Το πώς αντιμετωπίζουν οι Έλληνες την πανδημία, ποιες είναι οι απόψεις τους για τον εμβολιασμό, πότε θεωρούν ότι θα επιστρέψουν στην κανονικότητα αλλά και το ποια εμβόλια προτιμούν, είναι μερικά από όσα καταγράφονται στην έκτη έκθεση του «διαΝΕΟσις» που συνδιαμόρφωσε το ερωτηματολόγιο της νέας έρευνας σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών.

H έκτη έρευνα διεξήχθη από την εταιρεία Metron Analysis σε πανελλαδικό δείγμα 1.101 ατόμων ηλικίας 17 και άνω στο διάστημα 7-15 Μαΐου του 2021.

Μερική επιστροφή στην κανονικότητα

Μια μορφή "κανονικότητας" καθώς φαίνεται, επιστρέφει, τουλάχιστον σε κάποιες πτυχές της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας. Όπως φαίνεται από την έρευνα, πλέον σχεδόν 2 στους 3 Έλληνες εργάζονται κανονικά με φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας τους (63,8%, από 53,9% τον περασμένο Μάρτιο και μόλις 25,4% τον Απρίλιο του 2020, εν μέσω εκείνου του πρώτου, αξέχαστου lockdown), ενώ 1 στους 5 εργάζονται ακόμη με τηλεργασία. Η μεγάλη αλλαγή, βεβαίως, είναι το ότι έχει μειωθεί πάρα πολύ ο αριθμός των εργαζομένων που βρίσκονται σε κάποια μορφή άδειας ή αναστολής.

Προς την σωστή κατεύθυνση

Οι αλλαγές, όμως, είναι και ψυχολογικές. Από την έκρηξη αισιοδοξίας του Απριλίου του 2020, όταν ένα εκπληκτικό και πρωτοφανές 85,7% του ελληνικού πληθυσμού θεωρούσαν ότι "η χώρα μας κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση", ακολούθησε μια σταδιακή αποκλιμάκωση, μέχρι την προηγούμενη έρευνα, τον Μάρτιο του 2021, όταν πια η αισιόδοξη ("προς τη σωστή") με την απαισιόδοξη ("προς τη λάθος") στάση ήταν σχεδόν ισόπαλη. Τώρα, δύο μήνες μετά, η ψαλίδα ανοίγει πάλι: σχεδόν 6 στους 10 Έλληνες θεωρούν ότι πάμε προς τη σωστή κατεύθυνση.

Χάσμα γενεών

Αυτή η αισιοδοξία, βεβαίως, δεν κατανέμεται ομοιόμορφα σε όλες τις ομάδες του πληθυσμού. Την ασπάζονται περισσότερο οι μεγαλύτερες ηλικίες: το 70,7% των ηλικίας άνω των 65 θεωρούν ότι πάμε προς τη σωστή κατεύθυνση -αλλά μόνο το 43,8% των ηλικίας 17-24 συμφωνούν.

Μεγάλη είναι η διαφορά ανάμεσα στις ηλικίες και στο θέμα της διαχείρισης της πανδημίας: 69,1% των ηλικίας 65+ θεωρούν ότι η διαχείριση της πανδημίας ήταν "σωστή", αλλά 73,9% των ηλικίας 17-24 θεωρούν ότι ήταν "λάθος".

Χάσμα γενών, δε, υπάρχει και στην ερώτηση για το πότε θα έπρεπε να γίνει η άρση του lockdown. To 28,5% των ηλικίας 65+ θεωρούν ότι "έπρεπε να είχε γίνει" νωρίτερα από ό,τι έγινε, την ώρα που στις ηλικίες 17-24 την ίδια άποψη έχει το 59,7%.

Οι πολίτες πάντως, εξακολουθούν να φοβούνται την Covid-19. To 80,4% συμφωνούν -διαχρονικά- ότι "αποτελεί μια σοβαρή απειλή". Οι μισοί θεωρούν "αρκετά" ή "πολύ" πιθανό να προσβληθούν από κορωνοϊό (από 32% τον Σεπτέμβριο του 2020) και 2 στους 3 πιστεύουν ότι αν προσβληθούν, κινδυνεύουν σοβαρά από τη νόσο -δυο ποσοστά που παραμένουν λίγο-πολύ σταθερά από τον Δεκέμβριο του 2020, παρόλο το θεαματικά αυξημένο ποσοστό των εμβολιασμένων, που θα δούμε παρακάτω. Εξάλλου, πλέον ένα 6% των Ελλήνων δηλώνουν ότι έχουν νοσήσει οι ίδιοι με Covid-19, ενώ το 12,9% δηλώνουν ότι έχει νοσήσει μέλος του νοικοκυριού τους. 

Τήρηση μέτρων ασφαλείας

Οι πολίτες εξακολουθούν να δηλώνουν σε εξαιρετικά υψηλά ποσοστά ότι τηρούν τα προσωπικά μέτρα προστασίας -και πως τα θεωρούν και πολύ επιτυχημένα. Το 94,6% δηλώνουν ότι φορούν μάσκα "συχνά" ή "πολύ συχνά", το 96,6% ότι "πλένουν τα χέρια", το 91% ότι "κρατούν αποστάσεις". Ποσοστά άνω του 90% του πληθυσμού συμφωνούν ότι αυτά τα μέτρα προστασίας "συνέβαλαν στην αντιμετώπιση της πανδημίας".

Επιστροφή στην κανονικότητα το 2022

Τον Απρίλιο του 2020, 7 στους 10 Έλληνες πίστευαν ότι θα έχουμε επανέλθει σε μια κανονική καθημερινότητα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2020. Σήμερα 7 στους 10 Έλληνες πιστεύουν ότι θα επανέλθουμε σε μια κανονική καθημερινότητα κάποια στιγμή από το 2022 και μετά. 1 στους 3, μάλιστα, πιστεύουν πια ότι θα επανέλθουμε κάποια στιγμή "μετά το 2022".

