«Ήσουν μόνο ένα παιδί»

Της Εύας Κασιάρου

Εκδόσεις «Κόκκινη κλωστή»

Ένα μυθιστόρημα για νέους και ενήλικες με θέμα την παιδική σεξουαλική κακοποίηση...

Ο όρος «παιδική σεξουαλική κακοποίηση» ακούγεται πραγματικά πολύ βαρύς και ίσως οι περισσότεροι να θεωρούμε ότι δεν μας αφορά, ότι δεν είναι φαινόμενο τόσο εκτεταμένο είτε γεωγραφικά είτε κοινωνικά. Κι όμως, επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν το αντίθετο.

Ένα παγκόσμιο πρόβλημα με μεγάλες αρνητικές επιπτώσεις σε ολόκληρη τη ζωή του ατόμου που την υπέστη. Σε επιστημονική έρευνα που παρατίθεται στο βιβλίο αναφέρεται πως το 2009 υπολογίστηκε πως το 7,9% των αγοριών και το 19,7% των κοριτσιών, παγκόσμια είχαν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση πριν από τα 18 χρόνια της ηλικίας τους. Στις χώρες της Ευρώπης το ποσοστό ανέρχεται στο 9,2%.

Ένα μυθιστόρημα που συνδυάζει αρμονικά τη σύγχρονη επιστημονική γνώση για θέματα παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης με την ευαισθησία και τη γλαφυρότητα της διήγησης μιας ιστορίας γραμμένης για παιδιά, εφήβους, τους γονείς τους, αλλά και άλλους ενήλικες. Ευαισθητοποιεί και ενημερώνει τον αναγνώστη, χωρίς να τον πανικοβάλει, για ένα αρκετά συχνό φαινόμενο, τόσο πολύ συναισθηματικά φορτισμένο που μπορεί να στιγματίσει και να επηρεάσει αρνητικά, με θλίψη και ενοχές, όλη την κατοπινή ζωή ενός ανθρώπου που έπεσε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης στην παιδική του ηλικία. Είναι ένα κείμενο γεμάτο συναισθήματα, άλλοτε ευχάριστα και λυτρωτικά και άλλοτε άσχημα, δυσάρεστα και δυσβάσταχτα.

(Από την εισαγωγή του Δρ. Γιώργος Φ. Αγγελίδης, Ψυχίατρος)

Ξεκινώντας από τη σύγχρονη εποχή, το μυθιστόρημα μας γυρνά πίσω στον χρόνο, στην ιστορία των παιδικών χρόνων της γιαγιάς Αναστασίας, όπως την αφηγείται η ίδια. Ο «καλός» γείτονας και προπονητής της, την κακοποιεί και την εκβιάζει με κάθε τρόπο, αποκαλύπτοντάς της ακόμη και πως είναι υιοθετημένη, για να την εμποδίσει να μιλήσει στους γονείς της. Η μικρή Αναστασία παλεύει με τους φόβους και τις ενοχές. Κλείνεται στον εαυτό της. Ο θάνατος της θετής μητέρας της, η απομάκρυνσή της από την Ελλάδα και τη γειτονιά με τον «δράκουλα», αλλά και η απόφαση του πατέρα της να απευθυνθούν σε ειδικό επιστήμονα, βοηθούν τη μικρή Αναστασία να σταθεί στα πόδια της και να αποκαλύψει τα όσα της είχαν συμβεί. Πατέρας και κόρη αποφασίζουν να λύσουν τη σιωπή τους. Οδηγούν την υπόθεση στη δικαιοσύνη. Ο θύτης έρχεται αντιμέτωπος με τις πράξεις του. Είναι ο μόνος τρόπος για να μην υπάρξουν άλλα θύματα... Τα όσα αφηγείται η γιαγιά πλέον- Αναστασία, επιστρέφοντας στη σύγχρονη εποχή, θα βοηθήσουν ένα άλλο κορίτσι, τη Μαρία, να καταγγείλει και αυτή τη σεξουαλική παρενόχληση που έχει υποστεί μέσω Facebook.

«Άμνετ»

Της Μάγκι Ο' Φάρελ

Εκδόσεις «Ψυχογιός»

Τιμή: 16,60 ευρώ

Ένα αγόρι, που το πέρασμά του από τη ζωή χάθηκε στη λησμονιά, αλλά το όνομά του έμεινε στην Ιστορία ως ο τίτλος ενός από τα διασημότερα θεατρικά έργα όλων των εποχών, ζωντανεύει από την πένα μιας σπουδαίας συγγραφέως στην καλύτερή της στιγμή.

