Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Δοκιμάζεται η σκέψη σε όλα τα επίπεδα ετούτης της ζωής και ακόμη δεν ξέρουμε ούτε ποιοι είναι οι κερδισμένοι, πόσο μάλλον οι χαμένοι. Το μόνο που φαίνεται με την πρώτη ματιά είναι μια συνεχής πάλη ανάμεσα στον συμβιβασμό και την αντίσταση, και με αυτήν δεν εννοώ την προβλεπόμενη και την τυποποιημένη, που ξέρουν κάποιοι να την ασκούν επαγγελματικά.

Η δοκιμασία της σκέψης είναι συνεχής, αδιάλειπτη και ανελέητη, καθώς οι υλικές προσφορές αυξάνονται στην προσπάθεια κάποιων να αντικαταστήσουν τη νόηση με την α-νοησία. Δεν υπάρχει ούτε μία μάχη που να μην έχει τόσα πολλά θύματα, ανθρώπους που προτίμησαν να πάψουν να σκέφτονται, προκειμένου να έχουν μια ήρεμη και ασφαλή ζωή.

Μπορεί, όμως, η σκέψη να δοκιμάζεται; Μπορεί όλη αυτή η διαδικασία να μην οδηγεί στην ίδια την έξοδο από τη ζωή, με δεδομένο ότι απούσας της σκέψης, είναι παρούσα μια παρατεταμένη ακινησία που έχει άμεση σχέση με το ίδιο το μηδέν από το οποίο προήλθαμε;

Σε όλη την βιωματική πορεία δίδονται πολλές και σημαντικές μάχες, δοκιμάζονται οι αντοχές, οι ιδέες και τα πιστεύω, η ίδια η κοσμοθεωρία του καθενός που πρεσβεύει τις προτιμήσεις του. Οι ίδιες οι επιθυμίες καταπολεμούνται από ένα επιβαλλόμενο σύστημα ζωής που θέλει να καθυποτάξει κάθε τι που σχετίζεται με την παρέκκλιση και τον διαχωρισμό με την βοήθεια της σκέψης που δεν γνωρίζει από όρια.

Και ενώ κάποιοι προσπαθούν να κρατηθούν από τα σωσίβια της τέχνης, της ποίησης, της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας, έρχεται μια αδίστακτη καθημερινή αργκό να παραποιήσει όλα τα καλολογικά στοιχεία μιας γλώσσας που έχει φθαρεί σε απίστευτο βαθμό, σε σημείο που όταν μιλά κανείς να μην μπορεί να εκφράσει τα στοιχειώδη.

Ναι, ωφελεί να ψάξουμε και πάλι την ιστορία, να αναζητήσουμε εκ νέου τους φωτεινές οάσεις του πνεύματος, να ξαναβρούμε τον Πύργο, τη Δίκη του Κάφκα, τους Ύμνους στη Νύχτα του Νοβάλις, να διερευνήσουμε τα σκεπτικά μονοπάτια της φιλοσοφικής σχολής της Φρανκφούρτης, φτάνοντας ακόμη και την θεοκρατική σκέψη του Κίρκεγκωρ, μέχρι και τις ποιητικές υπερβάσεις του Ρίλκε, την Καντιανή κριτική του καθαρού λόγου, το Όν και την θεϊκή προσέγγιση του Χάιντεγκερ ή τον Χέγκελ, και ακόμη πιο πίσω στην πρωταρχή της σκέψης στον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα ή την ποιητική δεινότητα της Σαπφούς.

Δεν είναι ότι μας κάνει καλό η σκεπτική αναζήτηση, μας συντηρεί και δίνει νόημα στη ζωή. Η δοκιμασία της σκέψης προκαλεί αντίδραση και ενίοτε ψάχνουμε για σωτήρια λημέρια σε έναν κόσμο που παραπαίει από την μια συνήθεια στην άλλη, από το ένα στερεότυπο στο άλλο, με κοινή συνισταμένη την χαμηλή απαίτηση και επιθυμία, από μια ζωή που σαν τέτοια κρύβει υπέροχα μυστικά, όταν ψάχνουμε πίσω από τις λέξεις και τις εικόνες.