Σήμερα πάντως, 7 στους 10 Έλληνες θεωρούν ότι οι χειρότερες φάσεις της κρίσης είναι πίσω μας.

Εμβολιασμοί

Το 38,9% των ερωτηθέντων σε αυτή την έρευνα δήλωσαν ότι έχουν ήδη εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση (από μόλις 9,4% στην έρευνα του περασμένου Μαρτίου) και από αυτούς σχεδόν οι μισοί (το 44,2%) έχουν εμβολιαστεί και με τις δύο δόσεις. Το 56,8%, δε, δήλωσαν πως κάποιο μέλος της οικογένειάς τους έχει εμβολιαστεί.

Πλέον η πλειοψηφία των Ελλήνων δηλώνουν ευχαριστημένοι με τον ρυθμό των εμβολιασμών (52,4% από 32,7% τον περασμένο Μάρτιο), με εξαίρεση, βεβαίως, τις ηλικίες 17-39, που είτε πήραν τελευταίες σειρά, είτε δεν έχουν πάρει σειρά ακόμα.

Εξάλλου, 2 στους 3 Έλληνες πλέον συμφωνούν με την έκδοση ενός "πιστοποιητικού εμβολιασμού" (από 55,3% τον περασμένο Μάρτιο) -ένα ποσοστό που φτάνει το 85% ανάμεσα στους ήδη εμβολιασμένους- ενώ η ικανοποίηση των πολιτών "από τη διαδικασία του εμβολιασμού" είναι καθολική, και κυμαίνεται στο αστρονομικό 97,8%.

Εμβόλια & παρενέργειες

Η έρευνα κατέγραψε ότι στη χώρα μας πάνω από τους μισούς εμβολιασμούς έχουν γίνει με το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech (52,6%) ενώ 1 στους 3 έχουν εμβολιαστεί με AstraZeneca. Ένα 12,7% έχουν εμβολιαστεί με Moderna και ένα 2,1% με Johnson & Johnson/Janssen -το τελευταίο εμβόλιο που διατέθηκε στη χώρα έως τώρα, το οποίο είχε αρχίσει να χορηγείται μόλις λίγες ημέρες πριν από τη διεξαγωγή της έρευνας.

Η πλειοψηφία των εμβολιασμένων (56,1%) δήλωσαν ότι δεν είχαν παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό, ενώ ένα 42,3% ένιωσαν κάποιες "ελαφρές παρενέργειες". Στην ερώτηση "με ποιο από τα εγκεκριμένα εμβόλια θα προτιμούσατε να εμβολιαστείτε", το εμβόλιο Pfizer/BioNTech συγκέντρωσε τις περισσότερες προτιμήσεις (58,3%), με αυτά της Moderna και της Johnson & Johnson/Janssen να ακολουθούν με 13,7% και 10,9%. Μόνο 4% επιλέγουν το εμβόλιο της AstraZeneca, ενώ 9,9% δήλωσαν αυθόρμητα ότι δεν έχουν κάποια προτίμηση. Πάντως, η αποδοχή των εμβολίων και της αξίας τους είναι καθολική: 94,4% των ερωτηθέντων συμφωνούν με την άποψη ότι "τα εμβόλια σώζουν ζωές". Από τους εμβολιασμένους, δε, 2 στους 3 δηλώνουν ότι αισθάνονται "καλύτερα ψυχολογικά" μετά τον εμβολιασμό τους.

Υψηλά τα επίπεδα αποδοχής του εμβολιασμού

Η αποδοχή των εμβολίων σε όλες τις ηλικίες, σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, σε όλες τις εισοδηματικές κατηγορίες, σε όλα τα επαγγέλματα και σε όλες τις περιοχές της χώρας εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξαιρετικά υψηλά ποσοστά. Το 14,3% των Ελλήνων που τον Δεκέμβριο του 2020 απαντούσαν στο αν θα εμβολιαστούν με "σίγουρα όχι" πλέον έχει συρρικνωθεί στο 6,2%.

Το 13,1% που έλεγαν "μάλλον όχι" είναι πλέον 4,8%. Αυτοί που πλέον απαντούν "σίγουρα ναι" και "μάλλον ναι", μαζί με αυτούς που έχουν εμβολιαστεί ήδη, φτάνουν το 87% του δείγματος. Έχει ενδιαφέρον το ότι στις ηλικίες 65+, για τις οποίες η πρόσβαση σε ραντεβού έχει ανοίξει εδώ και πολλές εβδομάδες, και στις οποίες το ποσοστό των ανεμβολίαστων παραμένει γύρω στο 30%, η μεγάλη πλειοψηφία των ανεμβολίαστων (το 66% αυτών) δηλώνουν ότι "σίγουρα ναι", θα εμβολιαστούν.

Εμβολιασμοί παιδιών

Τις τελευταίες ημέρες της έρευνας προστέθηκε μια επιπλέον ερώτηση, η οποία έτρεξε σε ένα υποσύνολο του δείγματος -σε περίπου 500 ανθρώπους, εκ των οποίων οι 132 είχαν παιδιά. Ρωτήθηκαν οι γονείς για το αν θα συμφωνούσαν να εμβολιαστούν τα παιδιά τους, αν υπήρχε αυτή η δυνατότητα. Το αποτέλεσμα λόγω του μικρού δείγματος είναι μόνο ενδεικτικό, αλλά έχει ενδιαφέρον: το 58,1% των γονιών δηλώνουν πως δεν θα εμβολίαζαν το παιδί τους.