Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η Βρετανία δεν θα  εκδώσει τελικά τον ιδρυτή των Wikileaks, Τζούλιαν Ασάνζ στις ΗΠΑ. Το αρμόδιο δικαστήριο του Λονδίνου αποφάνθηκε την μη έκδοσή του και δικαιολόγησε την ετυμηγορία του με βάση τις συνθήκες κράτησης που θα περίμεναν τον 49χρονο Αυστραλό στις αμερικανικές φυλακές.  

Στην απόφαση αυτή, όμως, απουσιάζει το πολιτικό κίνητρο και προτάσσεται η διαφύλαξη της υγείας του ιδρυτή των Wikileaks.

Αυτό θέτει σε άμεσο κίνδυνο την ερευνητική κυρίως δημοσιογραφία, αφού δεν γίνεται καν λόγος για την ελευθερία του τύπου και την ανεμπόδιστη δημοσιογραφική έρευνα, ούτε για τις αποκαλύψεις της διαδικτυακής πλατφόρμας, για την οποία οι αμερικανικές αρχές θέτουν θέμα κατασκοπείας, προτάσσοντας παράλληλα την διακύβευση της εθνικής ασφάλειας της χώρας.

Wikileaks: Χρονικό & έριδες

Η ιστορία του Wikileaks είναι λίγο πολύ γνωστή. Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι ότι στην πορεία της δράσης του υπήρχαν και έριδες. Πράγματι λοιπόν, πίσω από το Wikileaks υπήρχαν και εσωτερικές αντιπαραθέσεις.

Ο Ντάνιελ Ντόμσαϊκ-Μπεργκ, με το ψευδώνυμο Ντάνιελ Σμιτ, μαζί με τον Τζούλιαν Ασάνζ σχεδίασαν σελίδα προς σελίδα την πασίγνωστη αυτή ιστοσελίδα, ενώ ήταν και εκπρόσωπος τύπου των Wikileaks.

Ο Ντόμσαϊκ-Μπεργκ που αφηγήθηκε σε βιβλίο του την πρώτη του συνάντηση με τον Ασάνζ το Δεκέμβριο του 2007, είχε καταγράψει τα ταξίδια τους σε ολόκληρο τον κόσμο και περιγράψει τον τρόπο λειτουργίας του Wikileaks.

Για πρώτη φορά έγιναν γνωστές οι διαμάχες σχετικά με τον προσανατολισμό του οργανισμού και τον απολυταρχικό χαρακτήρα του Ασάνζ.

Συγκεκριμένα, στο βιβλίο του «Η ιστορία και τα μυστικά του Wikileaks», ο Μπεργκ ξεδιπλώνει την άποψή του για τα πεπραγμένα στον Οργανισμό, δηλώνοντας χαρακτηριστικά:

«Κατά την διάρκεια της θητείας μου στο Wikileaks, είδα από κοντά την διαφθορά που ύπουλα φέρνουν τόσο η εξουσία, όσο και η πρακτική αποσιώπησης πληροφοριών. Η πορεία που ακολούθησε το Wikileaks, καθώς περνούσαν οι μήνες, δυσαρέστησε τον πυρήνα της ομάδας και τελικά συνετέλεσε στην αποχώρησή μας τον Σεπτέμβριο του 2010.

Ο Τζούλιαν και το Wikileaks, άρρηκτα δεμένοι μεταξύ τους, κατέληξαν να θεωρούνται ποπ φαινόμενο. Και αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στο κενό ενημέρωσης που άφησε να δημιουργηθεί ο συγκεκριμένος οργανισμός, ο οποίος μάλιστα είχε σημαία του την διαφάνεια».

Μέχρι 175 έτη φυλάκισης

Αυτά για τις έριδες και τις διαφωνίες που αφορούσαν την εν λόγω διαδικτυακή πλατφόρμα γιατί ακόμη και αυτοί που ερευνούν, ερευνώνται. Και αυτό το καταγράφει η ιστορία.

Στα γεγονότα, όμως και πάλι, γιατί εδώ με την εν λόγω απόφαση, ενώ δεν εκδίδεται ο Ασάνζ, εντούτοις μπορεί να μπει για μια ακόμη φορά φραγμός στην ελευθερία του τύπου. 

Αν καταδικαζόταν στις Ηνωμένες Πολιτείες ο Ασάνζ, η ποινή του θα έφτανε μέχρι και 175 χρόνια φυλάκισης. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη ανακοινώσει ότι θα ασκήσουν έφεση κατά της απόφασης του βρετανικού δικαστηρίου. Η απόφαση επίσης, προβλέπει και την απελευθέρωση του Ασάνζ. Οι δικηγόροι του, να σημειωθεί, είχαν υποβάλει σχετική αίτηση, αφού το δικαστήριο αρνήθηκε να τον εκδώσει στις ΗΠΑ.

Ανησυχία για την υγεία του Ασάνζ

Η δικαστής δικαιολόγησε την απόφασή της επικαλούμενη, μεταξύ άλλων, λόγους ψυχικής υγείας του ιδρυτή του Wikileaks. Θα μπορούσε να αυτοκτονήσει στην απομόνωση, ισχυρίστηκε. Ακόμη και όταν βρισκόταν στη φυλακή υψηλής ασφάλειας στη Βρετανία, συγγενείς και παρατηρητές είχαν επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες για την υγεία του Ασάνζ. Κατά την διάρκεια της πανδημίας, του επιτράπηκε μόνο να δέχεται πολύ περιορισμένες επισκέψεις, ενώ και οι τηλεφωνικές κλήσεις δεν ήταν απεριόριστες.

