Του Φίλιππου Ζάχαρη  (zachfil64@gmail.com)

Η ρατσιστική ρητορική και οι εκφράσεις μίσους στην ΕΕ συνεχίζονται και ενώ διανύουμε τον 21ο αιώνα, όπου κανονικά θα έπρεπε να εκλείπουν τα όποια στερεότυπα και διακρίσεις. Βέβαια καταβάλλονται εδώ και καιρό -σε ευρωπαϊκό πάντα επίπεδο- σημαντικές προσπάθειες με αυστηρές αποφάσεις και κυρώσεις για όσους στρέφονται κατά της διαφορετικότητας σε όλα τα επίπεδα.  

Ο κώδικας δεοντολογίας κατά της παράνομης ρητορικής μίσους -που τέθηκε σε εφαρμογή το 2016- με την πάροδο των ετών, έχει καταστεί ένα αποτελεσματικό και επιτυχημένο εργαλείο για την αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 

Η παράνομη ρητορική μίσους που επισημαίνεται στις πλατφόρμες αποσύρεται γρήγορα, ενώ οι περισσότερες κοινοποιήσεις εξετάζονται από τις συμμετέχουσες εταιρείες εντός 24 ωρών. Ωστόσο, μπορούν και πρέπει να γίνουν περισσότερα, αναφέρεται χαρακτηριστικά, αναγνωρίζοντας πως όντως υπάρχει πρόβλημα.

Στην χώρα μας, όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, η διαφορετικότητα αντιμετωπίζεται με καχυποψία στην επιεικέστερη των περιπτώσεων, μιας και όλα διαδραματίζονται πίσω από την κλειδαρότρυπα λόγω της παραδοσιακής οπισθοδρομικής νοοτροπίας αλλά και επιρροής από τα Βαλκάνια και την Μέση Ανατολή.

Δεν θέλω να πω πως δεν έχουν καταγραφεί σημαντικές πρόοδοι, αλλά μάλλον ωχριούν μπροστά σε έναν συνεχώς αυξανόμενο ρατσισμό σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής.

Σε αυτό βέβαια, έχει συμβάλλει τα μάλα η θεαματική άνοδος της ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη, φαινόμενο που έχει αποκτήσει τραγικές διαστάσεις.

Τι λένε όμως, οι ίδιοι οι θιγόμενοι από τα κάθε λογής στερεότυπα και διακρίσεις; Πώς αντιμετωπίζουν και σε ποιους τομείς ρατσιστική συμπεριφορά στην ΕΕ; Και τελικά ποιους αφορά αυτή η συμπεριφορά; Ας δούμε τα παρακάτω πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία.     

Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA) διεξήγαγε το 2020 ένα ευρύ φάσμα ερευνών που δείχνουν υψηλά επίπεδα διακρίσεων στην ΕΕ. Αυτές οι έρευνες έχουν επίσης, εντοπίσει τους τομείς της ζωής, όπου οι φυλετικές διακρίσεις γίνονται πιο έντονα αισθητές.

Οι διακρίσεις στην αγορά εργασίας αποτελούν μεγάλη ανησυχία όχι μόνο κατά την αναζήτηση εργασίας, αλλά και κατά την εργασία την ίδια, όπου το 22% των ερωτηθέντων αισθάνθηκε ότι υφίσταται διακρίσεις λόγω της εθνοτικής του καταγωγής.

Τα αίτια που προκαλούν διακρίσεις κατά την προσπάθεια ενοικίασης ή αγοράς διαμερίσματος ή σπιτιού που αναζητούν ήταν τα ονόματα (44%), ακολουθούμενα από το χρώμα του δέρματος ή τη σωματική εμφάνιση (40%) και την ιθαγένεια (22%).

Όσον αφορά στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες (δημόσια διοίκηση, δημόσιες συγκοινωνίες, καταστήματα, εστιατόρια κ.λπ.), οι Ρομά (28%) και άτομα βορειοαφρικανικής καταγωγής (27%) αντιμετώπισαν το υψηλότερο επίπεδο διακρίσεων.

Οι φυλετικές διακρίσεις ήταν λιγότερο συχνές στην υγειονομική περίθαλψη (3% κατά το τελευταίο έτος), αν και με σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων ομάδων: οι διακρίσεις ήταν υψηλότερες μεταξύ των Ρομά (8%), οι οποίοι επίσης έχουν χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.

Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν επίσης, ότι οι φυλετικές εκτιμήσεις επηρεάζουν την πιθανότητα να ελεγχθεί κάποιος από την αστυνομία.

Από το 14% των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα και δήλωσαν ότι τους είχε σταματήσει η αστυνομία το τελευταία έτος, το 40% θεώρησε ότι ο έλεγχος οφειλόταν στην εθνοτική τους καταγωγή ή στο μεταναστευτικό τους υπόβαθρο.

Συνολικά, το 3% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι βίωσαν ρατσιστική βία το τελευταίο έτος, ενώ ένα άλλο 24% ρατσιστική παρενόχληση την ίδια περίοδο.

Σχεδόν οι μισοί (47%) από τους Εβραίους ερωτηθέντες ανησυχούσαν μήπως πέσουν θύμα αντισημιτικής λεκτικής προσβολής ή παρενόχλησης, ενώ πάνω από το ένα τρίτο (40%) ανησυχούσαν μήπως δεχθούν σωματική επίθεση σε δημόσιους χώρους.

Η βία ωστόσο, με κίνητρο το μίσος και η παρενόχληση συχνά δεν καταγγέλλεται. Τα στοιχεία της έρευνας του FRA για τα άτομα αφρικανικής καταγωγής δείχνουν, για παράδειγμα, ότι σχεδόν τα δύο τρίτα (64%) των θυμάτων ρατσιστικής βίας δεν ανέφεραν το πιο πρόσφατο περιστατικό που βίωσαν στην αστυνομία ή σε οποιαδήποτε άλλη οργάνωση ή υπηρεσία.