Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η εκπαίδευση είναι μια διαχρονικά πολυσυζητημένη υπόθεση και αφορά μεταξύ άλλων και την Ευρώπη, που ως Κοιτίδα του Πολιτισμού μετά την Αρχαία Ελλάδα, έχει κάθε λόγο να επενδύει σε αυτήν, βοηθώντας με τον τρόπο αυτόν στον γόνιμο και εποικοδομητικό προσανατολισμό των νέων ανθρώπων, αλλά και γενικότερα όλων αυτών που ενδιαφέρονται -ανεξαρτήτου ηλικίας- για αυτό που αποκαλείται εκπαίδευση, που τόσο συμβάλλει στην απόκτηση ουσιαστικής Παιδείας.

Στην Ευρώπη, η εκπαιδευτική διαδικασία ξεκινά από τις πολύ μικρές ηλικίες και εκτείνεται στις μεγαλύτερες. Μεγάλο ρόλο σε αυτό παίζει η Σχολική αλλά και η Πανεπιστημιακή εκπαίδευση.

Στην χώρα μας, βέβαια, όλα αυτά εξακολουθούν να είναι και να παραμένουν προβληματικά, καθώς σχεδόν καμία κυβέρνηση δεν κατόρθωσε μέχρι στιγμής να βάλει κάποια τάξη στην εφαρμογή των κατά τα άλλα πολλά υποσχόμενων εκπαιδευτικών συστημάτων.   

Η Ευρώπη πάντως στο σύνολό της στοχεύει μέσα από τους Θεσμούς της να ανανεώνει τα εκπαιδευτικά συστήματα και να στηρίζει τις εθνικές πολιτικές.  

Μεγάλη, όμως, είναι και η συμβολή της ΕΕ στην προσφορά παγκόσμιας εκπαιδευτικής βοήθειας, καθώς σύμφωνα με τις αρχές που την διέπουν, η προτεραιότητα που δίδεται στην εκπαίδευση είναι σημαντική. Αναφερόμαστε λοιπόν, στις ευρωπαϊκές επενδύσεις για την εκπαίδευση.

Πράγματι, όπως πληροφορούμαστε από ευρωπαϊκές πηγές, η ΕΕ έχει αυξήσει τις εξωτερικές επενδύσεις της στην εκπαίδευση και παραμένει έτοιμη να συνεργαστεί στενά με τις χώρες-εταίρους που τηρούν τις δεσμεύσεις τους.

Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, όπως αναφέρεται, μαζί με τα κράτη - μέλη συνεισφέρουν περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας βοήθειας για την εκπαίδευση, στηρίζοντας τον τομέα της εκπαίδευσης σε 100 και πλέον χώρες.

Τώρα σε ότι αφορά τα ποσοστά προσφοράς στην εκπαίδευση, η ΕΕ διαθέτει το 10% του προϋπολογισμού της ανθρωπιστικής βοήθειας στην εκπαίδευση σε ασταθή περιβάλλοντα για εκατομμύρια παιδιά που πλήττονται από ανθρωπιστικές κρίσεις και συγκρούσεις.

Μόνο το 2023, η στήριξη αυτή υπερέβη τα 162 εκατ. ευρώ.

Κατά την περίοδο 2021-2027, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα διαθέσει συνολικά τουλάχιστον το 10% του προϋπολογισμού της για τις διεθνείς εταιρικές σχέσεις με την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, την Ασία και τον Ειρηνικό για την εκπαίδευση, με κύριους στόχους το ποιοτικό εκπαιδευτικό προσωπικό, τις δεξιότητες ζωής και εργασίας για τον 21ο αιώνα, τα συμπεριληπτικά και δίκαια εκπαιδευτικά συστήματα που είναι έτοιμα να στηρίξουν την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση, την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση με γνώμονα τις ευκαιρίες, καθώς και την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την κινητικότητα.

Στο πλαίσιο της «Global Gateway», πρωτοβουλίες όπως η περιφερειακή πρωτοβουλία εκπαιδευτικών για την Αφρική και η κινητικότητα των νέων για την Αφρική, καθώς και προγράμματα όπως το Erasmus + αποτελούν βασικό μέσο για την επίτευξη αυτών των στόχων.

