Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Υποβλήθηκε από τον Συνήγορο του Πολίτη κ. Ανδρέα Ποττάκη, την Τρίτη, 2 Απριλίου 2024, η Ετήσια Έκθεση της Ανεξάρτητης Αρχής για το 2023.

Η Έκθεση επισημαίνει τόσο τις παθογένειες του ελληνικού κράτους, όσο και τις κομβικές παρεμβάσεις που έγιναν κατά την διάρκεια του 2023 από την Ανεξάρτητη Αρχή.

Οι παρεμβάσεις αυτές ήταν και πάλι πολλές, αποδεικνύοντας ότι ο Συνήγορος του Πολίτη απολαμβάνει της εμπιστοσύνης των πολιτών που απευθύνονται σε αυτόν για πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, είτε με τις δημόσιες υπηρεσίες, είτε για θέματα που αφορούν την κακοδιαχείριση και τις παραβιάσεις δικαιωμάτων.

Όπως θα διαπιστώσουμε και παρακάτω, ο συνολικός αριθμός των αναφορών είναι μειωμένος σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.

Παρόλα αυτά, οι παρεμβάσεις της Ανεξάρτητης Αρχής συνέβαλαν και πάλι αποφασιστικά στην ενεργοποίηση των μηχανισμών εκείνων που προστατεύουν τους πολίτες από την άσκηση και διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους.

Γιατί πέρα από υποχρεώσεις των πολιτών, υπάρχουν και οι υποχρεώσεις της Πολιτείας, που οι ίδιοι οι πολίτες εκλέγουν τους εκπροσώπους της. 

Αναφορές 2023

Κατά το έτος 2023, λοιπόν, υποβλήθηκαν στον Συνήγορο του Πολίτη 13.552 αναφορές, αριθμός σαφώς μειωμένος σε σχέση με τα αμέσως προηγούμενα έτη. Αυτό εκτιμάται ότι οφείλεται τόσο στην αποκλιμάκωση των συνεπειών της πανδημίας που προκάλεσε η ασθένεια Covid 19, όσο και σε βελτιώσεις στον τομέα της επικοινωνίας των πολιτών με τις δημόσιες υπηρεσίες.

Από τα στοιχεία της έκθεσης επιβεβαιώνεται το χρόνιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η διοίκηση στην ικανοποίηση αιτημάτων που σχετίζονται με το ασφαλιστικό και εργασιακό καθεστώς των πολιτών, ζητήματα που κατέλαβαν τη δεύτερη θέση, ως προς τον συνολικό αριθμό των αναφορών που υποβλήθηκαν στον Συνήγορο του Πολίτη, αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.

Οικιστικό περιβάλλον

Ωστόσο, για τη χρονιά που πέρασε, την πρώτη θέση σε αριθμό αναφορών (περισσότερες από 2.500) καταλαμβάνουν τα θέματα που σχετίζονται με το οικιστικό περιβάλλον, όπως λ.χ. προβλήματα σχετικά με τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτροδότηση), την οικοδομική δραστηριότητα, τη χωροθέτηση, αδειοδότηση και παρακολούθηση της λειτουργίας έργων και επιχειρήσεων, κ.λ.π.

Η συγκεκριμένη αύξηση των αναφορών φαίνεται να οφείλεται στη μακροχρόνια έλλειψη χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, σε συνδυασμό και με τις αλλεπάλληλες παρατάσεις τακτοποίησης της αυθαίρετης δόμησης.

Πρόσφυγες

Αλματώδης πάντως, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, είναι η αύξηση των αναφορών σχετικά με την αντιμετώπιση των προσφύγων που προσπαθούν να εισέλθουν στη χώρα μας και να ζητήσουν άσυλο (περισσότερες από 800 αναφορές).

Σταθερά υψηλά, όπως κάθε χρόνο, εμφανίζονται και τα προβλήματα που συνδέονται με την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και τις φορολογικές υποθέσεις των πολιτών. Προβληματισμό προκαλεί και ο συνεχιζόμενος υψηλός αριθμός αναφορών για διακρίσεις λόγω φύλου, καθώς και των αναφορών που σχετίζονται με την αστυνομική αυθαιρεσία, που υποδεικνύει ότι η χώρα μας πρέπει να καλύψει αρκετά κενά ακόμη στους τομείς αυτούς.

Υπουργεία

Όσον αφορά στα Υπουργεία, όλα σχεδόν «συμμετείχαν» στο ποσοστό κακοδιοίκησης για το έτος 2023. Αναλυτικότερα, οι αναφορές πολιτών προς Υπουργεία που διερευνήθηκαν, αφορούσαν σε μεγάλο βαθμό τα Υπουργεία Προστασίας του Πολίτη, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, και Μετανάστευσης και Ασύλου. Τούτο διότι, όπως ήδη επισημάνθηκε, κατά τη χρονιά που πέρασε, υπήρξε μεγάλη αύξηση των μεταναστευτικών ροών, στον έλεγχο των οποίων εμπλέκονται τα ανωτέρω Υπουργεία.

Παράλληλα, ο Συνήγορος συνέχισε τη διερεύνηση μεγάλου αριθμού υποθέσεων σχετικών με την αυθαιρεσία των αστυνομικών αρχών, όπου ο ελεγχόμενος φορέας είναι (επίσης) το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Ακολουθούν Υπουργεία για θέματα της αρμοδιότητας των οποίων οι πολίτες διαμαρτύρονται κάθε χρόνο, όπως τα Υπουργεία Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Υποδομών και Μεταφορών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ.λπ.

Επιβεβαιώνεται, λοιπόν, για άλλη μια χρονιά, το σοβαρό πρόβλημα που διατρέχει την κρατική λειτουργία στον τομέα αυτόν, παρ' όλες τις προσπάθειες εξομάλυνσης και ορθολογισμού.

Ασφαλιστικοί Φορείς

Ο Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.), είναι αυτός προς τον οποίο κυρίως αναφέρεται η μεγάλη πλειοψηφία των υποθέσεων που διερεύνησε ο Συνήγορος (62% σε συνδυασμό με τους άλλους φορείς κύριας ασφάλισης).

Ακολουθεί ο πρώην Ο.Α.Ε.Δ. (νυν Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης Δ.ΥΠ.Α.) για τον οποίο επίσης υποβάλλεται στην Αρχή ικανός αριθμός αναφορών κάθε χρόνο (9% του συνόλου το 2023).

Τοπική Αυτοδιοίκηση

Τέλος, όσον αφορά στην τοπική αυτοδιοίκηση, το μεγαλύτερο ποσοστό αναφορών (90%) αφορά στον Α' βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης, τους δήμους δηλαδή, με τις περιφέρειες να περιορίζονται στο όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό 10%, φαινόμενο που εξηγείται από το γεγονός ότι οι αποφάσεις των δήμων επηρεάζουν αμεσότερα και σε μεγαλύτερο βαθμό τον απλό πολίτη.