«Ξεκίνα με μια τελεία»

Του Peter Reynolds

Εκδόσεις «Μεταίχμιο»

Τιμή: 9,90 ευρώ

Αν μπορείς να κάνεις μια τελεία, τότε είσαι έτοιμος να ξεκινήσεις ένα δημιουργικό ταξίδι. Αντλώντας έμπνευση από το μπεστ σέλερ βιβλίο του Η τελεία, ο Πίτερ Ρέινολντς ξεκινά ζητώντας από τον αναγνώστη να κάνει μόνο μια τελεία και να υπογράψει κάτω από αυτήν. Στις επόμενες σελίδες, τον ενθαρρύνει να δοκιμάσει παραλλαγές αυτής της τελείας: μεγάλες τελείες, μικρές τελείες, χρωματιστές τελείες, τελείες τοποθετημένες τακτικά ή σκόρπιες εδώ κι εκεί. Έπειτα περνά σε άλλες δραστηριότητες, προσπαθώντας να κάνει τον αναγνώστη να ξεπεράσει την ανάγκη για τελειότητα, να χαλαρώσει και να αφήσει να βγει η δημιουργικότητά του. Είτε κάνεις τα πρώτα σου δειλά βήματα, είτε είσαι πεπειραμένος καλλιτέχνης που χρειάζεται λίγη έμπνευση, αυτό το ημερολόγιο είναι για σένα!

«Οι επτά θάνατοι της Έβελιν Χαρντκάστλ»

Του Stuart Turton

Μετάφραση: Θοδωρής Τσαπακίδης

Εκδόσεις «Μεταίχμιο»

Τιμή: 18,80 ευρώ

Στον αποψινό χορό κάποιος θα δολοφονηθεί. Δεν θα μοιάζει με φόνο και γι' αυτό ο ένοχος θα μείνει ατιμώρητος. Αποκαταστήστε αυτή την αδικία και θα σας δείξω πώς να φύγετε.

Προοριζόταν για γιορτή, καταλήγει τραγωδία. Ενώ στον ουρανό σκάνε πυροτεχνήματα, η Έβελιν Χαρντκάστλ σκοτώνεται. Δεν θα πεθάνει, όμως, μόνο μια φορά. Ώσπου να καταφέρει να εξιχνιάσει τον φόνο της ο Έιντεν ένας από τους προσκεκλημένους στο πάρτι στο Μπλάκχιθ η μέρα θα επαναλαμβάνεται, ξανά και ξανά. Και κάθε φορά, θα τελειώνει με τον ίδιο μοιραίο πυροβολισμό. Ο μόνος τρόπος να σπάσει ο κύκλος είναι ο εντοπισμός του δολοφόνου.

«Ο τόπος»

Της Annie Ernaux

Μετάφραση: Ρίτα Κολαΐτη

Εκδόσεις «Μεταίχμιο»

Τιμή: 11,00 ευρώ

Η Annie Ernaux, μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς της Γαλλίας, σ' αυτό το εμβληματικό αυτοβιογραφικό αφήγημα γράφει με βάση την προσωπική της εμπειρία για όλα όσα συνδέουν αλλά και απομακρύνουν τους πατεράδες από τις κόρες αναλύοντας τι σημαίνει να χάνεις έναν γονιό, τα παιχνίδια που παίζει η μνήμη, τη σταδιακή αποξένωση ανάμεσα σε άτομα διαφορετικών γενιών και κοινωνικών τάξεων.

Ένα βιβλίο πάνω στο ορυκτό βίωμα. Πώς οι σπουδές αλλάζουν τον άνθρωπο. Πώς ανοίγει κάτω απ' τα πόδια σου γκρεμός, που σε ξεκόβει από την παλιά ζωή. Πώς ο γονιός πεθαίνει, γίνεται ανάμνηση. Δεν λες τα λόγια που πρέπει την ώρα που πρέπει, γιατί δεν ξέρεις πώς να τα πεις. Και εκ των υστέρων, τα γράφεις. Ο πόνος αγκαλιά με τη χαρά. Η βαθιά περηφάνια του πατέρα. Η κόρη του ανήκει πια «στον κόσμο που τον είχε καταφρονήσει».

