Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η ποιότητα των υδάτων κολύμβησης στην Ευρώπη έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία 40 έτη, μεταξύ άλλων χάρη στην οδηγία της ΕΕ για τα ύδατα κολύμβησης. Η αποτελεσματική παρακολούθηση και διαχείριση στο πλαίσιο της οδηγίας, σε συνδυασμό με άλλες πράξεις του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ, όπως η οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (1991), έχουν οδηγήσει σε δραστική μείωση των ανεπεξέργαστων ή μερικώς επεξεργασμένων αστικών και βιομηχανικών λυμάτων που καταλήγουν στα ύδατα κολύμβησης.

Σε όλη αυτή την βελτίωση έχουν συμβάλλει φυσικά και οι πολίτες, οι οποίοι έχουν συνειδητοποιήσει τις παρενέργειες της περιβαλλοντικής ρύπανσης που συντελείται εδώ και δεκαετίες λόγω της ασύδοτης βιομηχανικής δραστηριότητας αλλά και γενικότερα των αντιπεριβαλλοντικών πολιτικών που εφαρμόστηκαν τα παλαιότερα κυρίως χρόνια.

Όλα αυτά οδήγησαν σταδιακά αλλά και αναγκαστικά σε φιλικές προς το περιβάλλον πολιτικές μετά από αλλεπάλληλες συνδιασκέψεις για το περιβάλλον.

Τα ύδατα πληρούν στην πλειοψηφία τους τα πρότυπα της ΕΕ

Ένα από τα προβλήματα που εστιάστηκε το ενδιαφέρον είναι και τα ύδατα κολύμβησης. Σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε την περασμένη Τρίτη, διαφαίνεται καθαρά ότι το 2020 σχεδόν το 83% των ευρωπαϊκών περιοχών κολύμβησης πληρούσαν τα πιο αυστηρά πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ύδατα «εξαιρετικής ποιότητας».

Η τελευταία αξιολόγηση που εκπονήθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βασίζεται στην παρακολούθηση 22.276 περιοχών από όλη την Ευρώπη το 2020. Καλύπτει τα κράτη μέλη της ΕΕ, την Αλβανία και την Ελβετία καθ' όλη τη διάρκεια του 2020.

Το ποσοστό των παράκτιων περιοχών και περιοχών εσωτερικών υδάτων με ύδατα εξαιρετικής ποιότητας έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια περίπου στο 85%, ενώ το 2020 ήταν 82,8% πανευρωπαϊκά. Τα ελάχιστα πρότυπα για τα ύδατα «επαρκούς ποιότητας» πληρούνταν από το 93% των περιοχών που αποτέλεσαν αντικείμενο παρακολούθησης το 2020, ενώ σε πέντε χώρες -στην Κύπρο, την Αυστρία, την Ελλάδα, τη Μάλτα και την Κροατία- το 95% και περισσότερο των υδάτων κολύμβησης ήταν εξαιρετικής ποιότητας.

Τα δύο τρίτα των περιοχών κολύμβησης βρίσκονται κατά μήκος των ακτών της Ευρώπης. Πάντως, η ποιότητα αρκετών υδάτων κολύμβησης δεν στάθηκε δυνατό να αξιολογηθεί κατά την παρούσα διαδικασία, επειδή οι περιορισμοί που επέβαλε η πανδημία είχαν ως αποτέλεσμα τη συλλογή ανεπαρκούς αριθμού δειγμάτων.

Τα προβλήματα παραμένουν

Το 2020, στο 1,3% των περιοχών κολύμβησης ή σε 296 περιοχές κολύμβησης στην Ευρώπη τα ύδατα ήταν «ανεπαρκούς ποιότητας». Αν και η αναλογία των περιοχών με ύδατα ανεπαρκούς ποιότητας μειώθηκε ελαφρώς από το 2013, τα προβλήματα παραμένουν, ιδίως όσον αφορά την αξιολόγηση των πηγών ρύπανσης και την εφαρμογή ολοκληρωμένων μέτρων διαχείρισης των υδάτων. Για τις περιοχές κολύμβησης, στις οποίες είναι δύσκολο να εντοπιστούν η προέλευση ή τα αίτια της ρύπανσης, θα πρέπει να διεξαχθούν ειδικές μελέτες για τις πηγές ρύπανσης.

Αναθεώρηση της οδηγίας

Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση και σύμφωνα με τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, η Κομισιόν δρομολόγησε πρόσφατα την αναθεώρηση της οδηγίας για τα ύδατα κολύμβησης. Ο στόχος είναι να αξιολογηθεί κατά πόσον οι ισχύοντες κανόνες εξακολουθούν να εξυπηρετούν τον σκοπό της προστασίας της δημόσιας υγείας και της βελτίωσης της ποιότητας των υδάτων ή αν υπάρχει ανάγκη βελτίωσης του υφιστάμενου πλαισίου, ιδίως με την εξέταση νέων παραμέτρων.

Τα ευρήματα της φετινής έκθεσης θα παρουσιαστούν στις 2 Ιουνίου σε συνεδρία της Πράσινης Εβδομάδας της ΕΕ, με κεντρικό θέμα φέτος τη μηδενική ρύπανση.

Καθαρά λοιπόν ή τουλάχιστον βελτιωμένα τα ύδατα κολύμβησης στην Ευρώπη. Χρειάζεται, όμως, ακόμη πολύ προσοχή και από τα κράτη και από τους πολίτες. Η ρύπανση που έχει πλήξει αλλά και που εξακολουθεί να πλήττει πολλές ευρωπαϊκές περιοχές πρέπει να αφυπνίσει τους πολίτες, ώστε να ενεργοποιηθούν προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος. Το φυσικό περιβάλλον δεν είναι σε καμία περίπτωση δεδομένο και αυτό πρέπει να γίνει σαφές προς όλες τις κατευθύνσεις.

Αν μη τι άλλο, οι επαναλαμβανόμενες εκθέσεις για το περιβάλλον και ειδικά αυτή για τα ύδατα κολύμβησης μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην χάραξη επιπρόσθετων φιλο-περιβαλλοντικών πολιτικών. Χωρίς αυτές τις πολιτικές, αλλά πάνω απ' όλα χωρίς την διάθεση για ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, το περιβάλλον δεν μπορεί να αναστραφεί.