Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Οι καταναλωτικές συνήθειες άλλαξαν, καθώς φαίνεται κατά την διάρκεια της πανδημίας. Και αυτό εν μέρει ήταν αναμενόμενο, καθώς από την πολύμηνη καραντίνα οι καταναλωτές είτε είχαν τη  δυνατότητα και τον χρόνο να ψάξουν για περισσότερο ανθεκτικά και οικολογικά προϊόντα, είτε επένδυσαν με μεγαλύτερη προσοχή στην διατροφή, με δεδομένο τον μεγαλύτερο χρόνο παραμονής στο σπίτι.

Οι καταναλωτικές συνήθειες λοιπόν, διαφοροποιήθηκαν και αυτό μας δείχνει σχετική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Κομισιόν, η οποία δημοσίευσε βασικά στοιχεία σχετικά με τη συμπεριφορά των καταναλωτών το 2020.

Τα αποτελέσματα της έρευνας, που διενεργήθηκε στα τέλη του 2020, δείχνουν τον αντίκτυπο που είχε η κρίση COVID-19 στα καταναλωτικά πρότυπα, καθώς οι καταναλωτές κάνουν τις αγορές τους πιο κοντά στην κατοικία τους και στηρίζουν τις τοπικές επιχειρήσεις.

Ταυτόχρονα κάνουν οικολογικότερες επιλογές: οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερα χρήματα για ανθεκτικότερα προϊόντα. 

Τα πορίσματα συζητήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Καταναλωτών την περασμένη Δευτέρα, την ημέρα που εορτάζεται η Ευρωπαϊκή Ημέρα του Καταναλωτή.    

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα:

-Το 2020, το 71% των καταναλωτών πραγματοποίησε διαδικτυακές αγορές.

-Κατά μέσο όρο, το 38% των Ευρωπαίων ανησυχούσε για την εξόφληση των λογαριασμών του τον επόμενο μήνα. Παρατηρούνται σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών: Οι οικονομικές ανησυχίες των πολιτών κυμαίνονταν από το 7% έως το 71%.

-Το 42% των καταναλωτών σκέφτηκε να αναβάλει μια σημαντική αγορά και το 80% είπε ότι δεν θα προγραμματίσει ταξίδια μέχρι να αποκατασταθεί η κανονικότητα στη χώρα του.

-Το 56% των καταναλωτών δήλωσε ότι οι περιβαλλοντικές ανησυχίες επηρέασαν τις αποφάσεις του για αγορές και το 67% δήλωσε ότι αγόρασε προϊόντα που είναι καλύτερα για το περιβάλλον, ακόμη και αν είναι ακριβότερα. Επιπλέον, το 81% πραγματοποίησε αγορές πιο κοντά στην κατοικία του και στήριξε τοπικές επιχειρήσεις.

-Άλλες μεταβλητές δεν επηρεάστηκαν από την κρίση σε σύγκριση με προηγούμενες έρευνες. Για παράδειγμα, το επίπεδο εμπιστοσύνης των καταναλωτών στους λιανεμπόρους παρέμεινε υψηλό (στο 80%), η λεπτομερής γνώση των δικαιωμάτων των καταναλωτών παρέμεινε χαμηλή (στο 27%) και το ποσοστό των καταναλωτών που στις αγορές τους αντιμετώπισαν πρόβλημα για το οποίο κρίνουν ότι νομιμοποιούνται να υποβάλουν καταγγελία παρέμεινε χαμηλό (23%).

Από τα στοιχεία αυτά τα πιο σημαντικά, θα έλεγα, είναι αφενός η στροφή προς τα οικολογικά προϊόντα αλλά και η στήριξη της τοπικής αγοράς. Και αυτό σε μία εποχή όπου η κερδοφορία των μεγάλων αλυσίδων και πολυκαταστημάτων και ειδικά αυτών που αφορούν τα τρόφιμα αυξήθηκε, γιατί μέσα στην απομόνωση προέκυψαν νέες ανάγκες που σε άλλη περίπτωση μπορεί και να μην ίσχυαν. Ειδικά στον τομέα των τροφίμων τα κέρδη πολλαπλασιάστηκαν στα σούπερ μάρκετ. Το θετικό, όμως, είναι η στήριξη της τοπικής αγοράς, κάτι που το είχε ανάγκη εδώ και καιρό.

Πέρα απ' όλα αυτά όμως, ως αρνητικό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το γεγονός της ραγδαίας αύξησης των διαδικτυακών αγορών, που πραγματοποιούνται χωρίς την προσωπική παρουσία του αγοραστή καταναλωτή, που δεν του δίδεται η δυνατότητα να εξετάσει -με εξαίρεση τα σούπερ μάρκετ- το προϊόν αγοράς όσες πληροφορίες και να του παρέχονται από το διαδίκτυο, που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσουν την φυσική παρουσία.  

Νέες συνήθειες λοιπόν, γεννιούνται από την παρατεταμένη καραντίνα και η νοοτροπία των καταναλωτών αλλάζει. Με δεδομένο επίσης, ότι καταργείται η διαπροσωπική επαφή, τα πράγματα αλλάζουν κατά πολύ.   

Εντούτοις, θα το τονίσω και πάλι, πως στα θετικά καταλογίζεται, σύμφωνα με την έρευνα της Κομισιόν, η στροφή προς τα οικολογικά προϊόντα.

Μαζί με αυτό, βέβαια και η αποφυγή του πλαστικού, όπως θα δούμε και παρακάτω από παλαιότερη έρευνα και συγκεκριμένα από το 2019.

Οι καταναλωτές προβληματίζονται ολοένα και περισσότερο για τη μόλυνση από πλαστικό. Μια παγκόσμια έρευνα το 2019, έδειξε ότι υπάρχει μια ισχυρή αντίδραση στη χρήση πλαστικών. Σύμφωνα με αυτή:

-82% των όσων απάντησαν στην έρευνα χρησιμοποιούν σκεύη πολλών χρήσεων, τα οποία πλένουν, αντί για πλαστικά σκεύη μιας χρήσης.

-72% των καταναλωτών που απάντησαν, φέρνουν μαζί τους τσάντα, που ξαναχρησιμοποιείται, όταν πηγαίνουν για ψώνια.

-62% των όσων απάντησαν χρησιμοποιούν φιάλες για νερό που ξαναγεμίζουν.

-55% των καταναλωτών, παγκοσμίως, ανησυχούν, διαρκώς και περισσότερο, για το περιβάλλον, παρά για την αύξηση στη χρήση πλαστικών μιας χρήσης, κατά την διάρκεια της πανδημίας.

-74% των καταναλωτών, σε Ευρώπη, Η.Π.Α και Νότια Αμερική είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερα χρήματα για συσκευασίες φιλικές προς το περιβάλλον.