Αυτή είναι η τρυφερή και αβάσταχτα συγκινητική ιστορία του Άμνετ, που, μια καλοκαιριάτικη μέρα του 1596, στο Στράτφορντ, αναζητά απεγνωσμένα βοήθεια για να σώσει τη δίδυμη αδερφή του, η οποία πέφτει στο κρεβάτι με πυρετό. Κανένας δεν είναι στο σπίτι. Η μάνα τους, η Άγκνες, είναι στον μαγισσόκηπό της, όπου καλλιεργεί βοτάνια, ενώ ο πατέρας τους λείπει στο Λονδίνο για δουλειά. Οι δυο γονείς δεν ξέρουν πως μέχρι το τέλος της εβδομάδας ένα από τα παιδιά τους δε θα είναι πλέον στη ζωή.

Εμπνευσμένο από πραγματικά γεγονότα, το βραβευμένο μυθιστόρημα της Μάγκι Ο'Φάρελ αφορά τον δεσμό μεταξύ των διδύμων, έναν γάμο που φτάνει στο χείλος της καταστροφής από το βαρύ πένθος, ενώ, παράλληλα, αφηγείται την ιστορία ενός γερακιού και της κυράς του· των ψύλλων που μπαίνουν σε ένα πλοίο στην Αλεξάνδρεια, και του γιου ενός γαντοποιού, που αψηφά τις συμβάσεις προκειμένου να διεκδικήσει τη γυναίκα που αγαπά.

«My Greek Vegan Food»

Των Εύας Μονοχάρη, Ιωάννας Παυλάκη

Εκδόσεις «Πεδίο»

Τιμή: 16,00 ευρώ

65 αγαπημένες συνταγές

Γιατί η Ελληνική Κουζίνα ήταν Vegan πολύ πριν γίνει Cool!

Tο My Greek Vegan Food είναι ένα βιβλίο που μας ξεναγεί στην «πράσινη» πλευρά της ελληνικής κουζίνας, μέσα από μια πληθώρα παραδοσιακών και μοντέρνων vegan συνταγών με την υπογραφή της Εύας Μοναχάρη. Φιλοδοξεί να συστήσει στο ευρύ κοινό, στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό την ελληνική κουζίνα ως την κατεξοχήν vegan διατροφική επιλογή.

Γιατί η Ελλάδα ήταν vegan, αιώνες πριν εφευρεθεί ο όρος. Η ελληνική μαγειρική παράδοση είναι γεμάτη λαχταριστά πιάτα που δεν περιέχουν καμία ζωική ουσία, είναι φιλικά προς τον πλανήτη και ανταποκρίνονται απολύτως στη νέα παγκόσμια διατροφική τάση.

Τα λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά, τα φρέσκα μυρωδικά και το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο ήταν και παραμένουν το θεμέλιο της ελληνικής κουζίνας. Μιας κουζίνας που σέβεται την εποχικότητα, γνωρίζει από ένστικτο τους σωστούς διατροφικούς συνδυασμούς
και η οποία, επιπλέον, μαγειρεύει οικονομικά με τα πιο φρέσκα υλικά, ενώ είναι πλούσια σε γεύση και σε θρεπτική αξία. 

Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας περιέχει 65 αγαπημένες συνταγές που λαχταρά ο καθένας να μαγειρέψει στην καθημερινότητά του. Συστήνει τη μαγειρική όπως την ονειρευόμαστε όλοι, λιτή, κατανοητή, πρωτότυπη, νόστιμη, τη μαγειρική που είναι ευεργετική για το μυαλό και το σώμα. Δεν απευθύνεται μόνο στους vegan, αλλά και σε όσους θέλουν να εντάξουν μια πιο υγιεινή και eco-friendly μαγειρική στη ζωή τους, να αποκτήσουν ένα πιο θρεπτικό και ισορροπημένο καθημερινό διατροφολόγιο, χωρίς να στερηθούν τίποτα σε γεύση και αρώματα.

