Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Οι πολίτες έχουν γίνει οι ίδιοι φορείς ενός ατέρμονου ανταγωνισμού σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής και αναπαράγουν με τον τρόπο τους την τακτική και τις μεθόδους της καθεστηκυίας τάξης, σε σημείο που να μην μπορεί κανείς να αναγνωρίσει από ποιον εκπορεύεται αυτού του είδους ο συντηρητισμός, από τους εξουσιαστές ή τους εξουσιαζόμενους. Δεν υπάρχει δηλαδή σήμερα το επίμαχο σημείο εκείνο, που πέραν του οποίου να γνωρίζει κανείς καλά τι θα συναντήσει στο εγγύς ή απώτερο μέλλον, αφού από την μια στιγμή στην άλλη ο συνοδοιπόρος γίνεται ανταγωνιστής και μάλιστα με πολλές περγαμηνές ανά την περίπτωση.

Αναρωτιέται λοιπόν, κανείς ενίοτε τι είναι αυτό που κάνει κάποιους πολίτες να θολώνουν τα νερά και να στρέφονται χωρίς ενδοιασμούς κατά άλλων πολιτών που μέχρι πρότινος βρίσκονταν περίπου στην ίδια γραμμή πλεύσης. Δεν μιλώ εδώ για τις ατομικές αλλαγές ούτε για τις προσωπικές βελτιώσεις. Αναφέρομαι απλά και μόνο στα κίνητρα που κάνουν κάποιους να υιοθετούν συμπεριφορές που κάποτε απεχθάνονταν. Αυτή η στείρα αναπαραγωγή κατεστημένων πια αντιλήψεων μετά από μία έντονη δράση σε μικρότερες ηλικίες, αμαυρώνει την έννοια και τον χαρακτήρα της προσπάθειας αλλαγής των κοινωνικών δομών και γενικότερα της προάσπισης αξιών σε ένα άκαμπτο σύστημα που περιβάλλει τους ανθρώπους και τον ζωτικό τους χώρο.

Στο τέλος είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι που εγκαταλείπουν κάθε προσπάθεια να αλλάξουν τα δεδομένα και αυτό το βαφτίζουν αναγκαία περιφρούρηση του χαρακτήρα και μάλιστα ακριβώς εκείνη την στιγμή που ο χαρακτήρας αυτός υφίσταται την απόλυτη και άνευ όρων παράδοση και ενστερνισμό κατεστημένων απόψεων και αντιλήψεων. Αυτό που προκύπτει μετά δεν είναι παρά ένα συνονθύλευμα απαγορευτικών μεταλλάξεων που προσδίδει ρητή απαξία και γενικευμένη αδιαφορία σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής, και αυτό μάλιστα τιτλοφορείται με παρρησία ως «ωρίμανση».

Ποιος, όμως, μπορεί να θεωρηθεί ώριμος όταν απλά και μόνο αυτό που κάνει, είναι να διαιωνίζει με την σιωπή του ένα (διε)φθαρμένο βιωματικό μοντέλο που ανακυκλώνει τις κοινωνικές παθογένειες και αφήνει στην μοίρα τους αμέτρητους πολίτες, που στο τέλος αποδεικνύεται πως είναι και πάλι κατώτεροι των περιστάσεων; Πώς λέμε τόσο αγόγγυστα ότι από ένα σημείο και μετά μετρά η επιβίωση, όταν η ζωή έχει μεταβληθεί σε έναν απέραντο βάλτο παραδοξολογίας και εννοιολογικής κακοποίησης; Όταν, με λίγα λόγια, στόχος δεν είναι η επικοινωνία μεταξύ των πολιτών παρά ο αλληλοσπαραγμός για το ποιος ή ποια κατέχει την απόλυτη αλήθεια σε ένα πολιτειακό τοπίο που δεν αφήνει την ελεύθερη σκέψη να ανθοφορήσει, παρά καταβάλλει έντονη προσπάθεια προβολής και παράστασης της δριμύτατης διαπροσωπικής επίθεσης και επιβολής;

Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε η κενότητα και ασημαντότητα του λόγου αποδίδουν υποτιθέμενα τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, σε ένα ευρύ ανταγωνιστικό προτσές που θυμίζει την κορύφωση της ατομικής συντήρησης εδραζόμενης στην μονοδιάστατη και μονομερή επικράτηση του ενός έναντι του άλλου, χάριν της υπηρέτησης μιας παράδοξης ιεραρχίας που δεν βασίζεται σε κανέναν ανθρωπολογικό τύπο ούτε κατοχυρώνεται ιστορικά από ανάλογες πράξεις και ιδέες.

