Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Μεγάλα εξακολουθούν να είναι τα προβλήματα αναφορικά με τις ασκούμενες πολιτικές για τους πρόσφυγες, την κοινωνική ένταξή τους και το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου.

Σε κείμενο που παρουσίασε πριν από λίγες ημέρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.), κάλεσε την Ευρώπη να αναμορφώσει σημαντικά την παγκόσμια στάση της απέναντι στους πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένου και του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου.

Η Υ.Α. κάλεσε συγκεκριμένα την Ευρώπη να παρέχει πιο στρατηγική και στοχευμένη υποστήριξη στις χώρες προέλευσης, ασύλου και διέλευσης προσφύγων, να επανεξετάσει τις προετοιμασίες έκτακτης ανάγκης για να ανταποκριθεί σε μεγάλες αφίξεις προσφύγων και μεταναστών και να εδραιώσει ένα πιο αποτελεσματικό και καλύτερα διαχειριζόμενο σύστημα ασύλου. Επίσης, απηύθυνε έκκληση στα κράτη - μέλη της Ε.Ε. να επενδύσουν περισσότερο στην ένταξη των προσφύγων, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης, της εργασίας και της γλωσσικής κατάρτισης.

Αφίξεις προσφύγων

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας, ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών που έφτασαν στις ακτές της Ευρώπης μέχρι και τέλος Σεπτεμβρίου 2016, ξεπέρασε τις 300.000. Ο αριθμός αυτός είναι αισθητά πιο χαμηλός από τις 520.000 αφίξεις μέσω θαλάσσης που είχαν καταγραφεί μέσα στους εννέα πρώτους μήνες του 2015, αλλά μεγαλύτερος από τις 216.054 συνολικά αφίξεις καθόλη τη διάρκεια του 2014.

Πιο συγκεκριμένα, οι δύο βασικές χώρες αφίξεων, η Ελλάδα και η Ιταλία, παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές. Οι αφίξεις στην Ιταλία φέτος ακολουθούν τις ίδιες τάσεις με πέρυσι, με 130.411 πρόσφυγες και μετανάστες να φτάνουν μέσα στο 2016, συγκριτικά με τους 132.071 που έφτασαν αντίστοιχα τους πρώτους εννιά μήνες του 2015. Και τις δύο χρονιές, οι αφίξεις αυξήθηκαν από το Μάιο και έφτασαν στα υψηλότερα επίπεδα τον Ιούλιο. Παρόλα αυτά, όλο και περισσότεροι άνθρωποι από όσους φτάνουν στην Ιταλία μένουν στη χώρα. Οι αιτήσεις ασύλου φέτος είναι πάνω από διπλάσιες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο της περσνής χρονιάς, ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που διαμένουν σε κέντρα υποδοχής στην Ιταλία ξεπερνά τις 158.000.

Αντίθετα, η Ελλάδα είδε μια μαζική αύξηση των αφίξεων μέσω θαλάσσης την περασμένη χρονιά, αγγίζοντας τις 385.069 μόνο μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου.

Οι ενέργειες της Κομισιόν για μετεγκατάσταση προσφύγων

Να σημειωθεί εδώ ότι κυρίαρχο θέμα αποτέλεσε και συνεχίζει να  αποτελεί η μετεγκατάσταση των προσφύγων. Σύμφωνα με την Κομισιόν, επιταχύνθηκε η χορήγηση χρηματοδότησης στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία, έχοντας ήδη χορηγηθεί συνολικά 2,2 δισ. ευρώ από τα 3 δισ. ευρώ που προβλέπονται για το διάστημα 2016-2017, με στόχο την αντιμετώπιση των επειγουσών αναγκών των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής στην Τουρκία. Το ποσό για το οποίο έχουν υπογραφεί συμβάσεις αυξήθηκε σε 1,3 δισ. ευρώ.

Η Κομισιόν καταβάλλει προσπάθειες για να εξασφαλίσει την επιτάχυνση των εκταμιεύσεων στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης, οι οποίες ανέρχονται τώρα σε 677 εκατ. ευρώ. Τον Νοέμβριο πραγματοποιήθηκαν 1.406 μετεγκαταστάσεις. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό σε ένα μήνα μέχρι σήμερα, πράγμα που επιβεβαιώνει μια διαρκώς θετική τάση, καθώς οι μετεγκαταστάσεις από την Ελλάδα σταθεροποιούνται σε περίπου 1.000 μηνιαίως, ενώ οι μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία έχουν αυξηθεί σημαντικά. Συνολικά, 8.162 άτομα έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι σήμερα, 6.212 από την Ελλάδα και 1.950 από την Ιταλία.

Οι στόχοι για το 2017

Η Κομισιόν θεωρεί ότι θα πρέπει να είναι εφικτή πλέον η μεταφορά όλων των επιλέξιμων αιτούντων μετεγκατάσταση στην Ελλάδα και την Ιταλία προς άλλα κράτη - μέλη έως τον Σεπτέμβριο του 2017. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, ισχυρίζεται η Κομισιόν, τα κράτη - μέλη θα πρέπει στο εξής να πραγματοποιούν κάθε μήνα τουλάχιστον 2.000 μετεγκαταστάσεις από την Ελλάδα και 1.000 από την Ιταλία. Από τον Απρίλιο του 2017, ο μηνιαίος αριθμός μετεγκαταστάσεων θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 3.000 από την Ελλάδα και 1.500 από την Ιταλία.

Πέρα, όμως, από τις μετεγκαταστάσεις που θα αποφορτίσουν Ελλάδα και Ιταλία, το πρόβλημα για τους πρόσφυγες παραμένει σε πολλά επίπεδα. Στην Ελλάδα, παρά τις όποιες προσπάθειες, οι πρόσφυγες εξακολουθούν να διαμένουν σε ακατάλληλα κέντρα υποδοχής, την ίδια στιγμή που ρατσιστικές αντιδράσεις αποπειρώνται να  τορπιλίσουν τις όποιες συμφωνίες.

Μετεγκαταστάσεις από Ελλάδα και Ιταλία

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας μέχρι πρότινος, λιγότεροι από 5.000 αιτούντες άσυλο είχαν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα (3.791) και την Ιταλία (1.156), ποσοστό που αντιστοιχούσε στο 3% του αρχικού στόχου. 

Η Ύπατη Αρμοστεία συνεχίζει να καλεί τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να αυξήσουν τις θέσεις για μετεγκατάσταση, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων και χωρισμένων από την οικογένειά τους παιδιών, να επιταχύνουν τη διαδικασία καταγραφής και μεταφοράς των υποψήφιων για μετεγκατάσταση και να έχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα περισσότερες εθνικότητες που τράπηκαν σε φυγή λόγω πολέμου και διώξεων.

Η μετεγκατάσταση είναι εξαιρετικά σημαντική για την ενίσχυση της αλληλεγγύης και του επιμερισμού της ευθύνης στην Ευρώπη, καθώς και για τη διασφάλιση της καλύτερης διαχείρισης των μετακινήσεων, αλλά και για την αντιμετώπιση των άτυπων δευτερογενών μετακινήσεων και της εξάρτησης από δίκτυα διακινητών, τονίζει η Ύπατη Αρμοστεία.