Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η Σύνοψη σημαντικών ζητημάτων της Ευρωπαϊκής έκθεσης για τα ναρκωτικά (ΕΕΝ) του 2020, παρουσιάζει ορισμένα κύρια ευρήματα από την τελευταία ανάλυση του EMCDDA για την κατάσταση των ναρκωτικών στην Ευρώπη.

Η πλήρης έκδοση της παρούσας έκθεσης, η ΕΕΝ 2020: Τάσεις και Εξελίξεις, βασίζεται στις πληροφορίες που έλαβε το EMCDDA, υπό μορφή ετήσιων εθνικών εκθέσεων, από τα κράτη μέλη της ΕΕ, την Τουρκία ως υποψήφια χώρα και τη Νορβηγία.

Συνοπτικά στην έκθεση αναλύεται η πρόσφατη χρήση ναρκωτικών και οι τάσεις της αγοράς σε όλη την ΕΕ. Στην ΕΕ λοιπόν, παρατηρείται αύξηση της διαθεσιμότητας κοκαΐνης, με τις κατασχέσεις να κινούνται σε πρωτοφανή επίπεδα της τάξης των 181 τόνων, ενώ οι κατασχέσεις ηρωίνης έχουν σχεδόν διπλασιαστεί στους 9,7 τόνους, καθώς και υψηλή διαθεσιμότητα ναρκωτικών υψηλής καθαρότητας.

Η έκθεση διερευνά επίσης, την εμφάνιση νέων συνθετικών οπιοειδών, τα οποία προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία για την υγεία, και αναλύει τις προκλήσεις που θέτει η πανδημία του κορωνοϊού. 

Πορίσματα Κατασχέσεις ναρκωτικών

Κάνναβη

Το 2018 αναφέρθηκαν στην Ευρώπη σχεδόν 1,3 εκατομμύρια κατασχέσεις, οι οποίες ως επί το πλείστον αφορούσαν προϊόντα κάνναβης. Το 2018 η ποσότητα κάνναβης που κατασχέθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανήλθε σε 668 τόνους, έναντι 468 τόνων το 2017.

Αρκετές χώρες, οι οποίες γενικά αναφέρουν μικρές κατασχεθείσες ποσότητες φυτικής κάνναβης, ανέφεραν σημαντικά αυξημένες ποσότητες το 2018. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Βέλγιο, όπου η κατασχεθείσα ποσότητα των 17,3 τόνων υπήρξε 18πλάσια της ποσότητας που κατασχέθηκε το προηγούμενο έτος.

Η ποσότητα της κοκαΐνης που κατασχέθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2018 υπήρξε η μεγαλύτερη που καταγράφηκε ποτέ, ανερχόμενη σε 181 τόνους (138 τόνοι το 2017). Η ποσότητα ηρωίνης που κατασχέθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2018 αυξήθηκε στους 9,7 τόνους, έναντι 5,2 τόνων το 2017, κυρίως λόγω των κατασχέσεων μεγάλων ποσοτήτων του ναρκωτικού στο λιμάνι της Αμβέρσας.

Το 2017 και το 2018 η Τουρκία κατάσχεσε σχεδόν 17 τόνους ηρωίνης ετησίως (17,4 και 17,8 τόνους αντίστοιχα), επρόκειτο δε για τις μεγαλύτερες ποσότητες της τελευταίας δεκαετίας.

Κοκαΐνη

Το Βέλγιο (53 τόνοι), η Ισπανία (48 τόνοι) και οι Κάτω Χώρες (40 τόνοι) αθροίζουν από κοινού το 78% της συνολικής ποσότητας των 181 τόνων που εκτιμάται ότι κατασχέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2018.

Το 2018 η μέση καθαρότητα της κοκαΐνης στο επίπεδο της λιανικής αγοράς σε ολόκληρη την Ευρώπη κυμάνθηκε από 23% έως 87%, ενώ οι μισές χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις ανέφεραν μέση καθαρότητα από 53% έως 69%. Συνολικά, η καθαρότητα της κοκαΐνης στην Ευρώπη παρουσίασε ανοδική τάση την τελευταία δεκαετία, ενώ η λιανική τιμή της κοκαΐνης παρέμεινε σταθερή. Από τις 12 χώρες που έχουν εκπονήσει μελέτες μεταξύ των νεαρών ενηλίκων (ηλικίας 15-34 ετών) από το 2017 και έχουν αναφέρει διαστήματα εμπιστοσύνης, 5 ανέφεραν υψηλότερες εκτιμήσεις για τη χρήση κατά το τελευταίο έτος σε σύγκριση με την προηγούμενη έρευνά τους και 7 διατήρησαν τις εκτιμήσεις τους αμετάβλητες.