Το βιβλίο αυτό μιλάει για τους ανθρώπους που μας γέννησαν. Για τη μέγγενη του περιβάλλοντος, το τι σημαίνει να είσαι πατέρας, αλλά και να είσαι η κόρη αυτού του πατέρα.

«Η χορτοφάγος»

Της Χαν Γκανγκ

Μετάφραση: Αμαλία Τζιώτη

Εκδόσεις «Καστανιώτης»

Τιμή: 14 ευρώ

Η ΓιόνγκΧιε και ο σύζυγός της είναι δύο άνθρωποι του μέσου όρου. Εκείνος πηγαινοέρχεται δουλοπρεπώς στο γραφείο του, δεν διακατέχεται από καμία φιλοδοξία. Εκείνη δεν τη χαρακτηρίζει κανένα πάθος, είναι απλώς μια αφοσιωμένη νοικοκυρά. Η μονοτονία του γάμου τους ανατρέπεται όταν η ΓιόνγκΧιε αποφασίζει μια μέρα να μην ξαναφάει κρέας. Δεν δίνει εξηγήσεις. «Είδα ένα όνειρο», αυτό λέει μονάχα. Πρόκειται για μια μικρή ένδειξη ανεξαρτησίας, η οποία, όμως, μπορεί να θεωρηθεί ακραία και να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη σε μια χώρα όπως η Νότια Κορέα. Και δεν φτάνει αυτό. Η παθητική αντίσταση της ΓιόνγκΧιε, μια διαδικασία ιδιότυπης μεταμόρφωσης, ξεπερνά κάθε όριο γκροτέσκου. Ποτέ δεν φορούσε με ευχαρίστηση σουτιέν, αλλά τώρα αρχίζει να το κάνει και δημοσίως. Επιπλέον, ονειρεύεται να ζήσει σαν φυτό. Σύσσωμη η οικογένεια θα στραφεί τελικά εναντίον της. Η βραβευμένη Χορτοφάγος είναι μια ιστορία καφκικής σύλληψης που αναπτύσσεται σε τρεις πράξεις. Ένα μυθιστόρημα σαγηνευτικό και αλλόκοτο, βίαιο και αισθησιακό, με το οποίο η ΧανΓκανγκ, από τις δημοφιλέστερες λογοτεχνικές φωνές της Άπω Ανατολής, διερευνά την επιθυμία και την ντροπή, την καταπίεση και την εξουσία.

Σατιρική ποίηση και βιωματικές εικόνες

Του Κίμωνα Μπαρτζώκα

Είναι πράγματι αναμενόμενο να έχω δικαιολογημένα παρεξηγηθεί, καθώς εμμονικά εκστασιάζομαι ακόμη και με την πλέον αρχέγονη και πρωτόγονα πρωτόλεια Νεοελληνική Λογοτεχνία, και ας είναι και Μεσαιωνική.

Ωστόσο, το αυτό ισχύει ως ευαρέσκεια και με την πλέον απόκρυφη και αποξεχασμένη σχετική γραμματεία της ελληνικής υπαίθρου.

Έτσι επί του προκειμένου εξαιρετική αφορμή παίρνω από την έκδοση του πρώτου πονήματος του συμπαθούς Αρτινού δικηγόρου και λογοτέχνη Κίμωνα Μπαρτζώκα «Σατιρική Ποίηση και Βιωματικές Εικόνες», ένα σωστό πανδέκτη αισθαντικότητας και νοσταλγίας, ωστόσο διόλου πρωτόλειο.

Ο Κίμων Μπαρτζώκας εγεννήθηκε στο Κεντρικό της Άρτας το 1936, από φτωχούς αγρότες γονείς, που ωστόσο κατάφερε παρ' όλες τις μύριες όσες αντιξοότητες και δυσκολίες, όπως αρχικά σπουδάσει στην ΑΣΟΕΕ και στη συνέχεια Νομικά στη Θεσσαλονίκη.

Κατά τη δεκαετία του εξήντα πρτωτοδημοσίευσε στον τοπικό τύπο χρονογραφήματα και επιφυλλίδες λαογραφικών θεμάτων.

Ωστόσο, σε ωριμότερες εποχές εδημοσίευσε αρκετές μονογραφίες ιστοριογραφκού και λαογραφικού περιεχομένου σε δύο περισπούδαστους τόμους της «Μεγάλης Εγκυκλοπαίδειας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Χάρη Πάτση».

