Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η εξέλιξη της επιστήμης αλλά και της τεχνολογίας φαίνεται να κεντρίζει ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον των πολιτών σε ευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι πολίτες δείχνουν πως επιθυμούν να συμμετέχουν ενεργά στην όλη διαδικασία για ένα καλύτερο, αλλά πάνω απ' όλα πιο ασφαλέστερο μέλλον.

Η νέα έρευνα Ευρωβαρόμετρο με θέμα «Γνώσεις και στάση των Ευρωπαίων πολιτών έναντι της επιστήμης και της τεχνολογίας», η οποία δημοσιεύτηκε την Πέμπτη, δείχνει ότι 9 στους 10 πολίτες της ΕΕ (86%) πιστεύουν ότι η συνολική επίδραση της επιστήμης και της τεχνολογίας είναι θετική. 

Τα αποτελέσματα αυτής της σημαντικής έρευνας είναι πολύ ενθαρρυντικά και εν πολλοίς αναδεικνύουν την μέγιστη σημασία της επιστημονικής έρευνας σε μια σειρά από τομείς. Η έρευνα επίσης, είναι πολύ επίκαιρη μεσούσης της πανδημίας και της συζήτησης γύρω από τα εμβόλια.

Θεωρείται ότι είναι η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα που έχει διενεργηθεί για την επιστήμη και την τεχνολογία όσον αφορά τον αριθμό των συμμετεχόντων (37.103 ερωτηθέντες) και τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα (38 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ, των χωρών της διεύρυνσης της ΕΕ, των κρατών της ΕΖΕΣ και του Ηνωμένου Βασιλείου).

Η έρευνα διεξήχθη από τις 13 Απριλίου έως τις 10 Μαΐου 2021, κυρίως μέσω προσωπικών συνεντεύξεων.

Θετικό αντίκτυπο οι τεχνολογίες

Οι πολίτες που απάντησαν σε σχετικές ερωτήσεις, αναμένουν ότι μια σειρά τεχνολογιών που βρίσκονται τώρα στο στάδιο της ανάπτυξης θα έχουν θετικό αντίκτυπο στον τρόπο ζωής μας τα επόμενα 20 χρόνια: συγκεκριμένα, η ηλιακή ενέργεια (92%), τα εμβόλια και η καταπολέμηση των λοιμωδών νόσων (86%), και η τεχνητή νοημοσύνη (61%).

Επιπλέον, τα αποτελέσματα δείχνουν υψηλό επίπεδο ενδιαφέροντος για την επιστήμη και την τεχνολογία (82%), και την επιθυμία των πολιτών να μάθουν περισσότερα σχετικά με το αντικείμενο αυτό σε μέρη όπως τα δημαρχεία, τα μουσεία και οι βιβλιοθήκες (54%).

Οι ερωτηθέντες αναφέρουν συχνότερα την υγειονομική και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, όταν ερωτώνται σε ποιους τομείς μπορούν να κάνουν τη διαφορά η έρευνα και η καινοτομία. Τα αποτελέσματα αυτά συνάδουν με το αυξανόμενο ενδιαφέρον για νέες ιατρικές ανακαλύψεις, με αύξηση από 82% σε 86% από το 2010.

Έρευνα - καινοτομία

Η έρευνα φέρνει επίσης στο προσκήνιο προκλήσεις για την έρευνα και την καινοτομία. Πολλοί πολίτες της ΕΕ πιστεύουν ότι η επιστήμη και η τεχνολογία συμβάλλουν κυρίως στη βελτίωση της ζωής όσων βρίσκονται ήδη σε καλύτερη κατάσταση (57%), και δεν δίνουν επαρκή προσοχή στις διαφορές μεταξύ των αναγκών των γυναικών και των ανδρών (23%).

Περισσότεροι από τους μισούς θεωρούν ότι οι ερευνητές στην Κίνα (58%), τις ΗΠΑ (57%) και την Ιαπωνία (54%) προηγούνται των ερευνητών στην ΕΕ όσον αφορά τις επιστημονικές ανακαλύψεις. Τα επίπεδα επιστημονικών γνώσεων δείχνουν επίσης μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των διαφόρων τμημάτων της κοινωνίας.

Επιστήμονες

Οι πολίτες της ΕΕ έχουν θετική άποψη για τους επιστήμονες και τα καθοριστικά χαρακτηριστικά τους, όπως η ευφυΐα (89%), η αξιοπιστία (68%) και το πνεύμα συνεργασίας (66%). Πάνω από τα δύο τρίτα (68%) πιστεύουν ότι οι επιστήμονες θα πρέπει να παρεμβαίνουν στις πολιτικές συζητήσεις, ώστε να διασφαλίζεται ότι στις αποφάσεις λαμβάνονται υπόψη τα επιστημονικά στοιχεία.

Ενημέρωση

Οι περισσότεροι πολίτες της ΕΕ λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις από την τηλεόραση (63%), και ακολουθούν τα διαδικτυακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ιστολόγια (29%) και οι διαδικτυακές ή έντυπες εφημερίδες (24%). Η μεγάλη πλειονότητα (85%) πιστεύει ότι το ενδιαφέρον των νέων για την επιστήμη είναι ουσιαστικής σημασίας για τη μελλοντική ευημερία. Επιπλέον, η πλειονότητα θεωρεί ότι η συμμετοχή μη επιστημόνων στην έρευνα και την καινοτομία διασφαλίζει ότι η επιστήμη και η τεχνολογία ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις αξίες της κοινωνίας (61%).

Κυβερνήσεις

Σχεδόν τα τρία τέταρτα (72%) όσων απάντησαν πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι νέες τεχνολογίες θα είναι προς όφελος όλων, και πάνω από τα τρία τέταρτα (79%) πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να απαιτήσουν από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις συμμετοχή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Αν μη τι άλλο λοιπόν, βλέπουμε μία εμπιστοσύνη των πολιτών στα επιστημονικά επιτεύγματα, αν βέβαια αυτά υπηρετούν την καλυτέρευση του τρόπου ζωής. Σημαντικό στοιχείο - κλειδί αποτελεί η θέληση για όσο το δυνατόν περισσότερη γνώση και ενημέρωση γύρω από την επιστήμη και την τεχνολογία.

Ας ελπίσουμε ότι η επιστημονική κοινότητα θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες των πολιτών και θα σταθεί στο ύψος της τα χρόνια που θα ακολουθήσουν.

Αν όχι, τότε σύντομα μπορεί να δούμε αντίθετα αποτελέσματα γιατί σε πολλούς τομείς της κοινωνικής ζωής τα πράγματα είναι οριακά.