Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Δεν είναι τόσο η πικρία για το γεγονός ότι η κοινωνία έχει οπισθοδρομήσει θεαματικά, όσο το ότι οι πολίτες δεν επιθυμούν να σκεφθούν σε ποιες συνθήκες καλούνται να ζήσουν, ποιους εκλέγουν και κάθε πότε, με ποιο τρόπο και αν μπορούν πλέον να επέμβουν στην ροή των γεγονότων, αν με λίγα λόγια μπορούν ακόμη να θεωρούνται ακόμη ενεργοί με δικαίωμα παρέμβασης.

Οι προσχηματικές ελευθεριότητες δεν λένε τίποτε, η ύστατη παραχώρηση του κράτους στις πενιχρές απαιτήσεις των πολιτών λειτουργεί περισσότερο ως μεθοδολογικός σχεδιασμός για την επόμενη μέρα παρά για παραχώρηση δυνατοτήτων ή εκχώρηση δικαιωμάτων.  

Ζούμε εποχές όπου οι ιδεολογίες έχουν καταρριφθεί παρά το γεγονός ότι επιχειρηματολογικά αυτό δεν έχει συμβεί, εποχές όπου το μόνο εύκολο είναι να εκφράζει κανείς αστήρικτες απόψεις, να μονοπωλεί το ενδιαφέρον με την όποια λογικοφανή εκλαΐκευση παραδοσιακά ιστορικών θεωριών, με απώτερο στόχο την περαιτέρω αποχαύνωση και κατ' επέκτασιν την μη ενεργό ανάμιξη των πολιτών στα εκτυλισσόμενα γεγονότα. 

Αυτές οι ραγδαίες αλλαγές έχουν λάβει χώρα ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια, με την πανδημία να έρχεται ως ταφόπλακα να επισκιάζει τις μικρές, αλλά σημαντικές αντιστάσεις των λίγων.

Η πικρία μένει για την μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών που αδιαφορούν για την ιστορία, για την ίδια τους την τύχη, για το μεγάλο στοίχημα που χάνεται καθημερινά και που αφορά τα κεκτημένα δικαιώματά τους.

Πόσες φορές δεν έχετε ακούσει, άραγε, από τα στόματα πολλών την φράση «για ποια δικαιώματα μιλάς τώρα -αυτά δεν υφίστανται πια εγώ την δουλειά μου κάνω και που με πληρώνουν στο τέλος του μήνα και δεν με βάζουν μέσα, θαύμα είναι».

Σκέφτομαι λοιπόν, ποια ακόμη φράση κλισέ μπορεί να υπάρξει που θα αντανακλά το πνεύμα της εποχής; Σε συνδυασμό με την υφισταμένη θανατηφόρα πανδημία, πιθανά το επόμενο βήμα είναι να κάνουμε μετάνοιες που είμαστε ακόμη εκτός ΜΕΘ και πάνω απ' όλα ζωντανοί.

Αυτή την ζωή είχαμε ονειρευτεί άραγε; Αυτά τα πρότυπα βίου είχαμε πλάσει από παλιά και για τα οποία είχαμε ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά μας; Η πικρία δίνει την θέση της στην αποκαρδίωση στην θέα της συνεχιζόμενης παρακμής.

Οι πολίτες αδυνατούν πλέον να σκεφθούν το μέλλον που δείχνει να υποθηκεύεται μέσα από ένα δραματικό παρόν, μέσα από την ανύπαρκτη νομοθεσία και τα απαράδεκτα προς ψήφιση νομοσχέδια, είτε αυτά αφορούν τα εργασιακά, είτε την ευθεία κατάργηση κατοχυρωμένων δικαιωμάτων, είτε την βεβήλωση κάθε στοιχείου αλληλεγγύης στον κοινωνικό ιστό.

Οπισθοδρόμηση εν ολίγοις σε όλα τα επίπεδα και με μεγάλη ταχύτητα. Τα συνδικάτα έχουν παραδώσει προ πολλού το πνεύμα, οι συλλογικότητες ενίοτε υποδαυλίζονται από τα διαθέσιμα κονδύλια, γιατί ακριβώς πολλά γίνονται μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Οι πολίτες, όμως, είναι αυτοί που έχουν απολέσει κάθε διάθεση παρέμβασης, εκχωρώντας δικαιώματα και αναλαμβάνοντας χωρίς την παραμικρή ένσταση ή άρνηση να σηκώσουν το δυσβάστακτο βάρος των υποχρεώσεων.

Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει βέβαια, μακροπρόθεσμα τι θα γίνει. Εικασίες μόνο μπορεί να κάνει, εκτιμήσεις κατά προσέγγιση. Αυτό από μόνο του και αν δεχθούμε ότι το μέλλον κατ' ουσίαν δεν υποθηκεύεται, καθώς οι νεότερες γενιές μπορούν να ανατρέψουν νόμους, συνήθειες και να αποκαταστήσουν προφανείς αδικίες, είναι ελπιδοφόρο, όσο και αν ζούμε επί του παρόντος έναν εφιάλτη.

Γιατί, να μείνει μόνο η πικρία για τα ανεκπλήρωτα ιδανικά και όνειρα, είναι καλά. Το θέμα είναι να μην καρκινοβατεί μία ολόκληρη κοινωνία, εδραζόμενη σε σαθρά θεμέλια και εύθραυστα  υποστυλώματα που δεν αντέχουν το βάρος μίας απαίδευτης εποχής. Μίας εποχής που απέχει μακράν από την ωραιότατη φράση στην αρχαία Αθήνα «Πόλις είναι οι πολίτες». Γιατί τώρα μόνο πόλεις χωρίς πολίτες υπάρχουν.