης έκαναν αισθητή την οπτική παρουσία τους, όχι απλά ξαναζούν μέσα από την καλλιέργεια των ιδεών από ενεργούς πολίτες, αλλά γίνονται επίκαιρα λόγω της στατικής ιδιαιτερότητας της σημερινής εποχής.

Δεν μιλάμε ούτε αναφερόμαστε σε ουτοπίες, σε φανταστικούς κόσμους και οραματικές ποιητικές διαστάσεις, παρά σε ρεαλιστικές απόπειρες κοινωνικής ανατροπής. Εκείνες οι εποχές και αναφέρομαι από τα μέσα του 17ου αιώνα μέχρι και τα μέσα του 19ου ήταν από κάθε άποψη διαφορετικές και αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν εύκολο να αμφισβητήσει κανείς την βασιλεία και τον πάσης φύσεως αυταρχισμό, τα δικτατορικά καθεστώτα και τον ολοκληρωτισμό.

Λέω πως τότε τα γραπτά των πνευματικών ανθρώπων συμβάδιζαν με τις μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους, πως οι ιδέες έψαχναν να βρουν διέξοδο στον λαϊκό ξεσηκωμό, τότε που δεν χρειαζόταν κανένα διαδικτυακό κάλεσμα, δεδομένου ότι τα νέα μεταδίδονταν αστραπιαία γιατί οι φωνές και τα συνθήματα για μια άλλη κοινωνία ήταν αμέτρητες, γιατί ο κόσμος δεν υπολόγιζε αποστάσεις και διλήμματα, για να εκφράσει την αλληλεγγύη του σε τούτες τις δημοκρατικές απόπειρες.

Όσο οι λαοί εξεγείρονταν, τόσο οι πνευματικοί άνθρωποι πολλαπλασιάζονταν, όσο οι αξίες πλήθαιναν, τόσο οι πένες γίνονταν πιο επιθετικές, αμφισβητώντας ευθέως τον συντηρητισμό και τον καθωσπρεπισμό. Για όσους έχουν ιστορική γνώση, της Γαλλικής Επανάστασης προηγήθηκε λογοτεχνικός και φιλοσοφικός οργασμός, για όσους γνωρίζουν κάτι από το 1936 στην Ισπανία, ξέρουν πολύ καλά ότι τα αιτήματα της αυτονομίας και αυτοδιαχείρισης δεν ήταν κενοί λόγοι παρά πρακτικά δεδομένα.

Όλος αυτός ο πνευματικός και πολιτικός ξεσηκωμός δεν είχε προηγούμενο ποιος ξεχνά άραγε, τους Βιομηχανικούς εργάτες του κόσμου ή τους Μαχνοβίτες και την εξέγερση της Κροστάνδης που οι μπολσεβίκοι και ο Τρότσκι έπνιξαν στο αίμα-  ήταν πολύ απλά το γνήσιο αίτημα των λαών για αυτονομία και πολιτική ανεξαρτησία, δεν ήταν πειραματισμός παρά επί του πρακτέου εφαρμογή των επαναστατικών συνθημάτων και διαδηλώσεων.

Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς η επαναστατικότητα έχει παραχωρήσει την θέση της στην ιδιώτευση και αυτό δεν είναι τωρινό φαινόμενο, παρά εξελίσσεται μέσω της παραγωγικής και καταναλωτικής φρενίτιδας ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του '60, για να επισφραγιστεί και κορυφωθεί με τον χειρότερο τρόπο τις τελευταίες τρεις κυρίως δεκαετίες με την τεχνολογική έκρηξη και ό,τι αυτό συνεπέφερε.

Δεν θα πρέπει, όμως, να λησμονούμε αυτά τα μεγάλα πνεύματα, ούτε τις λαϊκές εξεγέρσεις γιατί αυτό δεν θα ήταν παρά ένας ακόμη ιστορικός βιασμός. Μέσα από την λατρεία των gadgets και των social media θα πρέπει κάνοντας τις απαραίτητες συγκρίσεις, να προβούμε στην επανεκτίμηση της κατάστασης και να διαχειριστούμε και πάλι τους εαυτούς μας. Θα πρέπει να επαναξιολογήσουμε τον λόγο ύπαρξής μας, αλλά πάνω απ' όλα να επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο που μπορούμε να επιτελέσουμε στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Αν αυτό δεν γίνει, θα διάγουμε απλά έναν ποιοτικά ανυπόφορο βίο. Αν δεν αναζητήσουμε και πάλι τα μεγάλα πνεύματα, τους ποιητές, τους λογοτέχνες και τους κήρυκες εκείνων των επαναστατημένων εποχών, θα κινδυνεύσουμε να τους συναντάμε στα νεοϊδρυθέντα μελλοντικά μουσεία. Η πραγματική, όμως, ποίηση, λογοτεχνία και φιλοσοφία δεν μπαίνουν σε μουσεία, παρά ξαναζούν στις εκδηλώσεις αμφισβήτησης της σημερινής κενότητας. Εκεί είναι η θέση και η μεριά τους και όχι στο χρονοντούλαπο.