«Συνταγές και διαιτολόγια για άτομα με διαβήτη»

Των Χαράτση-Γιωτάκη

Εκδόσεις «Αμάλθεια»

Τιμή: 32,00 ευρώ

Η Παθολόγος-Διαβητολόγος Καθηγήτρια Ελένη Χαράτση-Γιωτάκη, η Ενδοκρινολόγος Ζωή Γιωτάκη και η Διαιτολόγος - Δ/ντρια  Διατροφολογίας Παν/κου Νοσ. Ιωαννίνων Ελένη Θέμελη

συνεργάστηκαν στο βιβλίο που θα κάνει τη ζωή των ασθενών με διαβήτη καλύτερη!

Οι 408 σελίδες/ 120 συνταγές και Διαιτολόγια για Άτομα με Διαβήτη

καλύπτουν όλο το φάσμα της Ελληνικής Μεσογειακής διατροφής,

που είναι το προτεινόμενο διατροφικό πρότυπο για την ρύθμιση του διαβήτη σύμφωνα με την ADA.

Σε κάθε προτεινόμενο γεύμα αντιστοιχούν πίνακες με υπολογισμένες οι μονάδες γευματικής ινσουλίνης που απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκών σε 3 διαφορετικές ενδεικτικές εκδοχές αντιστοίχισης με το προτεινόμενο γεύμα αναλογίας υδατανθράκων προς ινσουλίνη.

Απαραίτητος καθημερινός οδηγός διατροφής και για Διαβήτη Κύησης.

Ο χρήστης γευματικής ινσουλίνης δεν έχει παρά να διαλέξει την εκδοχή που του ταιριάζει!

«Με τις αρχές της μεσογειακής διατροφής δημιουργούμε ισορροπημένα διαιτολόγια και υποδειγματικά γεύματα καθημερινά - γιορτινά και νηστίσιμα, για κάθε τύπο διαβήτη, προτείνουμε μονάδες ινσουλίνης ανά μερίδα και γεύμα για όλες τις περιπτώσεις, αποκαλύπτουμε τις θερμίδες, τα λίπη και τα κρυμμένα σάκχαρα των φαγητών και γλυκών της ελληνικής παραδοσιακής κουζίνας, συστήνουμε την "ιδανική δίαιτα" για πρόληψη διαβήτη, υπέρτασης, λιπιδαιμίας, παχυσαρκίας και τους προσκαλούμε όλους... σε κοινό οικογενειακό γεύμα.

Οι επαγγελματίες υγείας (γιατροί, νοσηλευτές, διαιτολόγοι) που ακολουθούν προχωρημένη διατροφική εκπαιδευτική μεθοδολογία, θα βρουν εδώ, ένα πολύτιμο σύμβουλο».

= = = = == = = == = === ===

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ

Παναγιώτης Σκορδάς, Λεσβιακό Ημερολόγιο 2021. Γράμματα Τέχνες Πολιτισμός, Εκδ. Μύθος.

Της Ανθούλας Δανιήλ,

κριτικού, συγγραφέως

Το Λεσβιακό Ημερολόγιο έγινε έντεκα ετών. Έντεκα χρόνια, έντεκα τόμοι. Και οι έντεκα καμαρωτοί στο ράφι της βιβλιοθήκης επιβεβαιώνοντας ότι η ζωή τρέχει και φεύγει γρήγορα, αλλά η τέχνη μένει. Και ό,τι έχει καταγραφεί, αυτό ποτέ δεν θα ξεχαστεί. Έτσι σαν θησαυροφυλάκιο το Ημερολόγιο φυλάσσει στις σελίδες του θέματα, Γράμματα Τέχνες Πολιτισμός, που πηγάζουν από τη λεσβιακή γη, αλλά απλώνουν τις ρίζες τους παντού και τα κλαδιά τους επίσης. Γιατί μπορεί να γεννήθηκαν κείμενα και έργα στη Λέσβο, αφορούν, όμως, όλη την Ελλάδα και, εν ευρεία εννοία, όλον τον κόσμο. Η βεντάλια ανοίγει πολύ και περιλαμβάνει πολλά.

Ας αρχίσουμε από την αρχή όπως πάντα, από Θεού και με τις ευλογίες του Μητροπολίτη Κυρίου Ιακώβου και, στη συνέχεια, της πνευματικής και πολιτικής εξουσίας: του Καθηγητή και Περιφερειάρχη Κώστα Ι. Μουτζούρη, του Δημάρχου Μυτιλήνης Ευστρατίου Κύτελη και του Δημάρχου Δυτικής Λέσβου Ταξιάρχη Βέρρου.