Μετά την προσφυγή που έχουν ήδη καταθέσει οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης των ΗΠΑ, η υπόθεση της απέλασης του Ασάνζ θα μπορούσε τελικά να πάει στο Ανώτατο Βρετανικό δικαστήριο και η τελική απόφαση να ληφθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο.

Ο Ασάνζ βρίσκεται σε φυλακή υψηλής ασφάλειας στο Λονδίνο από τον Απρίλιο του 2019, έχοντας προηγουμένως βρει καταφύγιο στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο εδώ και χρόνια.

Οι ΗΠΑ απαιτούν την έκδοσή του και τον κατηγορούν, μαζί με την Τσέλσι Μάνινγκ, ότι έκλεψε και δημοσίευσε διαβαθμισμένο υλικό από αμερικανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Αυτό έθεσε σε κίνδυνο, μεταξύ άλλων, όπως ισχυρίζονται και τους πληροφοριοδότες των ΗΠΑ.

Πολλοί, όμως, είναι και αυτοί που βλέπουν στο πρόσωπο του Ασάνζ έναν ερευνητή δημοσιογράφο που έφερε στο φως εγκλήματα πολέμου. Η δράση εναντίον του είναι μια επίθεση στην ελευθερία του Τύπου, καταγγέλλουν χαρακτηριστικά.

Το μέλλον της ελευθερίας του Τύπου

Μέχρι πρόσφατα πάντως, διάφορες ομάδες είχαν ζητήσει να μην εκδοθεί ο Ασάνζ στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης μιας ομάδας μελών της γερμανικής Βουλής από διάφορα κόμματα.

Η οργάνωση «Reporters Without Borders» είχε ζητήσει ακόμη και την άμεση απελευθέρωση του ιδρυτή του Wikileaks. «Οι ΗΠΑ θέλουν να κλείσουν μια και καλή το στόμα στους επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος του γερμανικού τμήματος: «Το μέλλον της δημοσιογραφίας και της ελευθερίας του Τύπου διακυβεύεται παγκοσμίως».

Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα: Ανακούφιση & απογοήτευση

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) εξέφρασαν την ανακούφισή τους από την απόφαση της 4ης Ιανουαρίου της δικαστή της περιφέρειας του Ηνωμένου Βασιλείου Βανέσα Μπαραΐτσερ που εμποδίζει την προσπάθεια των ΗΠΑ να εκδώσουν τον ιδρυτή του Wikileaks, αλλά παρουσιάζονται ιδιαίτερα απογοητευμένοι από την αποτυχία του δικαστηρίου να απορρίψει την ουσία της υπόθεσης, αφήνοντας την πόρτα ανοιχτή για περαιτέρω διώξεις κατά επαγγελματιών των ΜΜΕ για παρόμοιους λόγους.

Αν και η δικαστής αποφάσισε κατά της έκδοσης, οι λόγοι για την απόφασή της βασίζονταν αυστηρά στα σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας του Ασάνζ και στις συνθήκες που θα αντιμετώπιζε κατά την κράτησή του στις ΗΠΑ.

Όσον αφορά στα ουσιαστικά σημεία της υπόθεσης -στην οποία η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει καταλογίσει στον Ασάνζ 17 κατηγορίες βάσει του νόμου περί κατασκοπείας και μία κατηγορία βάσει του νόμου περί απάτης και κατάχρησης υπολογιστών- η απόφαση της δικαστή ήταν σε μεγάλο βαθμό υπέρ των επιχειρημάτων της εισαγγελίας και απορριπτική απέναντι στην υπεράσπιση.

«Είμαστε πολύ ανακουφισμένοι που ο Τζούλιαν Ασάνζ δεν θα εκδοθεί στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, όμως, είμαστε και πολύ απογοητευμένοι από το γεγονός ότι το δικαστήριο δεν έλαβε θέση για την ελευθερία του Τύπου και τη δημοσιογραφική προστασία, και διαφωνούμε με την εκτίμηση της δικαστή ότι η υπόθεση δεν είχε πολιτικά κίνητρα και δεν επικεντρώθηκε στη δημοσιογραφία και την ελευθερία του λόγου. Αυτή η απόφαση αφήνει την πόρτα ανοιχτή για περαιτέρω παρόμοιες διώξεις», δήλωσε εκπρόσωπος των RSF.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να ασκήσει έφεση κατά της απόφασης έκδοσης. Ο Ασάνζ βρισκόταν υπό κράτηση σε φυλακή υψηλής ασφάλειας στο Μπέλμαρς, εν αναμονή της εξέτασης από τον δικαστή της αίτησής του για εγγύηση στις 6 Ιανουαρίου.

Παρά τις εκτεταμένες δυσκολίες που δυσκολεύουν την πρόσβαση -συμπεριλαμβανομένης της άρνησης από το δικαστήριο  να διαπιστευτούν παρατηρητές ΜΚΟ και των απειλών σύλληψης επ' αυτοφώρω από την αστυνομία- η RSF παρακολούθησε την ακροαματική διαδικασία της 4ης Ιανουαρίου στο Κεντρικό Ποινικό Δικαστήριο του Λονδίνου και ήταν η μόνη ΜΚΟ που παρακολουθεί την πλήρη διαδικασία έκδοσης εναντίον του Ασάνζ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ κατατάσσονται αντίστοιχα στην 35η και 45η θέση ανάμεσα στις 180 χώρες στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου της Οργάνωσης για το 2020.