Η δοκιμασία έχει και τις θετικές της πλευρές, καθώς προσφέρεται η μοναδική ευκαιρία να εμπλουτίσουμε τον εσωτερικό μας κόσμο ακριβώς την στιγμή που μας σπρώχνουν να αδειάσουμε από σκέψεις. 

Αν την ευκαιρία αυτή την πετάξουμε και δεν ξεκινήσουμε το σαγηνευτικό σκεπτικό ταξίδι, αν και πάλι επιλέξουμε να μην περιπλανηθούμε στα μονοπάτια του νου από φόβο μήπως στο τέλος χάσουμε τα λογικά μας, έχουμε ήδη κάνει το πρώτο βήμα προς τα πίσω που μπορεί να μας οδηγήσει στην απαξίωση των μεγάλων σκέψεων και εντέλει της ίδιας της ζωής.

Μήπως η ζωή δεν είναι από μόνη της ένα πολύ μεγάλο και ξεχωριστό γεγονός; Μήπως δεν μας δίδεται η δυνατότητα σε ένα πολύ μικρό διάστημα να διερευνήσουμε το γίγνεσθαι, την κίνηση και το να σκεφτόμαστε επί παντός σκεπτού; Μήπως δεν έχουμε μία και μοναδική φορά την ευκαιρία που εισερχόμενοι από το μηδέν στη ζωή να ακούσουμε τον ήχο μιας ξεχωριστής παράστασης στο άπειρο πριν πέσουμε και πάλι στο μηδέν;

Την ευκαιρία δεν πρέπει να την χάσουμε. Το πρέπει βέβαια είναι σχετικό, γιατί ο καθένας το ερμηνεύει όπως θέλει.

Όμως, κίνηση είναι το συναίσθημα, η ανεξερεύνητη ψυχή, η δαιδαλώδης  σκέψη, οι πολύπλοκες λέξεις και φράσεις, όλα αναπόσπαστα τμήματα μιας μίας και μοναδικής ζωής.

Τουναντίον, επιφάνεια και υλικά αγαθά, αργκό και στερεοτυπικά φραστικά κλισέ οδηγούν σε μια προφανή ακινησία, συνήθεια και βαρετή επανάληψη.

Εξάλλου, θα έχετε ακούσει ότι ο κόσμος έχει κουραστεί μέσα στην ανημπόρια του, κοινή είναι πλέον η διαπίστωση ότι με τον ρυθμό αυτό η ζωή φαντάζει ένα αφόρητο βάσανο. Είναι ο λόγος που οι άνθρωποι δεν χαμογελούν, παρά παίρνουν αυτή την μοχθηρή όψη και δεν θέλουν να τους μιλούν για σκέψη. Όμως, υποφέρουν και βασανίζονται και αυτό δεν λέγεται ζωή.

Για όλους αυτούς τους λόγους αξίζει η πνευματική αγρυπνία και όχι μόνο σαν συμβαίνουν δυσάρεστα πράγματα. Η αντίσταση στην δοκιμασία της σκέψης δεν είναι τίποτε λιγότερο ή περισσότερο παρά η απόρριψη της ίδιας της διαδικασίας επιλογής. Δεν έχουμε δηλαδή την δυνατότητα για κάτι άλλο από το να σκεφθούμε.

Γιατί σε τελική ανάλυση, η σκέψη είναι ταυτισμένη με την ίδια τη ζωή που κάποιοι θέλουν να την μετατρέψουν σε κολασμένη ευτέλεια. Και η δοκιμασία ως όρος εκλαμβάνεται μόνο σαν ελλοχεύει υπαρκτός κίνδυνος εξάλειψής της. Της απώλειας του ίδιου του ζωτικού νοήματος. Της μεγάλης σκέψης.