Όπως βλέπουμε λοιπόν, η εκπαίδευση που παρέχεται από την Ευρώπη βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας της.

Τα παιδιά και η πρόσβασή τους στην όλη εκπαιδευτική διαδικασία είναι ένα από τα κυρίαρχα μελήματα της ΕΕ.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, παρά τον στόχο της βιώσιμης ανάπτυξης για την εξασφάλιση ποιοτικής εκπαίδευσης για κάθε παιδί, εξακολουθούν να υπάρχουν 244 εκατομμύρια παιδιά που δεν πηγαίνουν στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μεταξύ των παιδιών προσφύγων, μόνο το 77% έχει εγγραφεί στην πρωτοβάθμια και το 31% στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Κάθε χρόνο, περίπου 12 εκατομμύρια κορίτσια παντρεύονται πριν από την ηλικία των 18 ετών - συμπεριλαμβανομένου του 38% των κοριτσιών στην υποσαχάρια Αφρική. Περισσότερα από 150 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5 έως 17 ετών είναι θύματα καταναγκαστικής εργασίας.

Η ΕΕ δαπάνησε περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο ευρώ για την εκπαίδευση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης την περίοδο μεταξύ 2015 και 2023.

Για το 2024, η ΕΕ έχει διαθέσει 157 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της μάθησης των παιδιών και των νέων που βρίσκονται σε ανθρωπιστικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Το μερίδιο της χρηματοδότησης που διατίθεται για την εκπαίδευση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον ανθρωπιστικό της προϋπολογισμό έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια (ξεκινώντας από 1% το 2015). Από το 2019 έχει διατηρηθεί στο 10% του αρχικού ανθρωπιστικού προϋπολογισμού.

Πάνω από 21 εκατομμύρια κορίτσια και αγόρια που επλήγησαν από κρίσεις σε 63 διαφορετικές χώρες παγκοσμίως επωφελήθηκαν από εκπαιδευτικά έργα που χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ μεταξύ 2015 και 2023.

Η ανθρωπιστική χρηματοδότηση της ΕΕ παρέχεται μέσω των ανθρωπιστικών εταίρων της, κυρίως ΜΚΟ, οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών και διεθνών οργανισμών.

Για να επιτευχθεί καθολική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση έως το 2030 απαιτούνται 44 εκατομμύρια επιπλέον ειδικευμένοι εκπαιδευτικοί. 

Απαιτούνται επενδύσεις για να προσαρμόσουν τα εκπαιδευτικά συστήματα για τις απαιτήσεις του μέλλοντος και να ανακτήσουν τις μαθησιακές απώλειες, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν στη σύνοδο κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τον μετασχηματισμό της εκπαίδευσης του 2022. 

Όπως βλέπουμε, η Ευρώπη διαθέτει μεγάλα ποσά για την εκπαίδευση και σε χώρες εκτός ΕΕ. Η εκπαίδευση, μεταξύ άλλων, βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας. Πρέπει, όμως, να γίνουν και ακόμη περισσότερα γιατί ο αριθμός των παιδιών που παραμένουν χωρίς εκπαίδευση παγκοσμίως είναι πολύ μεγάλος.

Εντός της Ευρώπης και παρά το γεγονός ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα σε χώρες με μεγάλη εκπαιδευτική παράδοση όπως η Γαλλία, έχουν χάσει την παλιά τους αίγλη και σημασία, τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς προσφέρονται ακόμη ευκαιρίες για σωστή και πλουραλιστική εκπαίδευση.

Η ΕΕ εξακολουθεί να ξοδεύει μεγάλα ποσά και για την σχολική αλλά και την πανεπιστημιακή εκπαίδευση.

Αν οι προσπάθειες συνεχιστούν και τηρηθούν οι προγραμματικές δεσμεύσεις, η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Σε αυτό βέβαια πρέπει να συμβάλλουν και τα κράτη - μέλη με τις εθνικές τους πολιτικές και τα διαθέσιμα κονδύλια για την εκπαίδευση.