Ναι μεν ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο, εντούτοις εδώ αναφύεται μόνο το αρνητικό, χωρίς την παραμικρή θετική συνεισφορά σε κάτι που θα έκανε τους πολίτες να ενσωματώσουν στην σκέψη τους και το καλό. Ο αρνητισμός αυτός που γενικεύεται αδιακρίτως και αποτελεί αντικείμενο ψυχαναλυτικής διαδικασίας, και με τον τρόπο αυτό το άτομο απομακρύνεται από την δυνατότητα αυτονόμησής του, εγκλειόμενο σε εσωτερική ανάλυση και όχι στην εξωστρέφεια μιας και αντικείμενο θεραπείας γίνεται η καθημερινή συμπεριφορά και στάση απέναντι στα συμβάντα και όχι η ίδια η πηγή των συμβάντων, αυτή η παρατεταμένη αρνητικότητα αναπαράγει προφανώς εξουσιαστικές θέσεις και μάλλον σχέσεις θεραπευτή - θεραπευόμενου σε όλη την διάρκεια αυτής της εξομαλυντικής διαδικασίας που σε τελική ανάλυση δεν στοχεύει στην ανατροπή και εξάλειψη των παθογενειών αλλά την εικονική αυτοβελτίωση μέσω τινί τρόπω συμβιβασμού, χωρίς την υποχρέωση ροπής ή κλίσης προς την εκρίζωση του προφανέστατου κοινωνικού υποβιβασμού.

Για να το πούμε καθαρά: οι πολίτες χωρίζονται με συνοπτικές διαδικασίες σε κατηγορίες και οι παθογένειες που αναφύονται κατά την διάρκεια του εκκοινωνισμού τους, εκλαμβάνονται ως μέρος αυτού του αλληλοσπαρακτικού κοινωνικού προτσές, με τις γνωστές αποβολές, εκδιώξεις  και περιθωριοποιήσεις κάθε φορά που κάποιος ή κάποια δεν συνεχίζει να ακολουθεί τα ίδια εθιστικά μονοπάτια της αναπαραγωγικής επαναληπτικής εξιλέωσης.

Στο τέλος της όλης διαδικασίας προκύπτει μάλλον μια ασθενοκεντρική αντιμετώπιση των πολιτών και όχι η ίδια η κοινωνική προσέγγιση των προβληματισμών τους. Και ο πολίτης ως ασθενής που χρήζει  θεραπευτικής διαδικασίας, δεν είναι πια ο ενεργός πολίτης παρά αυτός που πρέπει να καταφύγει στους θεραπευτικούς Θεσμούς μιας διεφθαρμένης κοινωνίας υπό την έννοια ότι αναπαράγεται εσαεί το εκμεταλλευτικό σύστημα εξουσίας και η μάζα το αποδέχεται και το αναπαράγει χωρίς τύψεις.

Με τον τρόπο αυτό, όμως, δεν εφαρμόζονται καίριες τομές παρά στείροι διαχωρισμοί στην ίδια την κοινωνία. Αυτό, όμως, είναι και ο στόχος της γενικευμένης αλλοτρίωσης και αδιαφορίας. Γιατί αυτοί που έχουν κάτι να πουν, πρέπει να σωπάσουν με διάφορους τρόπους. Και να είστε σίγουροι ότι οι τρόποι αυτοί ποικίλουν. Και μάλιστα στο τέλος είναι οι ίδιοι πια οι πολίτες που τους αλληλοεπιβάλλουν. Κοινώς, διαμοιρασμός αμφίδρομης εξουσίας χωρίς λόγο και σκοπό. Η διαχρονική και όχι σπάνια κοινωνική νόσος της αλλοτρίωσης.