Από τις 45 πόλεις, οι οποίες διαθέτουν στοιχεία από τις αναλύσεις αστικών λυμάτων για την ανίχνευση καταλοίπων κοκαΐνης για το 2018 και το 2019, 27 ανέφεραν αύξηση, 10 σταθερή κατάσταση και 8 μείωση. Ανοδικές διαχρονικές τάσεις αναφέρονται για τις περισσότερες από τις 14 πόλεις που διαθέτουν στοιχεία για το διάστημα από το 2011 έως το 2019.  

Ο αριθμός των χρηστών κοκαΐνης που ξεκινάν θεραπεία για πρώτη φορά αυξήθηκε σε 22 χώρες μεταξύ των ετών 2014 και 2018, ενώ 17 χώρες ανέφεραν ότι αυξήθηκε το τελευταίο έτος.

Οι περισσότεροι χρήστες που εισάγονται σε θεραπεία και αναφέρουν τη χρήση κοκαΐνης ως το βασικό πρόβλημά τους είναι χρήστες κοκαΐνης σε σκόνη (56.000 χρήστες το 2018). Το 2018 αναφέρθηκαν 15.000 αιτήσεις θεραπείας για το κρακ. Η κοκαΐνη υπήρξε το δεύτερο συνηθέστερο ναρκωτικό μεταξύ των επειγόντων περιστατικών που παρακολούθησε το Euro-DEN Plus το 2018.

Χρήστες ηρωίνης - οπιοειδών

Η επικράτηση της επικίνδυνης χρήσης οπιοειδών στους ενήλικες (15-64 ετών) εκτιμάται σε 0,4% του πληθυσμού της ΕΕ, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 1,3 εκατομμύρια προβληματικούς χρήστες οπιοειδών το 2018. Το 2018 οι χρήστες ηρωίνης αντιστοιχούσαν σε ποσοστό 77% (σχεδόν 20.000 χρήστες) του συνόλου των χρηστών οπιοειδών που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά, ο δε αριθμός τους εμφανίζεται μειωμένος κατά 2.200 χρήστες ή 10% έναντι του προηγούμενου έτους.

Ο αριθμός των ατόμων που κάνουν για πρώτη φορά χρήση ηρωίνης μειώθηκε άνω του 50% σε σύγκριση με την κορυφαία τιμή που καταγράφηκε το 2007. Μεταξύ 2017 και 2018, ο αριθμός των χρηστών που δηλώνουν ως κύρια ουσία χρήσης την ηρωίνη και ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά μειώθηκε σε 18 από τις 29 χώρες που διαθέτουν στοιχεία. Στα περισσότερα θανατηφόρα περιστατικά που οφείλονται σε υπερβολική δόση στην Ευρώπη ανιχνεύονται οπιοειδή, κυρίως η ηρωίνη ή οι μεταβολίτες της, συχνά σε συνδυασμό με άλλες ουσίες.  

Μετά την κάνναβη και την κοκαΐνη, η ηρωίνη αποτέλεσε την τρίτη συνηθέστερη ουσία που πρωταγωνιστεί στα περιστατικά οξείας δηλητηρίασης λόγω χρήσης ναρκωτικών που παρακολούθησε το Euro-DEN Plus το 2018. Το 2018 οι μισές χώρες ανέφεραν ότι η μέση καθαρότητα της ηρωίνης σε επίπεδο λιανικής αγοράς κυμάνθηκε μεταξύ 18-30%, η δε μέση λιανική τιμή κυμάνθηκε μεταξύ 29-79 ευρώ ανά γραμμάριο.

Τόσο η καθαρότητα, όσο και η τιμή του ναρκωτικού, σταθεροποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια, αν και η καθαρότητα διαμορφώθηκε σε σχετικά υψηλό επίπεδο. Ωστόσο, οι κατασχέσεις ηρωίνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξάνονται.