Τους αληθινούς πνευματικούς ανθρώπους, όχι αυτούς που αλληλολιβανίζονται ως τοιούτοι, μετέχοντες σε κυκλώματα αλληλοπροβολής, τους έχει ανάγκη, κάθε λαός και κάθε τόπος, όταν περνά δύσκολες ώρες. Και τότε πράγματι φαίνεται η αξία τους. Σε συνθήκες καμίνου ξεχωρίζουν πράγματι οι αδάμαντες από τα ξυλοκάρβουνα.

Τέτοια ακριβώς περίπτωση ήταν ο Δημήτρης Μαρωνίτης. Διό και δεν έχω καμία διάθεση να γράψω κάποια ελεγεία για τον εκλιπόντα. Διότι δεν «εχάθηκεν» εκείνος. Εμείς εχάσαμε. Εμείς φτωχύναμε. Εμείς βυθιζόμαστε όλο και περισσότερο σε μια «πνευματική και καλλιτεχνική ζωή», όπου κυριαρχούν, δια τους μεν οι ...τηλεπερσόνες, δια τους δε κάποιοι βιομηχανικώς παραγόμενοι «πνευματικοί άνθρωποι» του «τάχα μου», του «για δες με».

Δυστυχώς, αυτό που ευκόλως ονομάζεται «πνευματική ηγεσία» του τόπου και δη στην ανώτατη βαθμίδα της, τους ακαδημαϊκούς της, έχει στιγματιστεί, στα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας, από εκείνη την, ανάξια πνευματικών ανθρώπων, εικόνα της ολομέλειας της Ακαδημίας Αθηνών, όπου όρθιοι οι ακαδημαϊκοί χειροκροτούσαν τον τύραννο καθώς εξέπεμπε, εις κάκιστα, τρισβάρβαρα, ου μην και πλήρως ασυνάρτητα ελληνικά, τις «εξυγιαντικές» του ιδέες περί του «ασθενούς» λαού.

Ήταν τότε που με ενέπνευσε να γράψω μια σειρά ποιημάτων, περί των τεκταινομένων σε υποτίθεται φανταστική τινά χώρα, την Βολιγουάη, από τα οποία ανασύρω ένα τρίστιχο:

Του καθηγητικού του σκούφου η μαύρη φούντα

Τι όμορφα ταιριάζει με τη Χούντα

σαν είναι στο κεφάλι κάποιου Τούντα

Απέναντι σε αυτή τη θλιβερή πραγματικότητα κάποιοι, ελάχιστοι πανεπιστημιακοί και λογοτέχνες όρθωναν το ανάστημά τους. Όπως ο Μαρωνίτης, ο Καράγιωργας, ο Μάνεσης, ο Μαγκάκης, ο Φίλιας, ο Αναγνωστάκης, ο Σεφέρης, ο Ταχτσής.

Αντί στεφάνου, ένα απόσπασμα από την τελευταία από έδρας ομιλία του Μαρωνίτη προς τους φοιτητές του:

«-Κρατήστε ξύπνιο το μυαλό σας στους σκοτεινούς καιρούς. Μ' αυτό κυρίως θα πολεμήσετε τη βαναυσότητα της εξουσίας.

-Μην απομονωθείτε. Με το λόγο, τη σιωπή και την πράξη σας σταθείτε πλάι σε κάποιον: στη μάνα σας, στον αδελφό ή στο φίλο σας, και προπαντός στα νεότερα παιδιά, που περιμένουν από σας να δουν αν θα τους φράξετε ή θα τους ανοίξετε το δρόμο της ελεύθερης αναπνοής.

-Σηκώστε με σεμνότητα το χρέος που σας ανήκει. Φανείτε εις μικρόν γενναίοι».

Την επομένη απολύθηκε. Και πήρε το δρόμο της εξορίας. Αιώνια, αλλά και αιωνίως διδάσκουσα, να είναι η μνήμη του.

Γ. Π. ΜΑΣΣΑΒΕΤΑΣ

giorgis@massavetas.gr