Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Τα βιολογικά προϊόντα και οι βιοκαλλιέργειες κερδίζουν συνεχώς έδαφος στην ΕΕ. Πολλοί παραγωγοί εντάσσονται ή έχουν ήδη ενταχθεί σε ομάδες παραγωγών που καλλιεργούν και διακινούν προϊόντα με δική τους εφοδιαστική αλυσίδα, προσφέροντας με τον τρόπο αυτό στους καταναλωτές υγιεινά και απαλλαγμένα από χημικά προϊόντα.

Την τελευταία δεκαετία αν και οι προσπάθειες εντάθηκαν περί τα τέλη της δεκαετίας του '90 καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες από ανεξάρτητους παραγωγούς, που συνεπικουρούμενοι από ευρωπαϊκά προγράμματα, συνεταιρίζονται σε ισότιμη βάση προκειμένου να παράγουν ασφαλή για την υγεία των καταναλωτών  προϊόντα.

Στην χώρα μας, αν και ακόμη οι πρωτοβουλίες αυτές είναι περιορισμένες, καταβάλλονται πολλές προσπάθειες από ανεξάρτητους παραγωγούς που κινούνται στην κατεύθυνση της βιοκαλλιέργειας.

Οι βιοκαλλιεργητές θεωρούνται οι πρωτοπόροι της βιώσιμης  γεωργίας του μέλλοντος. Ανοίγουν δρόμους για τον οικολογικό προσανατολισμό της γεωργίας και για καινοτόμες τεχνικές παραγωγής, οι οποίες είναι φιλικές προς το περιβάλλον, προάγουν την κυκλικότητα και την καλή μεταχείριση των ζώων.

Οι εκτάσεις βιοκαλλιέργειας στην ΕΕ

Και επειδή μιλάμε για τις προόδους που καταβάλλονται, ας δούμε τώρα και τα αριθμητικά  στοιχεία προερχόμενα από την ΕΕ:

Σύμφωνα με αυτά λοιπόν, οι εκτάσεις βιολογικής καλλιέργειας  έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 66% τα τελευταία 10 έτη -από 8,3 εκατομμύρια εκτάρια το 2009 σε 13,8 εκατομμύρια εκτάρια το  2019. Σήμερα αντιστοιχούν στο 8,5% της συνολικής «χρησιμοποιούμενης  γεωργικής έκτασης» της  ΕΕ.

Η εν λόγω αύξηση της  έκτασης συνοδεύεται από  σημαντική αύξηση των λιανικών πωλήσεων. Οι  λιανικές πωλήσεις έχουν  διπλασιαστεί σε αξία τα  τελευταία 10 χρόνια, από  περίπου 18 δισ. ευρώ το  2010 σε πάνω από  41 δισ. ευρώ το 2019.

Εντωμεταξύ, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, το μερίδιο της βιολογικής γεωργίας αναμένεται να ανέλθει σε ποσοστό μεταξύ 15% και 18% της γεωργικής γης έως το 2030.

Τα παραπάνω αριθμητικά στοιχεία είναι αρκούντως ευοίωνα και καταδεικνύουν τις πολύ θετικές προοπτικές της βιοκαλλιέργειας.

Από την άλλη πλευρά, μελέτες δείχνουν ότι η βιολογική γεωργία προσφέρει και στις γυναίκες επιχειρηματίες γεωργικών εκμεταλλεύσεων ευκολότερο σημείο εισόδου απ' ό,τι ο τομέας της συμβατικής γεωργίας. Σημαντικό στοιχείο και αυτό.

Υπάρχει, όμως, η αίσθηση ότι η βιολογική καλλιέργεια προωθείται και ενισχύεται γενικότερα. Η Κομισιόν μας ενημερώνει σχετικά ότι η ευρεία συναίνεση σχετικά με τον καίριο ρόλο της βιολογικής παραγωγής και κατανάλωσης πράγματι υπάρχει.

25% βιοκαλλιέργεια εντός ΕΕ μέχρι το 2030

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι στη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» και στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ορίσει τον στόχο για βιολογική καλλιέργεια  τουλάχιστον του 25% της γεωργικής γης της ΕΕ και για σημαντική αύξηση της  βιολογικής υδατοκαλλιέργειας έως το 2030.

