Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η εμπορία ανθρώπων εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή απειλή στην ΕΕ παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια. Τα θύματα είναι κυρίως γυναίκες και κορίτσια που διακινούνται με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση.

Η τρίτη έκθεση σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί στις ενέργειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, η οποία δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2020, παρέχει τεκμηριωμένη επισκόπηση της προόδου που έχει συντελεστεί, παρουσιάζει τις μορφές του φαινομένου, τις προκλήσεις και τα βασικά ζητήματα που αφορούν την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων στην ΕΕ.

Η εμπορία ανθρώπων δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Λαμβάνει χώρα εδώ και πολλές δεκαετίες και όσο γυρνάμε τον χρόνο προς τα πίσω, τόσο η εμπορία αυτή αποκαλύπτει μία φοβερή τραγωδία σε όλο της το μεγαλείο.

Ειδικά οι γυναίκες που πέφτουν θύματα εμπορίας λόγω σεξουαλικής εκμετάλλευσης, πληρώνουν το τίμημα της θλιβερής αυτής υπόθεσης που έχει να κάνει με την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Στο θέμα υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες, οι δε χώρες υπό το καθεστώς των οποίων ευνοούνται νοσηρά φαινόμενα όπως η εμπορία ανθρώπων, δεν είναι και λίγες.  

Οι διακινητές και όλοι όσοι εμπλέκονται στην εμπορία ανθρώπων σε πολλές των περιπτώσεων είναι άτομα υπεράνω υποψίας, ενώ το δίκτυο εμπορίας και διακίνησης έχει πολλά πλοκάμια, που φτάνουν ακόμη μέχρι και σε θεσμικά όργανα.   

Η εμπορία ανθρώπων συχνά εκτελείται από ομάδες οργανωμένου εγκλήματος, η στρατηγική για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων συνδέεται στενά με τη στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος.

Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν παρουσίασε μια νέα στρατηγική για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (2021-2025), η οποία εστιάζεται στην πρόληψη του εγκλήματος, στην προσαγωγή των διακινητών στη δικαιοσύνη και στην προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων.

Κατά την περίοδο 2017 - 2018 υπήρξαν περισσότερα από 14.000 καταγεγραμμένα θύματα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περισσότερα από το ήμισυ των θυμάτων που εντοπίζονται στην ΕΕ είναι πολίτες τρίτων χωρών.

Σε παγκόσμιο επίπεδο εκτιμάται ότι τα κέρδη των διακινητών ανέρχονται σε 29,4 δις ευρώ μέσα σε ένα μόνο έτος.

Καθώς η ζήτηση για εκμετάλλευση ανθρώπων αναμένεται να συνεχιστεί, καθώς οι διακινητές μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους στο διαδίκτυο και η πανδημία ενδέχεται να διαμορφώσει συνθήκες που να ευνοούν την αύξηση της εκμετάλλευσης, η σημερινή στρατηγική παρουσιάζει τα μέτρα που θα επιτρέψουν στην ΕΕ και στα κράτη μέλη της, να εξακολουθήσουν να ενισχύουν την αντίδρασή τους.

Να σημειωθεί ότι στο νέο Σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο επισημαίνεται η σημασία του έγκαιρου εντοπισμού των πιθανών θυμάτων εμπορίας ανθρώπων από χώρες εκτός της ΕΕ.

Η στρατηγική της Κομισιόν επικεντρώνεται στα εξής σημεία:

-Μείωση της ζήτησης που ευνοεί την εμπορία ανθρώπων.

Η Επιτροπή θα αξιολογήσει το ενδεχόμενο θέσπισης ελάχιστων κανόνων σε επίπεδο ΕΕ για την ποινικοποίηση της χρήσης των υπηρεσιών που προέρχονται από την εκμετάλλευση των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων και θα οργανώσει, από κοινού με τις εθνικές αρχές και με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εκστρατεία πρόληψης που θα επικεντρώνεται στους τομείς υψηλού κινδύνου. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης, το ενδεχόμενο ισχυροποίησης της οδηγίας για τις κυρώσεις κατά των εργοδοτών και θα προτείνει νομοθεσία σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση, με στόχο να διευκρινίσει τις ευθύνες των εταιρειών και θα παράσχει καθοδήγηση σχετικά με τη δέουσα επιμέλεια, για να συμβάλει στην πρόληψη της καταναγκαστικής εργασίας.

-Εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου των διακινητών, τόσο στο διαδίκτυο, όσο και εκτός διαδικτύου.

Η Επιτροπή θα διεξαγάγει διάλογο με εταιρείες παροχής υπηρεσιών διαδικτύου και εταιρείες τεχνολογίας με στόχο τη μείωση της χρήσης διαδικτυακών πλατφορμών για την προσέλκυση και την εκμετάλλευση των θυμάτων. Θα ενθαρρύνει επίσης, τη συστηματική κατάρτιση των επαγγελματιών του τομέα της επιβολής της νομοθεσίας και του δικαστικού κλάδου σχετικά με την ανίχνευση και την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων.

-Προστασία, υποστήριξη και ενδυνάμωση των θυμάτων με ιδιαίτερη έμφαση στις γυναίκες και τα παιδιά.

Στόχος της στρατηγικής είναι να βελτιώσει τον έγκαιρο εντοπισμό των θυμάτων και την παραπομπή τους, για να λάβουν περαιτέρω υποστήριξη και προστασία, να διευκολύνει την επανένταξη των θυμάτων και να ενισχύσει τα προγράμματα που στοχεύουν στην ενδυνάμωσή τους. Επίσης, η Επιτροπή θα χρηματοδοτήσει την ειδική ανά φύλο κατάρτιση, καθώς και την κατάρτιση που εστιάζεται ιδιαίτερα στα παιδιά για να βοηθήσει την αστυνομία, τους κοινωνικούς λειτουργούς, τους συνοριοφύλακες ή το υγειονομικό προσωπικό να εντοπίζουν τα θύματα.

-Προώθηση της διεθνούς συνεργασίας.

Καθώς περισσότερα από το ήμισυ των θυμάτων που εντοπίζονται στην ΕΕ είναι πολίτες τρίτων χωρών, η συνεργασία με διεθνείς εταίρους είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων. Η ΕΕ θα αξιοποιήσει ένα φάσμα εργαλείων εξωτερικής πολιτικής και την επιχειρησιακή συνεργασία για να συμβάλει στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στις χώρες καταγωγής και διέλευσης, μεταξύ άλλων μέσω διαλόγων που επικεντρώνονται ειδικά στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ασφάλεια, καθώς και μέσω ενισχυμένης συνεργασίας με το Συμβούλιο της Ευρώπης και τακτικής και στοχευμένης επικοινωνίας, δράσης και ανταλλαγής πληροφοριών με τις αντιπροσωπίες της ΕΕ στις χώρες εταίρους. Το επικείμενο σχέδιο δράσης κατά της παράνομης διακίνησης μεταναστών θα συμβάλει επίσης στην εξάρθρωση των δραστηριοτήτων των διακινητών όσον αφορά στη μεταφορά των θυμάτων για εκμετάλλευση στην Ευρώπη.