Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η ρωσική βάρβαρη εισβολή στην Ουκρανία και οι αποτρόπαιες εικόνες από την μαζική εξολόθρευση των αμάχων σε Μαριούπολη, Μπούτσα και πολλές άλλες περιοχές της ουκρανικής επικράτειας και  η πανδημία της CoViD 19 είναι από τα κυριότερα συμβάντα που επηρέασαν και επηρεάζουν τον ψυχισμό των ευρωπαίων πολιτών την τελευταία διετία. Επίσης και η κλιματική αλλαγή μαζί με την οικονομική ανασφάλεια.

Τα στοιχεία είναι άκρως ανησυχητικά, με δεδομένο μάλιστα ότι προστίθενται στον κατάλογο και άλλες βάναυσες εικόνες, όπως αυτές των εκτελέσεων και απαγωγών αθώων πολιτών στο Ισραήλ  από την Χαμάς, εικόνες που παραπέμπουν σε ανελέητη σφαγή με ό,τι αυτό σημαίνει για την συνέχεια.

Τα στοιχεία από το νέο ευρωβαρόμετρο δείχνουν ότι οι εποχές που ζούμε αν μη τι άλλο καθηλώνουν τον μέσο πολίτη και τον οδηγούν σε μια πρωτοφανή ανασφάλεια, καθώς από την μια στιγμή στην άλλη δεν γνωρίζει τι θα του συμβεί.

Θα πει κανείς βέβαια, αυτές είναι μόνο οι αιτίες για την αύξηση των ψυχοσωματικών παθήσεων; Όχι.

Σαφέστατα ο σημερινός τρόπος ζωής και ο εναγκαλισμός με την μορφή της απόλυτης εξάρτησης με την τεχνολογία, η απουσία της μόρφωσης και της Παιδείας, αλλά και οι εικόνες από τα αποτελέσματα του απολίτιστου θρησκευτικού φανατισμού, συντελούν στην πλήρη αβεβαιότητα για το αύριο.

Σημαντικό ρόλο, όμως, σ' αυτό παίζει και η χαρακτηριστική απουσία των ιδεολογιών που σε άλλες εποχές είχαν την δέουσα σημασία, μαζί με την σχεδόν ανύπαρκτη αυτοοργάνωση των πολιτών, προκειμένου να αντισταθούν σε αυτή την κατάσταση.

Νέα έρευνα του Ευρωβαρόμετρου αποκάλυψε ότι εννέα στους δέκα ερωτηθέντες (89%) θεωρούν την προαγωγή της ψυχικής υγείας εξίσου σημαντική με την προαγωγή της σωματικής υγείας.

Παράλληλα, λιγότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες συμφωνούν ότι τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας λαμβάνουν το ίδιο επίπεδο φροντίδας με τα άτομα που πάσχουν από σωματική πάθηση.

Επιπλέον, σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες (46%) βίωσαν συναισθηματικό ή ψυχοκοινωνικό πρόβλημα, όπως το αίσθημα κατάθλιψης ή άγχους, κατά τους τελευταίους δώδεκα μήνες. Σύμφωνα με την έρευνα, από αυτούς τους ερωτηθέντες, περισσότεροι από τους μισούς (54%) με πρόβλημα ψυχικής υγείας δεν έλαβαν βοήθεια από επαγγελματία.

Το Ευρωβαρόμετρο που δημοσιεύτηκε την Δευτέρα επιβεβαιώνει ότι πρόσφατα γεγονότα, όπως η πανδημία COVID-19, η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η κλιματική κρίση και άλλες κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις, έχουν επιδεινώσει τα ήδη χαμηλά επίπεδα ψυχικής υγείας στην Ευρώπη. Πριν από την πανδημία COVID-19, ένας στους έξι ανθρώπους στην ΕΕ αντιμετώπιζε προβλήματα ψυχικής υγείας και η κατάσταση επιδεινώθηκε. Οι περισσότεροι ερωτηθέντες απάντησαν ότι τα πρόσφατα παγκόσμια γεγονότα έχουν επηρεάσει την ψυχική τους υγεία «σε κάποιον βαθμό» (44%) ή σε «μεγάλο βαθμό» (18%).

Το Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο διεξήχθη μεταξύ 14 και 21 Ιουνίου 2023. Ερωτήθηκαν συνολικά 26.501 συμμετέχοντες, ηλικίας 15 ετών και άνω από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, με διαδικτυακή συνέντευξη μέσω υπολογιστή.

Οι περισσότεροι ερωτηθέντες (60%) πιστεύουν πως οι σημαντικότεροι παράγοντες για την επίτευξη καλής ψυχικής υγείας είναι πρώτα οι συνθήκες διαβίωσης, με δεύτερη την οικονομική ασφάλεια (53%). Περίπου το ένα τρίτο των Ευρωπαίων θεωρούν ότι η επαφή με τη φύση και τους χώρους πρασίνου (35%), οι συνήθειες ύπνου (35%), η σωματική άσκηση (34%) και οι κοινωνικές επαφές (33%) συμβάλλουν καθοριστικά στην καλή ψυχική υγεία.

Ωστόσο, σε όλα τα κράτη μέλη, η μεγάλη πλειονότητα πιστεύει ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία των νέων.

Όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ μπορεί να συμβάλει περισσότερο στη βελτίωση της ψυχικής υγείας των Ευρωπαίων πολιτών, το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων επέλεξαν την απάντηση «βελτιώνοντας τη συνολική ποιότητα ζωής» (45%), και στη συνέχεια «βελτιώνοντας τη στήριξη των ασθενών με ψυχικές νόσους και την πρόσβασή τους στη διάγνωση, τη θεραπεία και τη φροντίδα» (37%) και «στηρίζοντας την ψυχική υγεία των πλέον ευάλωτων» (35%).