Πίσω από όλα με φροντίδα και ακάματη προσπάθεια για τη συγκέντρωση του πολύτιμου υλικού, την οργάνωση και την παρουσίασή του σε όλον, ο ακούραστος, φιλέρευνος, δημιουργικός Δρ Παναγιώτης Σκορδάς.

Η Εισαγωγή γίνεται με τα θαύματα του φωτογραφικού φακού της Τζέλης Χατζηδημητρίου, η οποία στις άπειρες εκθέσεις φωτογραφίας απέδειξε ότι έχει βρει το κλειδί, αν όχι να ξεκλειδώνει, τουλάχιστον να αιχμαλωτίζει το μυστήριο της Λεσβιακής Φύσης: ουρανοί σκοτεινοί, μελανοί ή χρυσοσυννεφιασμένοι αφηγούνται μεγάλης έντασης ιστορίες. Από κοντά ο Αχιλλέας Θεοφίλου επιβεβαιώνει τη ρήση πως «Αν ο Θεός είχε εξοχικό, αυτό θα ήταν εδώ!», στη Λέσβο.

*Η Μαρία Κοτοπούλη, με τη βοήθεια των Αγίων και των Ταξιαρχών και «Με τον Άι Γιώργη μας», ειδικότερα, όπως πολύ συγκινητικά τιτλοφορεί το κείμενό της, μας ανυψώνει στο εικονοστάσι του σπιτιού της, από όπου ο Άγιος θα κατεβεί και θα πορευτεί από την «Κάτω πατωμένη» προς την εκκλησία «για να λειτουργείται...».

*Ο ποιητής Γιάννης Κωνσταντέλλης αφήνεται στην άγια πνοή που φέρεται πάνω από το νησί του «Σκοτεινιάζει/ σαν χάδι μεταξιού η νύχτα απλώνει» και τον ωθεί σε εξομολόγηση τρυφερή: «σ' αγαπώ/ χίλια χρόνια στα μάτια σου η χθεσινή μου μέρα», «υπάρχει πάντα μία έξοδος...». Το λογοτεχνικό τους χνάρι αφήνουν με διηγήματά τους και οι Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης και Τζανής Σταυράκης.

*Εξαιρετικό το αφιέρωμα στον Στρατή Αναστασέλλη, γνήσιο τέκνο της Λέσβου, ο οποίος με τη «λαλιά» του την αυθεντική και την πινελιά του εν μέρει ναΐφ και εν μέρει Σεζάν, διευθετεί τον κόσμο, αποθηκεύοντας στις βαθιές ρυτίδες των προσώπων και στα ενδύματα των απλών ανθρώπων την ιστορία της ζωής και τον αγώνα τους, όπως συστηματικά απέδωσε στην μελέτη της η Αναστασία Αβούρη.

Ο καθ' ύλην αρμοδιότατος Παναγιώτης Σκορδάς, προσέρχεται στο αφιέρωμα με μια ανέκδοτη επιστολή του Μποστ στον Αναστασέλλη, η οποία τελειώνει με ένα: «Σε γλυκοασπάζομαι ως συνήθως και ορκίζομαι ενώπιον θεού και ανθρώπων πως και να θέλω, δεν μπορώ να σε λησμονήσω... Μέντης».

Η Αγγελική Οικονόμου και η Στέλλα Ευαγγέλου μεταφράζουν από τα γαλλικά το καταπληκτικό κείμενο του Michel Don de L'Academie Franais όπου συμβαίνουν εξαιρετικά πράγματα κατά την επίσκεψή του στη Λέσβο τη δεκαετία του 1960 με τον Αναστασέλλη ταξιτζή και ξεναγό.

Στη συνέχεια, έχουμε αδημοσίευτο κείμενο του Αναστασέλλη για τον Αντώνη Πρωτοπάτση, αλληλογραφία με τον Κίμωνα Μιχαηλίδη. Μια πολυσχιδής προσωπικότητα με πρισματική λάμψη.

*Ο Μάκης και ο Στρατής Αξιώτης, κάθε φορά μαζί συνεργάτες σε ξεχωριστές μελέτες, μας προσφέρουν δείγματα και σημαντικά σχόλια για τα αποτροπαϊκά Σύμβολα στη Λαϊκή Αρχιτεκτονική.

