Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Πολλές οι αναφορές και καταγγελίες πολιτών στον Συνήγορο του Πολίτη εντός του 2020. Οι πολλές δυσκολίες πρόσβασης λόγω των περιοριστικών μέτρων αλλά και η σε πολλές των περιπτώσεων αδυναμία των κρατικών αρχών να ανταπεξέλθουν στα πολλαπλά  αιτήματα των πολιτών, καταγράφηκαν από την πρώτη στιγμή στην ετήσια Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, η οποία υποβλήθηκε στις 31 Μαρτίου από τον Συνήγορο του Πολίτη Ανδρέα Ποττάκη στον Πρόεδρο της Βουλής Κωνσταντίνο Τασούλα.

Συνολικά, το 2020 υποβλήθηκαν στον Συνήγορο του Πολίτη 18.491 αναφορές. Ο αριθμός είναι ο υψηλότερος της δεκαετίας, και επιβεβαιώνει την ανοδική τάση που καταγράφεται ως προς την υποβολή αναφορών για τα τελευταία πέντε έτη.

Μάλιστα, η ποσοστιαία διαφορά της αύξησης των αναφορών που υποβλήθηκαν το 2020 αγγίζει το 9%, σε σχέση με τον αριθμό των αναφορών του 2019.

Η συνεχιζόμενη σημαντική αύξηση που παρατηρείται, μπορεί να αποδοθεί, σε σημαντικό βαθμό, στην εμφάνιση της πανδημίας Covid 19 και τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν εξαιτίας της, στις συναλλαγές των πολιτών με τη Διοίκηση.

Λόγω της παρατεταμένης πανδημίας, επόμενο ήταν οι περισσότερες καταγγελίες και αναφορές να εστιαστούν στις παρενέργειες αυτής της πανδημίας, καθώς οι πολίτες ήταν οι αποδέκτες και των περιοριστικών μέτρων αλλά και της επιβολής συνεχών lockdown.  

Η απεικόνιση των προβλημάτων από την πανδημία

Τα μέτρα που έλαβε η Πολιτεία για την αντιμετώπιση της πανδημίας που προκλήθηκε από τον Covid 19, είχαν έντονες επιπτώσεις στην καθημερινότητα των πολιτών.

Ως συνέπεια, ο Συνήγορος, κατά το έτος 2020, δέχθηκε μεγάλο αριθμό αναφορών που αφορούσαν στις ειδικότερες, εξαιτίας της πανδημίας, δυσλειτουργίες της δημόσιας διοίκησης και των υπηρεσιών της.

Συνολικά υποβλήθηκαν από τους πολίτες περισσότερες από χίλιες (1.024) αναφορές προς την Αρχή για θέματα που αφορούσαν στις  επιπτώσεις της πανδημίας.

Από αυτές, σχεδόν οι μισές αναφορές (48% του συνόλου) αφορούν προβλήματα στην προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων των  πολιτών (συνέχιση της ασφαλιστικής κάλυψης, προστασία των ωφελούμενων από  τα προγράμματα του Ο.Α.Ε.Δ., επικοινωνία με το σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», κ.ά.) και στην υλοποίηση των μέτρων βοηθείας (επιδόματα και αποζημιώσεις ειδικού σκοπού, απαλλαγή από μισθώματα, κ.λπ.).

Σημαντικός αριθμός αναφορών (13% του συνόλου), αφορούσε στη δυσκολία πρόσβασης των πολιτών στις δημόσιες υπηρεσίες ή στην επικοινωνία τους με αυτές, όπως και στην καθυστέρηση των τελευταίων να διεκπεραιώσουν τις τρέχουσες υποθέσεις και τα νέα αιτήματα που τους υποβλήθηκαν (καθυστερήσεις επεξεργασίας αιτημάτων, αναβολή έκδοσης αποφάσεων οργάνων, κ.λπ.).

Περιοριστικά μέτρα

Ενδιαφέρων είναι ο αριθμός των πολιτών που διαμαρτυρήθηκαν για τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας (11%), ιδίως για τα πρόστιμα που επεβλήθησαν λόγω της παραβίασης των μέτρων αυτών.

Επίσης, σημαντικός (10%) ήταν ο αριθμός των αναφορών που σχετίζονταν με την εκπαίδευση των μαθητών και των σπουδαστών, όπως η χρήση μάσκας στα σχολεία, η αδυναμία υλοποίησης της εξ αποστάσεως σχολικής εκπαίδευσης, η προβληματική διαδικασία διανομής συγγραμμάτων, κ.ά.

Κακοδιαχείριση - διακρίσεις

Και κατά το 2020, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση, επιβεβαιώθηκε το χρόνιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Διοίκηση στην ικανοποίηση αιτημάτων που σχετίζονται με το ασφαλιστικό και εργασιακό καθεστώς των πολιτών, για τα οποία υποβλήθηκαν στον Συνήγορο του Πολίτη  μακράν οι περισσότερες αναφορές.