Στο ψήφισμά του της 15ης Ιανουαρίου 2020 σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τόνισε  ότι η γεωργία μπορεί να βοηθήσει την ΕΕ να μειώσει τις εκπομπές της με βιώσιμες πρακτικές, όπως οι βιολογικές καλλιέργειες.

Δαπάνες για βιολογικά προϊόντα

Αξίζει, όμως, σε αυτό το σημείο να δούμε και τα στοιχεία που αφορούν τις δαπάνες για τα βιολογικά προϊόντα.  

Σύμφωνα με αυτά, ενώ κάθε Ευρωπαίος δαπανά κατά μέσο όρο περίπου 84 ευρώ ετησίως για βιολογικά προϊόντα, η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση βιολογικών προϊόντων διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών και κυμαίνεται από 344 έως 1 ευρώ.

Εκτός από τις διαφορές στην αγοραστική δύναμη, αυτό οφείλεται, όπως αναφέρουν τα στοιχεία της Κομισιόν, σε μια αγορά που ακόμη βρίσκεται σε αρχικά στάδια σε ορισμένες περιφέρειες, στην έλλειψη κατάλληλων αλυσίδων εφοδιασμού σε πολλούς τομείς και στην ανεπαρκή γνώση των καταναλωτών σχετικά με  τον λογότυπο και τα οφέλη της βιολογικής παραγωγής.

Πόλεις πρότυπο για τα βιολογικά προϊόντα

Ποιες είναι, όμως, οι καλές πρακτικές και τα χαρακτηριστικά παραδείγματα από τους πολίτες των ευρωπαϊκών χωρών σχετικά με την κατανάλωση βιολογικών προϊόντων; Αξίζει να δώσουμε βάση στα ακόλουθα στοιχεία τις πόλεις όπου οι κάτοικοί τους στηρίζουν επί του πρακτέον τα βιολογικά προϊόντα:

Η Κοπεγχάγη είναι η πρώτη πόλη όπου το 100% των προϊόντων που πωλούνται στα δημόσια κυλικεία είναι βιολογικά και προέρχονται από 25.000 εκτάρια βιολογικών καλλιεργειών κυρίως γύρω από την πόλη.

Η Βιέννη, επίσης, διαθέτει δίκτυο βιολογικών αστικών κήπων έκτασης περίπου 860 εκταρίων, το οποίο προμηθεύει δημόσια κυλικεία, κυρίως σε παιδικούς σταθμούς.

Η Ρώμη, τέλος, παρέχει περίπου 1 εκατ. βιολογικά γεύματα ημερησίως στα δημόσια κυλικεία.

Βιοπεριφέρειες

Τέλος, για να συνοψίσω, σημαντικό ρόλο στην παραγωγή και προώθηση των βιολογικών προϊόντων έχουν οι αποκαλούμενες «βιοπεριφέρειες».

Η «βιοπεριφέρεια» είναι μια γεωγραφική περιοχή όπου οι γεωργοί, το κοινό, οι τουριστικές επιχειρήσεις, οι ενώσεις και οι δημόσιες αρχές συνάπτουν συμφωνία για τη βιώσιμη διαχείριση των τοπικών πόρων, η οποία βασίζεται σε αρχές και πρακτικές βιολογικής γεωργίας.

Οι «βιοπεριφέρειες» έχουν αποδειχθεί επιτυχείς όσον αφορά την ενσωμάτωση της βιολογικής γεωργίας και άλλων τοπικών δραστηριοτήτων για την ενίσχυση της προσέλκυσης τουριστών και σε περιοχές εκτός των κυριότερων τουριστικών προορισμών.

Στόχος είναι η μεγιστοποίηση των οικονομικών και  κοινωνικοπολιτιστικών προοπτικών της περιοχής.

Κάθε «βιοπεριφέρεια» περιλαμβάνει παραμέτρους που αφορούν τον τρόπο ζωής, τη διατροφή, τις ανθρώπινες σχέσεις και τη φύση.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η τοπική γεωργική παραγωγή να εκτιμάται από τους καταναλωτές και, ως εκ τούτου, να αποκτά υψηλότερη αξία στην αγορά.