*Ένα γράμμα του Γιώργου Κοντζιούλα και άλλο ένα του Στρατή Μυριβήλη και τα δύο από το Αρχείο του Κώστα Κοτζιούλα παρουσιάζονται εδώ από την υπογράφουσα την παρουσίαση αυτού του λεσβιακού Ημερολογίου.

*Ο Σκορδάς επανέρχεται με τον σχολιασμό μιας επιστολής του Φώτη Κόντογλου, η οποία παρατίθεται και στην ιδιάζουσα χειρόγραφη μορφή της, «με ιδιαίτερο ενδιαφέρον» για τη «σωτηρία της παράδοσης».

*Ο Γιώργος Θεοδωρίδης γράφει για τον ποιητή Τάκη Συρέλλη και το Take five, όχι το μουσικό κομμάτι του Paul Desmond που έπαιζε με την ορχήστρα του κι ένας άλλος σημαντικός καλλιτεχνικός παράγων (παιδί της Λέσβου, ο Νίκος Χρ. Τσολάκης), αλλά για θρυλικό μπαρ της Μυτιλήνης και μια ποιητική συλλογή «άσπρο μαντήλι που ανεμίζει πάνω από τον λιμενοβραχίονα στέλνοντας καλό κατευόδιο για τόπους μαγικούς και ονειρεμένους».

*Ακολουθούν τα Λαογραφικά, Γλωσσικά και Μουσικά: ο Γιώργος Ι. Γουγούλας γράφει για τους Χαρταετούς του Γιώργου Μαλακού, αλλιώτικους από τους άλλους με ιπτάμενες σεληνακάτους, τσολιάδες, υδρογείους και ανεμόμυλους.

*Ο Γιάννης Δ. Παπάνης μας κάνει μαθήματα εφαρμοσμένης γλωσσολογίας με σώμα πικάντικο στη γλώσσα, θρούμπες, ρουπάδες και αρπάδες.

*Ο Νίκος Τσιριγώτης και ο Στέφανος Φευγαλάς, με μουσική ο πρώτος και κείμενο ο δεύτερος μάς δίνουν τον «Νυφκάτο» (γαμήλιο τραγούδι, φυσικά της Λέσβου), για να συνοδεύσει τον χορό του Ησαΐα.

*Ο Αριστείδης Κυριαζής ασχολείται με «Ένα επεισόδιο το 1880 στον Κόλπο της Καλλονής μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών ψαράδων».

*Ο Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας γράφει εκτενές κείμενο για τις «Εκδόσεις στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του Γυμνασίου Μυτιλήνης. Πρώτη καταγραφή».

*Στο αφιέρωμα στον εκπαιδευτικό, μουσικό, ερευνητή και συγγραφέα Θεοφάνη Σουλακέλλη, έχουμε κείμενα των Δημήτρη Αγαπητού, Παναγιώτη Θ. Παππά, Βασίλη Τζωρτζίνη, Δημήτρη Κοφτερού, Ευανθίας Αναγνωσταρά, Νίκου Ανδρίκου, συνέντευξη στον Παναγιώτη Σκορδά, από όπου επισημαίνω: «Η παράδοση είναι ζωντανή, δεν είναι νεκρανάσταση ενός πεθαμένου παρελθόντος».

*Και φτάνουμε στις «Μέρες Κορωνοϊού, Μέρες Καραντίνας, Μάρτιος-Μάιος 2020» με φωτογραφίες από τους έρημους δρόμους, το κείμενο του Λευτέρη Ζούρου, το διήγημα του Ξενοφώντα Ε. Μαυραγάνη, ποιήματα των Γιώργου Καρτέρη, Θοδωρή Μαραγκού, Νίκου Βερβενιώτη, Ευάγγελου Χατζημανώλη (σε ιδιόλεκτο) και πάλι φωτογραφίες μιας πανέμορφης έρμης και άδειας πόλης.

*Στα Αρχαιολογικά, η Ευαγγελία Λημναίου γράφει για δύο ακμάζοντα κέντρα στη Λήμνο, την Πολιόχνη και την Μύρινα.

*Ο Στρατής Δελόγκος για τους «Εμφύλιους σπαραγμούς», ο Μιχάλης Καπιωτάς για την «20 Απριλίου 1967». Ο Γιώργος Βρασίδα Λαγουμίδης αναζητεί «Τα ίχνη του Χριστόδουλου Βουλαλά».