Στην πρώτη ενότητα του υπ' όψιν πονήματος «Σατιρική Ποίηση» συμπεριλαμβάνονται πλούσιοι φαιδρύνοντες σατιρικοί στίχοι, αρκούντως ανεκδοτολογικού χαρακτήρα.

Στη δεύτερη ενότητα «Βιωματικές Εικόνες» γενικώς διηγείται τις λογής περιπέτειές του ο συγγραφέας στην πρωτεύουσα, ως χωριανογυμνασιόπαιδας, τελικώς ευεργετημένες και διανθισμένες από τις επιγενόμενες χρυσές του μοίρες του Βασίλη Βαζώρα και της Ερκίμης Παυλίδου.

Η τρίτη και τελευταία ενότητα «Τιμητικά αφιερώματα» επικεντρώνεται ζωηρά στη σχετική αισθαντικότητά του, εξαιτίας της αφιερωματικής αναφοράς των εμβληματικών ακαδημαϊκών μας διδασκάλων Κωνσταντίνου Φουρκώτη και Γεωργίου Ράμμου.

Μοιραία στην τελευταία ενότητά της διαλαμβάνοντας τις κοινές αναμνήσεις μας από τη σεπτή μυσταγωγία της ΑΣΟΕΕ και του εμβληματικού λεοντοπρόσωπου Κωνσταντίνου Φουρκιώτη, γεννημένου παρά το πηγάδι της Μπουχαλίνας της Φραγκολίμνης Καλαμάτας, όντως εσυγκινήθηκα υπέρμετρα.

Δήμος Α. Καρατζόγλου

23-03-2020

 ** * ** * **  * *  * * *  ** *  * ** * * * ** ** * * * * * ** * *  **

Σκέψεις για τον Ναζισμό:

Συνομιλίες με τον Stephane Bou

«Περνάει δίπλα μας όπως στην Νέκυια οι σύντομες σκιές. Κι εμείς περιοριζόμαστε στα λίγα κυβικά εκατοστά στη μαύρη σκόνη που άφησε η μάνα του Οδυσσέα στο πρόσωπο του ζωντανού»

(Γιώργος Βέλτσος, Τετάρτη, 1').

Το βιβλίο του ιστορικού Saul Friedlander που φέρει τον τίτλο «Σκέψεις για τον ναζισμό: Συνομιλίες με τον Stephane Bou»1, εκδιπλώνεται μέσω της μορφής ερωταποκρίσεων του συγγραφέα και ιστορικού με τον Γάλλο δημοσιογράφο. Το αποτέλεσμα; Μία σύντομη αλλά συνάμα αναλυτική επισκόπηση, αφενός μεν της ερευνητικής-ακαδημαϊκής πορείας του Φριντλάντερ και της ενασχόλησής του με τον Γερμανικό εθνικοσοσιαλισμό και με την μαζική και βίαιη Εβραιο-κτονία' (Ολοκαύτωμα), και, αφετέρου δε, των τρόπων διαμέσου των οποίων επιχειρείται η αναπαράσταση του «ανείπωτου, ήτοι της εξόντωσης 6 εκατομμυρίων Εβραίων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Το συνολικά καλό αποτέλεσμα θεωρούμε πως οφείλει πολλά και στη μεταφραστική προσπάθεια του Γιώργου Καραμπελιά, που εν προκειμένω, αναδεικνύει εναργώς την ροή της σκέψης του Εβραϊκής καταγωγής ιστορικού που αποτελεί έναν από τους πλέον έγκριτους μελετητές του Ολοκαυτώματος. Εκκινώντας από το στάδιο της ενασχόλησής του με την ιστορική επιστήμη, ο Saul Friedlander εκδιπλώνει ενώπιον του αναγνώστη την «γενεαλογία» ενασχόλησης του με τον Εθνικοσοσιαλισμό-Ναζισμό, αναδεικνύει, εναργώς θεωρούμε, και αυτό ισχύει πολιτικά όσο και θεωρητικά, τον τρόπο με τον οποίο η μεταπολεμική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Δυτικής Γερμανίας αναμετρήθηκε με το περιεχόμενο και περαιτέρω με το περιεχόμενο των ασκούμενων πολιτικών από πλευράς της ναζιστικής Γερμανίας, προσιδιάζοντας προς την κατεύθυνση ανα-πλαισίωσης της περιώνυμης «διαμάχης των ιστορικών» στη Γερμανία, σχετικά με τα χαρακτηριστικά του Ολοκαυτώματος, διαμάχη στην οποία ενεπλάκη ενεργά και ο ίδιος ως μάχιμος ιστορικός, έννοια που διατρέχει, υπόγεια και μη, το συγκεκριμένο βιβλίο.

