Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Κάτι σοβαρό καθώς φαίνεται συμβαίνει στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία, γεγονός που απειλεί να τινάξει στον αέρα την ούτως ή άλλως εύθραυστη ισορροπία  στις σχέσεις μεταξύ Ουκρανίας - Ρωσίας, αλλά και Ρωσίας ΝΑΤΟ. Η κατάσταση θυμίζει λίγο πολύ ψυχροπολεμικό σκηνικό, όσο κι αν αυτό το σενάριο φαντάζει μακρινό και απίθανο. Εκτός και αν στην πραγματικότητα υπάρχουν άλλα σχέδια.

Πάντως, οι Ρώσοι το τελευταίο χρονικό διάστημα επιδίδονται σε επιθετικές κινήσεις που τις βαφτίζουν «κινήσεις αμυντικού χαρακτήρα» καθώς θεωρούν ότι μέσω της Ουκρανίας απειλούνται από το ΝΑΤΟ, θεωρώντας πως η Δυτικοευρωπαϊκή Συμμαχία προσπαθεί να περικυκλώσει την πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ και να στερήσει την δυνατότητα επιρροής της Ρωσίας στις γειτονικές της χώρες και πρώην σοβιετικές επαρχίες, κίνηση που ερμηνεύεται ως πράξη πολέμου από Ρώσους στρατιωτικούς. 

Τo NATO, από την άλλη, προσεγγίζει ολοένα και περισσότερο τις χώρες γύρω από την Ρωσία, ενώ οι ΗΠΑ καθιστούν σαφές πως δεν θα μείνουν με σταυρωμένα τα χέρια απέναντι στην ρωσική επιθετικότητα.

Προβαλλόμενες αμυντικές κινήσεις, από την μια, καθώς η Ρωσία εμμένει στο να ασκεί επιρροή στις γειτνιάζουσες με αυτήν χώρες, και νατοϊκές παρεμβάσεις, από την άλλη, για λόγους εύλογων στρατιωτικών και γεωπολιτικών συμφερόντων, συμφέροντα με λίγα λόγια εκατέρωθεν και ρητή προάσπιση των σφαιρών επιρροής.

Να μην ξεχνάμε εδώ ότι η ένταση έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό και μάλιστα πρόσφατα, όταν το βρετανικό πολεμικό πλοίο HMS Defender έπλευσε κοντά στην Κριμαία, την οποία η Ρωσία προσάρτησε από την Ουκρανία το 2014, δίνοντας ένα μήνυμα προς τη Μόσχα ότι το ΝΑΤΟ δεν αναγνωρίζει τα ύδατα ως ρωσικά.

Η Ρωσία αντέδρασε βέβαια άμεσα, ρίχνοντας προειδοποιητικές βολές κατά του πλοίου και ο Πούτιν δήλωσε αργότερα ότι θα μπορούσε να το βυθίσει αν ήθελε.

Πάντως, οι Μπάιντεν και Πούτιν πραγματοποίησαν πριν λίγο καιρό συνάντηση κορυφής στη Γενεύη, συμφωνώντας να συνεχίσουν τις συνομιλίες για τον έλεγχο των όπλων και την κυβερνοασφάλεια. Αντιφατικά πράγματα και κινήσεις την στιγμή που ΗΠΑ και Ρωσία συνεχίζουν ακατάπαυστα την κούρσα των εξοπλισμών, με άγνωστα αποτελέσματα στο εγγύς μέλλον.

Με την κατάσταση να γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνη, πραγματοποιήθηκε συνάντηση μεταξύ ΝΑΤΟ Ρωσίας.

Η πρώτη συνάντηση εκπροσώπων των 30 κρατών του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας εδώ και περισσότερα από δύο χρόνια δεν έφερε αποτελέσματα. Μάλλον αναμενόταν.

Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, υπάρχουν «σημαντικές διαφορές», αλλά και από τη ρωσική πλευρά μια θεμελιώδης προθυμία για συνέχιση του διαλόγου και για να υπάρξει χρονοδιάγραμμα για περαιτέρω συναντήσεις. Νέες αντιφάσεις στο προσκήνιο.