*Στα «Εν ερμαρίοις αποκείμενα», θησαυρίζεται ο Πάνος Ταγκόπουλος να γράφει για «Μερικά τοπία και ώρες στη Μυτιλήνη του 1928».

*Στην ενότητα, «Η Λέσβος, ο Χρόνος, οι Άνθρωποι, οι Ιστορίες τους» ο Γιάννης Αγριτέλλης γράφει για τον «Κινητό Κινηματογράφο Λέσβος» και μας θυμίζει ατάκες αγαπημένων ηθοποιών από ταινίες. Μιας όμως και βρισκόμαστε στην οικεία ενότητα, ας θυμίσουμε ότι ο πρώτος κινηματογράφος της Μυτιλήνης, το Πάνθεον, ήταν ιδιοκτησία του Νικόλαου Τσολάκη, με το προσωνύμιο Κουκλάδας, παππού του προαναφερθέντος μαέστρου Νίκου Χρ. Τσολάκη.

*Ο Σταύρος Ξ. Βαλτάς μας δροσίζει με «Κασάτο παγωτό», η Μυρσίνη Βάρτη-Ματαράγκα ακούει ό,τι «Μια ξερολιθιά στο γιαλό της Αγίας Βαρβάρας Πλωμαρίου διηγείται...».

*Η ενότητα «Οι σύλλογοι, οι άνθρωποί τους, η δράση τους», παίρνει θέση με τα κείμενα της Έλσας Εγγλεζοπούλου «Στα μονοπάτια του Ορειάς» με χαρακτηριστικές φωτογραφίες από τις δραστηριότητες του πεζοπορικού Συλλόγου και του Παναγιώτη Τσακύρη «20 χρόνια Aγία Σιών».

*Στην Κρυφή μνήμη, η πραγματικότητα και η τέχνη αντικριστά.

*Τέλος, ο Αντώνης Κυριαζής αποχαιρετώντας το 2020, βλέπει το 2021 που τρέχει με ένα εμβόλιο να σκοτώσει τον ιό...

Η περιήγηση είναι βιαστική. Ματιές μόνο ρίξαμε στα ωραία θέματα, στους θησαυρούς που όλοι, ο καθένας με τον τρόπο του, με αγάπη, συγκίνηση, τρυφερότητα, νοσταλγία και θαυμασμό κυρίως για την όμορφη Λέσβο, κατέθεσαν σαν μια ξεχωριστή πολύτιμη ψηφίδα.

Και φυσικά τον τόμο στολίζουν υπέροχα τα μουσειακά εκθέματα, τα έργα τέχνης, τα χειρόγραφα, οι φωτογραφίες, τα εξώφυλλα των βιβλίων, οι διαφημίσεις με τα εκλεκτά προϊόντα της λεσβιακής γης και, τέλος, οι κατάλογοι με τους εκλεκτούς συνεργάτες.

Όμως δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι το φετινό Λεσβιακό Ημερολόγιο του Παναγιώτη Σκορδά είναι επετειακό. Συμπλήρωσε τα έντεκά του χρόνια και ότι για τους δέκα πρώτους τόμους κυκλοφόρησε και ένα ειδικό βιβλίο το οποίο περιλαμβάνει ευρετήρια συνταγμένα από τον Παναγιώτη Μιχαηλάρη, ιστορικό στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, ο οποίος αποδελτίωσε τους δέκα τόμους, κατάρτισε αρχικά ένα αλφαβητικό Ευρετήριο συγγραφέων, με τον τίτλο του αντίστοιχου άρθρου που έχουν συντάξει και ένα άλλο πιο αναλυτικό ευρετήριο, αποδελτιώνοντας τα ανθρωπωνύμια, τοπωνύμια και έννοιες που εμπεριέχονται στους τίτλους όλων των άρθρων.

*Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου η Ανθή Σκαλοχωρίτου παρουσιάζει μια αποδελτίωση των κριτικών και των αναφορών που έχουν γίνει στους δέκα τόμους Λεσβιακών Ημερολογίων, ώστε να διευκολυνθεί το έργο του μελλοντικού ερευνητή.

Ευχόμαστε καλοτάξιδο και στη νέα δεκαετία που μόλις άρχισε...