Ορμώμενος από τις ερωτήσεις που του τίθενται και που έχουν μία χρονική και ακαδημαϊκή χροιά, ο Friedlander εμμένει (ιστορική εμμένεια) στην σημασία που αποκτά για τον ιστορικό και για την ιστορική επιστήμη η μελέτη έγγραφων, αρχείων και ντοκουμέντων που, πέραν της  χρηστικότητας που αποκτούν για το έργο του ιστορικού, συμβάλλουν στο ξεκλείδωμα μίας ιστορικής εποχής και στην αποκρυπτογράφηση των όψεων ενός πολιτικοϊδεολογικού λόγου. Ερευνητική «έγνοια» του ιστορικού στάθηκε η εστίαση στα χαρακτηριστικά που συνέθεσαν την μαζική εξόντωση του εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης, εξόντωση που έλαβε χώρα με διάφορους τρόπους, θεωρητικοποιώντας τον λόγο που αρθρώνει με τέτοιον τρόπο, ώστε να ασκήσει κριτική και περαιτέρω να αμφισβητήσει έμπρακτα θέσεις και απόψεις περί του Ολοκαυτώματος, κάτι που κύρια πράττει εναντίον των θέσεων σχετικοποίησης της ναζιστικής πρακτικής και της ναζιστικής βιο-πολιτικής με ένα ευδιάκριτο αντισημιτικό-αντι-εβραϊκό πρόσημο, που αναπτύσσει ο Γερμανός ιστορικός Ερνστ Νόλτε2. 

Από την ανάλυση που επιχειρεί, δεν εκλείπει η διάσταση των δικών του ιστορικών, περί Εβραϊκής φόνευσης, αναλύσεων: Είναι ενδεικτική ως προς αυτό η αντίληψη περί του «λυτρωτικού αντισημιτισμού»3 που κομίζει στη δημόσια σφαίρα και στην όλη επιστημονική συζήτηση, επιδιώκοντας να προσδιορίσει και να νοηματοδοτήσει ό,τι περιλαμβάνει ο σχεσιακός εθνικοσοσιαλιστικός πολιτικοϊδεολογικός λόγος, ήτοι την εξάλειψη των Εβραίων από μία μεγάλη γεωγραφική επικράτεια. Εξάλειψη που εμβαπτίζεται στα νάματα της «σωτηριολογικής» πράξης για την ανθρωπότητα, από την στιγμή που ο Εβραίος και η Εβραϊκότητα αναπαρίστανται ως «πληγή» και «απειλή» για την ανθρώπινη υπόσταση.

Ακόμη, ο Εβραίος προσλαμβάνεται ως ο μη-εντασσόμενος στην ανθρώπινη κατάσταση, με το υπόδειγμα της «απο-ανθρωποποίησης» να σχηματοποιεί το περίγραμμα των στρατοπέδων συγκέντρωσης και της εξόντωσης που ακολούθησε. Ο θάνατος και πιο συγκεκριμένα, ο θάνατος Εβραίων, σημασιοδοτείται ως απολύτρωση ενός κόσμου, «του κόσμου», για την ακρίβεια.

Στοιχείο που «συλλαμβάνει» η προσέγγιση του Saul Friedlander. Εμμένοντας στη λογική της ιστορικής τεκμηρίωσης, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, ο ιστορικός δεν διστάζει να καταπιαστεί με θεωρητικά κείμενα, λογοτεχνικά έργα, θεατρικές αναπαραστάσεις που ψηλαφούν την ιστορική μνήμη της Γερμανίας, αφήνοντας να διαρρεύσει ένας υποδόριος σκεπτικισμός για εγχειρήματα (κινηματογραφικές ταινίες-ντοκιμαντέρ) που εγγράφουν ή αλλιώς, θέτουν ως προσίδιο διακύβευμα την δυνατότητα της αναπαράστασης του μαζικού θανάτου όπως εκφράσθηκε στα στρατόπεδα εξόντωσης. Μία χαίνουσα πληγή, και μία ανοιχτή ιστορική μνήμη διαπερνά και το κοινωνικό-πολιτικό «σώμα» της σημερινής Ευρώπης, φέροντας στο επίκεντρο, όχι μόνο την «τεχνολογία» της φόνευσης, αλλά και τον τρόπο ή τους τρόπους που υποστασιοποιούνταν: Η Εβραιο-κτονία δεικνύει την αλληλουχία της «απόρριψης».