«Δεν είναι εύκολη η συζήτηση, ωστόσο αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που η συνάντηση ήταν τόσο σημαντική», δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ σε δημοσιογράφους. «Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ είναι ξεκάθαροι για τις προοπτικές προόδου σε αυτές τις συνομιλίες».

Σε ένα δυνητικά ενθαρρυντικό σημάδι, ο Στόλτενμπεργκ ανέφερε ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ εξέφρασαν ενδιαφέρον για επαναλειτουργία αντίστοιχων διαπραγματευτικών αποστολών σε Μόσχα και Βρυξέλλες, που σταμάτησαν το φθινόπωρο εν μέσω αυξημένων ρωσικο-ευρωπαϊκών εντάσεων.

Η συνεδρίαση του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας στις Βρυξέλλες διήρκεσε αρκετά. Αποτελεί, όμως, θετικό σημάδι ότι όλοι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και η Ρωσία κάθισαν στο ίδιο τραπέζι και αφιερώθηκαν σε ουσιαστικά ζητήματα, σύμφωνα με τον Στόλτενμπεργκ.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές απόψεων με την κυβέρνηση της Μόσχας στο θέμα που αφορά την Ουκρανία. Η συμμαχία είναι ανοικτή σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις, δηλώθηκε  χαρακτηριστικά.

Τα θέματα των συνομιλιών περιλάμβαναν την τρέχουσα ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων κοντά στην Ουκρανία και τα ρωσικά αιτήματα για νέες εγγυήσεις ασφαλείας από το ΝΑΤΟ.

Σύμφωνα πάντως, με τις δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών, η ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα αποσκοπεί στο να προκαλέσει φόβους για ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, προκειμένου η Ρωσία να πείσει το ΝΑΤΟ να κάνει παραχωρήσεις.

H Ρωσία από την πλευρά της, αρνείται οποιαδήποτε σχέδια επίθεσης, και ο Πούτιν κατηγόρησε το ΝΑΤΟ ότι απειλεί τη ρωσική ασφάλεια και προειδοποίησε για μια «στρατιωτική-τεχνική» απάντηση σε οποιαδήποτε «εχθρικά βήματα».

Η πολιτική Πούτιν τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζεται από μία εμμονή για εξοπλιστικά προγράμματα, με την βοήθεια της στρατιωτικής προπαγάνδας, σημάδι πως η πάλαι ποτέ σοβιετική ισχύς δύναται να επανεμφανιστεί στο προσκήνιο.

Οι Αμερικανοί βέβαια, από την πλευρά τους, θέλουν δια του ΝΑΤΟ να επεκτείνουν την επιρροή τους στις πρώην σοβιετικές επαρχίες και νυν ανεξάρτητα κράτη. Πολύ πιθανό λοιπόν, δείχνει το σενάριο της συντήρησης μιας παρατεταμένης έντασης για να αποδειχθεί ποιος έχει το πάνω χέρι και τελικά τα κότσια να αντέξει, με δεδομένο ότι και σημαντικά ενεργειακά συμφέροντα υπάρχουν και αναδιάταξη του στρατιωτικού status quo υφίσταται.

Το ΝΑΤΟ πάντως, στην περίπτωση της διαμάχης με την Ουκρανία παραμένει αμετακίνητο, αξιώνοντας την αποκλιμάκωση της κρίσης από την Μόσχα.

Σύμφωνα με τον Στόλτενμπεργκ, τα 30 κράτη του ΝΑΤΟ απέρριψαν τα αιτήματα της Μόσχας για εκτεταμένες εγγυήσεις ασφαλείας. «Δεν θα συμβιβαστούμε ούτε θα κάνουμε υποχωρήσεις στις βασικές αρχές μας», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Τόνισε δε η Ρωσία δεν έχει δικαίωμα βέτο για το αν η Ουκρανία μπορεί να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Αντίθετα, η κυβέρνηση στη Μόσχα πρέπει να διασφαλίσει την αποκλιμάκωση της έντασης στα σύνορα με την Ουκρανία.

Αμερικανοί αξιωματούχοι, αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης απειλούν ήδη με σοβαρές οικονομικές κυρώσεις την Ρωσία στην περίπτωση που εισβάλει στην Ουκρανία, την ίδια στιγμή που Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι δεν βλέπουν σημάδια ρωσικής αποκλιμάκωσης.