Σταθερά ακολουθούν θέματα που σχετίζονται με το οικιστικό περιβάλλον και συγκεκριμένα με τη χωροθέτηση, αδειοδότηση και  παρακολούθηση της λειτουργίας έργων και επιχειρήσεων, καθώς και ζητήματα προβλήματα με τις Δ.Ε.Κ.Ο. (Δ.Ε.Η., Δ.Ε.Υ.Α., Ε.Υ.Δ.Α.Π.).

Επίσης υψηλά, όπως κάθε χρόνο, εμφανίζονται και τα προβλήματα που συνδέονται με την είσοδο και την παραμονή των αλλοδαπών στη χώρα, καθώς και τα προβλήματα που ανακύπτουν στις φορολογικές υποθέσεις των πολιτών.

Ενδιαφέρον προκαλεί και ο αριθμός των αναφορών για διακρίσεις λόγω φύλου, που υποδεικνύει ότι η χώρα μας πρέπει να  καλύψει αρκετά κενά ακόμη στον τομέα αυτόν.

Η κατανομή της κακοδιοίκησης ως προς τους φορείς, διαχωρίζεται σε κακοδιοίκηση προερχόμενη από ενέργειες των Υπουργείων, των Οργανισμών Τοπικής  Αυτοδιοίκησης Α' και Β' βαθμού, των Νομικών Προσώπου Δημόσιου και Ιδιωτικού Δικαίου, των Ανεξαρτήτων Αρχών και των ιδιωτών (σε θέματα ισότητας και  δικαιωμάτων του παιδιού).

Αυτοδιοίκηση - Υπουργεία

Από την ανάγνωση των αποτελεσμάτων, τα Υπουργεία και η Αυτοδιοίκηση παρουσιάζουν σημαντικό ποσοστό κακοδιοίκησης (31% και  19% αντίστοιχα). Ωστόσο, πρώτη αναδεικνύεται πλέον η κατηγορία των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (32%), στην οποία αν συνυπολογιστούν και τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (9%) και οι Ανεξάρτητες Αρχές (6%), φαίνεται ότι η κακοδιοίκηση προέρχεται σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% από φορείς που δεν ανήκουν στην Κεντρική Κυβέρνηση.

Ακολούθως, το 41% των αναφορών αυτών, αφορά στους φορείς κύριας ασφάλισης, ποσοστό που σε συνδυασμό με τα ποσοστά των σχετικών με την ασφάλιση  θεσμών (Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π., Ε.Ο.Π.Υ.Υ., κ.ά.) υπερβαίνει το 51% του συνόλου.

Υψηλό ποσοστό αναφορών (11%), εξακολουθεί να αφορά και την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, που επιβεβαιώνει ότι τα φορολογικά θέματα εξακολουθούν να απασχολούν έντονα τους πολίτες.

Σοβαρό ποσοστό κακοδιοίκησης (11%) εμφανίζουν και οι Οργανισμοί Κοινής Ωφέλειας (Ηλεκτρισμού, Ύδρευσης, Μεταφορών κ.λπ.), το οποίο τείνει να σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια.

Προβλήματα αλλοδαπών

Προβλήματα αντιμετώπισαν και οι αλλοδαποί που διαμένουν στην Ελλάδα, ιδίως οι αιτούντες άσυλο, όσον αφορά στη διαδικασία χορήγησης ανανέωσης αδειών διαμονής, επεξεργασίας αιτημάτων ασύλου, συνθηκών διαβίωσης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης, κ.λπ. (6%).

Τέλος, ας σημειωθεί ο αριθμός των πολιτών (2%) που αντιμετώπισαν πρόβλημα επαναπατρισμού ή μετάβασής τους στο εξωτερικό, εξαιτίας των περιορισμών στην κυκλοφορία μεταξύ κρατών. Όχι αμελητέο ποσοστό αναφορών (4%) που υποβλήθηκαν στην Αρχή αφορούσε θέματα, για τα οποία ο Συνήγορος δεν είχε εκ του νόμου αρμοδιότητα παρέμβασης.

Καθημερινή ζωή

Καταγγελίες δέχθηκε, τέλος, ο Συνήγορος και για δυσλειτουργίες ή προβλήματα που ανέκυψαν και δυσχέραναν την καθημερινή ζωή των πολιτών, σχετιζόμενα με τον κορωνοϊό και τη νέα πραγματικότητα που δημιούργησε.

Αρκετοί πολίτες διαμαρτυρήθηκαν για τον συγχρωτισμό που επικρατούσε στα Μ.Μ.Μ., σε συνέχεια των οποίων εστάλη έγγραφο προς τον Ο.Α.Σ.Α., με το οποίο ο Συνήγορος ζήτησε να ληφθεί μέριμνα για την διασφάλιση της υγείας, τόσο του επιβατικού κοινού, όσο και των εργαζομένων.

ΑΜΕΑ

Οι συνθήκες πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία, τέλος, στα μέσα μαζικής μεταφοράς αποτέλεσαν επίσης αντικείμενο αρκετών αναφορών.

Από την εξέταση των υποθέσεων αυτών, διαπιστώθηκε σαφής επιδείνωση της δυνατότητας μετακίνησης των ατόμων με αναπηρία, λόγω της απαγόρευσης επιβίβασης στα λεωφορεία και τα τρόλεϊ από την μπροστινή είσοδο.