Διαβάζοντας το βιβλίο, αυτή την ιδιαίτερη συνομιλία (πολλές ερωτήσεις ενέχουν μορφή σχολιασμού), που μέσω της Γερμανίας διατρέχει την ευρωπαϊκή ιστορική μνήμη, ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός των βημάτων που προηγήθηκαν της συγγραφής του μνημειώδους έργου του Friedlander που φέρει τον τίτλο «Η Ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι»4  εκεί όπου η ιστορική γραφή ενέχει τους επιγενόμενους όρους του εκ νέου «χτισίματος»5 της Εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας με μοτίβα αντι-εβραϊσμού.

Οι «Σκέψεις για τον ναζισμό», καθίστανται μία χρήσιμη πραγματεία, που ακολουθώντας την έκδοση στην ελληνική γλώσσα της «Ναζιστικής Γερμανίας» πιάνουν το νήμα από την αρχή. Εάν συμπεριλάβουμε στην ανάλυσή μας την οπτική του Γιώργου Βέλτσου, θα αναφέρουμε πως για τον Friedlander ισχύει ότι «ξημερώθηκε έχοντας διατρέξει την ιστορία του θανάτου της Ιστορίας, ή μάλλον την ιστορία της Ιστορίας του θανάτου»6.

Σίμος Ανδρονίδης

υποψήφιος Διδάκτωρ στο τμήμα

Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ

Σημ. 1 Βλέπε σχετικά, Friedlander Saul, Σκέψεις για τον Ναζισμό. Συνομιλίες με τον Stephane Bou,' Μετάφραση: Καραμπελάς Γιώργος, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα, 2019. Το βιβλίο έχει την μορφή διαλόγου που αναπτύσσεται και περιλαμβάνει διάφορα θεματικά πεδία που συγκλίνουν σε μία κοινή, θα λέγαμε, προβληματική.

2. Το σημείο όπου επιχειρείται η ιστορική αμφισβήτηση της σύγκρισης του Γερμανικού Εθνικοσοσιαλισμού και του Σοβιετικού Σταλινισμού που επιχειρεί ο Ερνστ Νόλτε, τείνοντας στο πεδίο της σχετικοποίησης της ναζιστικής θανατο-πολιτικής, καθίσταται ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα καθότι δίνεται η ευκαιρία στον ιστορικό να ξεδιπλώσει δραστικά το ιστορικό-μεθοδολογικό του υπόβαθρο.

3. Βλέπε σχετικά, Friedlander Saul, Σκέψεις για τον Ναζισμό. Συνομιλίες με τον Stephane Bou..ό.π. Από την συνομιλία των δύο, διαφαίνεται και η κριτική που ασκεί ο Friedlander στην Μαρξική πρόσληψη του πράττειν της Ναζιστικής Γερμανίας από την οποία και απουσιάζει, η κατά τον ίδιο, εστίαση στη «φυλετική εξόντωση». Στο ίδιο, σελ. 145.

4. Για την έκδοση στην ελληνική γλώσσα του ιστορικού αυτού βιβλίου, βλέπε σχετικά, Friedlander Saul, Η Ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι.

Ι: ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΔΙΩΞΕΩΝ 1933-1939, ΙΙ: ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΝΤΩΣΗΣ 1939-1945,' Μετάφραση: Ιατρού Ηλίας, Επιμέλεια: Μαραγκάκη Άννα, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα, 2013.

5. Για την θεώρηση από τον αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη της γραφής ως «χτίσιμο» διαμέσου λέξεων που επικοινωνούν μεταξύ τους, παραπέμποντας σε μία αρχιτεκτονική κατασκευή, βλέπε σχετικά, Τζιρτζιλάκης Γιώργος, Αναψηλαφώντας τον Άρη Κωνσταντινίδη, Εφημερίδα Τα Νέα Σαββατοκύριακο,' Βιβλιοδρόμιο,' 2-3/05/2020, σελ. 1-2.