Στη δική του ενημέρωση προς τα ΜΜΕ μετά τη συνεδρίαση των Βρυξελλών, ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάντερ Γκρούσκο χαρακτήρισε τις συνομιλίες «άμεσες, ισχυρές και βαθιές». Τι άλλο από αντιφατικές είναι οι εν λόγω ειδήσεις από την συνάντηση των Βρυξελλών και προμήνυμα για τις εξελίξεις που θα ακολουθήσουν;

Αξιωματούχοι ανέφεραν ότι και τα 30 μέλη του ΝΑΤΟ εξέφρασαν στήριξη στην σχεδόν τετράωρη συνεδρίαση για την πολιτική «ανοικτής πόρτας», ώστε να γίνουν δεκτές στο ΝΑΤΟ Ουκρανία ή Γεωργία εάν εκπληρώσουν τις προϋποθέσεις ένταξης, πρόταση η οποία, σύμφωνα με τη Μόσχα, αποτελεί σοβαρή απειλή για τη ρωσική ασφάλεια.

Η Ρωσία πάντως, απειλεί να οδηγήσει σε ναυάγιο τις όποιες  συνομιλίες με τις ΗΠΑ εάν δεν υπάρξει ταχεία αποδοχή των αιτημάτων της για ασφάλεια.

Η Αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών Γουέντι Σέρμαν, η οποία ηγήθηκε της αμερικανικής αντιπροσωπείας, δήλωσε ότι οι Ρώσοι διπλωμάτες θα πρέπει να συνομιλήσουν με τον Πούτιν για μια σειρά αμερικανικών προτάσεων που αφορούν πιθανά κοινά βήματα που σχετίζονται με τον έλεγχο των όπλων, τις στρατιωτικές ασκήσεις και την τοποθέτηση πυραύλων από τις ΗΠΑ στην Ουκρανία. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ελπίζει ότι ο Πούτιν θα δώσει τη σύμφωνη γνώμη του σε τέτοια βήματα αντί για όρια στην παρουσία του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη.

Η Ρωσία από την πλευρά της απαιτεί από το ΝΑΤΟ να μην πραγματοποιήσει καμία στρατιωτική δραστηριότητα στην Κεντρική Ασία, την Ουκρανία, τη Γεωργία, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τις χώρες εκτός ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη αίτημα το οποίο το ΝΑΤΟ έχει δηλώσει ότι δεν θα δεχθεί.

Πρόσχημα λοιπόν, η ασφάλεια και η προάσπιση της ρωσικής επικράτειας οι απαιτήσεις της Ρωσίας ή όντως ελλοχεύει ο κίνδυνος στα σύνορά της λόγω της πιθανής διεύρυνσης του ΝΑΤΟ; Πονηρές κινήσεις Πούτιν στην ευρωπαϊκή σκακιέρα ή προφανής νατοϊκή επεκτατικότητα; 

Η απάντηση αφορά και τις δύο πλευρές και σχετίζεται με την ανακατανομή των σφαιρών επιρροής. Αν η Ρωσία θέλει να γίνει η «Μεγάλη Ρωσία» και η νοσταλγία για μια νέα ΕΣΣΔ είναι υπαρκτή, άλλο τόσο σίγουρη είναι η επιθυμία επέκτασης του ΝΑΤΟ με κατεύθυνση τα ρωσικά σύνορα. Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι λοιπόν.

Το προσεχές διάστημα αναμένεται ζοφερό και δη με μεγάλο ενδιαφέρον. Αρκεί βέβαια πέρα από τις σφαίρες επιρροής μην γίνει και κανένα «τυχαίο» λάθος ή θερμό επεισόδιο που θα πυροδοτήσει στρατιωτική αναμέτρηση. Γιατί τότε θα γίνει αντιληπτό ότι τα ενεργειακά συμφέροντα ή οι σφαίρες επιρροής ανακτώνται με τον γνωστό τρόπο.

Εκτός και αν πίσω από όλη αυτή την προπαγάνδα στρατιωτικής ισχύος υπάρχουν άλλα σχέδια και βλέψεις στην ευρύτερη «ευαίσθητη»  περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης.