Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Τα σοβαρά και δυσεπίλυτα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα διαιωνίζονται και κανείς δεν φαίνεται να έχει την διάθεση να τα επιλύσει παρά τις σπασμωδικές προσπάθειες που καταβάλλονται από την επίσημη Πολιτεία.

Τα προβλήματα αυτά παρουσιάστηκαν πριν από λίγες ημέρες σε σχετική έκθεση με τίτλο «Χωρίς σπίτι, χωρίς ελπίδα: Μια αποτίμηση της στεγαστικής κατάστασης των αιτούντων αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας υπό το πρίσμα του δικαιώματος στη στέγη» από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), το Κέντρο Διοτίμα και την International Rescue Committee (IRC), στο πλαίσιο του έργου Do the human right thing Υψώνουμε τη Φωνή μας για τα Δικαιώματα των Προσφύγων, που υλοποιείται υπό το πρόγραμμα Active Citizens Fund.

Στην έκθεση αναφορά γίνεται λόγος για την Αστεγία ενός σημαντικού ποσοστό του προσφυγικού πληθυσμού και των αιτούντων άσυλο, τις μόνες γυναίκες και τα ασυνόδευτα παιδιά και άλλα, άκρως ευάλωτα άτομα, που ζουν σε εγκαταλελειμμένα σπίτια ή δεν έχουν σταθερή στέγη.

Αναφέρονται επίσης, μαρτυρίες από επιζώσες έμφυλης βίας, που βιώνουν νέα περιστατικά σεξουαλικής, κυρίως, κακοποίησης ζώντας στο δρόμο. Καταγράφονται τέλος, οι εξώσεις προσφύγων από δομές του συστήματος υποδοχής, χωρίς σχέδιο για τη διασφάλιση της στέγασής τους.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, εκατοντάδες αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, ακόμα και μητέρες με μικρά παιδιά, έγκυες, ηλικιωμένοι και χρόνιοι ασθενείς, χωρίς στέγη, αναγκάστηκαν να ζήσουν σε πλατείες για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα, με άμεσο κίνδυνο για την ασφάλειά τους.

Από την άλλη μεριά, η αυξανόμενη απομόνωση των αιτούντων άσυλο σε κλειστές-ελεγχόμενες δομές, χωρίς εξασφαλισμένη πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως η θέρμανση και τα στοιχειώδη μέσα υγιεινής και προστασίας από τον COVID-19 και ο σημαντικός αριθμός ερωτώμενων που αναφέρουν αναξιοπρεπείς συνθήκες, όπως ύπαρξη κοριών, εντόμων, λερωμένων τοίχων και στρωμάτων, κατά τη στιγμή που εισήλθαν σε χώρους διαμονής του Προγράμματος ΕΣΤΙΑ, μεγιστοποιούν το υφιστάμενο πρόβλημα με τις συνθήκες διαμονής των προσφύγων, δυσχεραίνοντας κατά πολύ την ομαλή επιβίωσή τους.

Με την αρχή πως η στέγη αποτελεί καθολικό δικαίωμα, που χρήζει συμπεριληπτικών πολιτικών για την διασφάλιση της πρόσβασης όλων σε ένα απαραίτητο για τη διαβίωση αγαθό, η αναφορά επιχειρεί να αναδείξει την έκταση των στεγαστικών προβλημάτων που συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν οι αιτούντες και οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα.

Παράλληλα, η αναφορά επισημαίνει τα συνεχιζόμενα κενά, αλλά και τις επιπτώσεις των υφιστάμενων ελληνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος, σε σχέση με την αυξανόμενη στεγαστική επισφάλεια που βιώνουν οι εν λόγω ευάλωτες κοινωνικές ομάδες στην Ελλάδα, με σαφείς συνέπειες για την πρόσβασή τους και σε άλλα δικαιώματα, όπως η εργασία και η υγεία.

Τέλος, η αναφορά παρέχει μια σειρά ενδεικτικών συστάσεων προς την ελληνική Πολιτεία και προς θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με γνώμονα την ανάγκη εφαρμογής βιώσιμων λύσεων.

Στο πλαίσιο της έρευνας που προηγήθηκε της έκθεσης, οι οργανώσεις - εταίροι σχεδίασαν ένα κοινό ερωτηματολόγιο, το οποίο απευθύνεται σε αιτούντες και δικαιούχους διεθνούς προστασίας.

Το ερωτηματολόγιο χωρίζεται σε τέσσερις θεματικές, καλύπτοντας τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων, τη στέγαση, την απασχόληση και την υγεία.

Τα στοιχεία που αφορούν την στέγαση & τις συνθήκες διαμονής

Από το αξιοποιήσιμο δείγμα 30 ερωτηματολογίων, η συλλογή και ανάλυση των οποίων θα συνεχιστεί κατά τη διάρκεια του έργου, οπότε και θα δημοσιευθούν επιπλέον στοιχεία που αναλύθηκαν έως τη στιγμή της δημοσίευσης, σε σχέση με τη στέγαση του υπό συζήτηση πληθυσμού προκύπτουν, μεταξύ άλλων, τα εξής:

-60% των ερωτηθέντων διέμεναν σε διαμέρισμα του προγράμματος ΕΣΤΙΑ

-26,7% διέμεναν στο δρόμο, σε εγκαταλελειμμένα κτήρια ή μετακινούνταν διαρκώς λόγω έλλειψης σταθερής κατοικίας

-6,7% διέμεναν σε κέντρο φιλοξενίας/καταυλισμό

-6,6% διέμεναν σε διαμέρισμα που νοίκιαζαν με δικούς τους πόρους

-40% επί του συνόλου των ερωτηθέντων περιέγραψαν τις συνθήκες στέγασης ως «κακές» ή «πολύ κακές».

Λίγα λόγια για το έργο

Το έργο Do the human right thing Υψώνουμε τη Φωνή μας για τα Δικαιώματα των Προσφύγων υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund, με φορέα υλοποίησης το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) και εταίρους το Κέντρο Διοτίμα, την International Rescue Committee Hellas (IRC) και την Popaganda.

Το πρόγραμμα Active Citizens Fund, ύψους 12 εκ. ευρώ, χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 2021, γνωστού ως EEA Grants.

Στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active Citizens Fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.