6. Βλέπε σχετικά, ΠΟΙΗΜΑΤΑ. Γιώργος Βέλτσος, «Από τον ερχομό στο πάθος», Εφημερίδα Τα Νέα Σαββατοκύριακο', Βιβλιοδρόμιο', 2-3/05/2020 σελ.6.

Αριστείδη Κυριαζή - Κωνσταντίνας Βάκα Κυριαζή

Η επιγραφή της Αττικής 450 π.Χ.

Για την πόλη Ίσσα της Λέσβου

Ένας πολύχρωμος τόμος πεντακοσίων σελίδων κυκλοφόρησε «Το Λεσβιακό Ημερολόγιο 2018», με τη φροντίδα και την επιμέλεια του φιλόλογου λογοτέχνη - συγγραφέα Παναγιώτη Σκορδά.

Μέσα στην κρίση των καιρών μας, στην πολύμορφη ηθική καταβαράθρωση της εποχής μας, το «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2018» αποτελεί κυριολεκτικά «ένα ανάχωμα, ένα καταφύγιο ψυχής και πνεύματος, μια λυτρωτική δίοδο προς το φως των γραμμάτων, των τεχνών, του Λεσβιακού πολιτισμού» όπως αναφέρει εισαγωγικά ο επιμελητής της θαυμάσιας αυτής έκδοσης, η οποία αναμφίβολα αποτελεί πηγή πρωτόγνωρων ιστορικών αποκαλύψεων για το Νησί μας, τη Λέσβο μας.

Ανάμεσα στις ενδιαφέρουσες εργασίες των εξαίρετων συγγραφέων ξεχώρισα με έντονο εντυπωσιασμό την εκπληκτική μελέτη του εργασιομανούς ζεύγους Αριστείδη Κυριαζή - Κωνσταντίνας Βάκα Κυριαζή.

Με έμπειρη και συγκροτημένη ευσυνειδησία ερεύνησαν δυσεύρετη και σπάνια Ελληνική και ξένη βιβλιογραφία και στην επίμονη προσπάθειά τους ανακάλυψαν μέσα στην αρχαιολογική εργασία δύο ξένων διάσημων αρχαιολόγων την «επιγραφή της Αττικής IG I3 18 του 450 π.Χ.», η οποία αναφέρεται στο γεγονός της αποστολής τριών πολεμικών πλοίων, με στρατιωτική δύναμη από την αρχαία πόλη της Λέσβου Ίσσα, στη χερσόνησο του Ελλησπόντου, για να ενισχυθεί η Αθηναϊκή Συμμαχία στην καταστολή εξέγερσης. Είναι μια μελέτη αυθεντική, που τη διέπει η ευρηματική ιστορική τεκμηρίωση.

Στοιχεία προϊστορικά για την ευρύτερη περιοχή της Καλλονής, άγνωστα ως τώρα, διανθισμένα με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, για την πληρέστερη ορατή κατανόηση.

Οι συγγραφείς δούλεψαν με στοχαστική διαύγεια, καθώς πλαισίωσαν το κύριο θέμα με ισάξια και αυτοδύναμη περιγραφική πληρότητα, ξεδιπλώνοντας την έντεχνη αφηγηματικότητά τους αριστοτεχνικά και προπαντός υποστηριχτικά με υποσημειώσεις των πηγών.

Ολόκληρη η πολυσέλιδη μελέτη στην αναγνωστική της οδοιπορία δίνει τη γεύση του ήθους, τη χαρά της σωστής σκέψης, το φτερούγισμα της λαχτάρας για γνώση και ενημέρωση.

Μας δίνουν έτσι τη δυνατότητα, οι δυο ακαταπόνητοι αυτοί εργάτες του πνεύματος, μέσα από τις επίμοχθες ερευνητικές αποκαλύψεις τους, να εισχωρήσουμε βαθύτερα και σταθερότερα, στα ιστορικά δρώμενα του Λεσβιακού παρελθόντος. Δικό μας το όφελος και η χαρά δική μας.

Στρατής Μισγίρης

Καλλονή