Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Αρκετές ευρωπαϊκές ΜΚΟ αμφισβητούν την εκ νέου έγκριση του αμφιλεγόμενου ζιζανιοκτόνου γλυφοσάτη. Το δίκτυο δράσης για τα φυτοφάρμακα "PAN Europe" και οι οργανώσεις-εταίροι του έχουν υποβάλει αίτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη διενέργεια εσωτερικής επανεξέτασης της επανέγκρισης.

Σύμφωνα με τις ΜΚΟ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επανεγκρίνει τη γλυφοσάτη για δέκα χρόνια, παρά την πληθώρα επιστημονικών στοιχείων για την τοξικότητά της στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.

«Η Κομισιόν, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη της ΕΕ, θα προχωρήσει τώρα στην ανανέωση της έγκρισης της γλυφοσάτης για μία περίοδο δέκα ετών, με την επιφύλαξη ορισμένων νέων όρων και περιορισμών», αναφέρθηκε πρόσφατα σε σχετική ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σε  ψηφοφορία πάντως των εκπροσώπων των κρατών - μελών της ΕΕ που έγινε αρχές Οκτωβρίου 2023, δεν υπήρξε αρχικά ειδική πλειοψηφία υπέρ της άδειας χρήσης της αμφιλεγόμενης ουσίας μέχρι το τέλος του 2023. Η Επιτροπή είχε δημοσιεύσει σχετική πρόταση τον Σεπτέμβριο του 2023.

Η ειδική πλειοψηφία απαιτούσε τη συγκατάθεση τουλάχιστον του 55% των κρατών-μελών της ΕΕ, τα οποία ταυτόχρονα αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι από την στιγμή που δεν προέκυψε αποτέλεσμα στην ψηφοφορία, ανανεώνεται η άδεια χρήσης της γλυφοσάτης για μια περίοδο 10 ετών και η Επιτροπή επιφυλάσσεται να θέσει κάποιους νέους όρους και περιορισμούς στη χρήση της γλυφοσάτης.

Έπειτα από μια εμπεριστατωμένη επισκόπηση της διαδικασίας επανέγκρισης και τον εντοπισμό αρκετών κρίσιμων ελλείψεων, οι οργανώσεις "PAN Europe", "ClientEarth (ΕΕ)", "Gnrations Futures (Γαλλία)", "Global 2000" (Αυστρία), "PAN Germany" και "PAN Netherlands" κατέθεσαν τα επιχειρήματά τους Τετάρτη, όπως  ανακοίνωσαν την Πέμπτη σε κοινή διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προθεσμία 22 εβδομάδων για να απαντήσει επίσημα στο αίτημα. Εάν δεν ανακαλέσει την έγκριση της γλυφοσάτης, οι ΜΚΟ σκοπεύουν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη.

Στην αίτηση επανεξέτασης, οι ΜΚΟ αναφέρονται σε μελέτες που αγνοήθηκαν κατά τη διαδικασία χορήγησης της άδειας. Αυτές έδειχναν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, ανησυχητικό ποσοστό θνησιμότητας μεταξύ των εντόμων και σημαντικές επιπτώσεις στο ανθρώπινο μικροβίωμα μέσω της χρήσης της γλυφοσάτης.

Σύμφωνα με τη Γαλλίδα τοξικολόγο, Pauline Cervan (Gnrations Futures), οι τελευταίες επιστημονικές μελέτες και τα πορίσματα θα έπρεπε να είχαν συμπεριληφθεί στην αξιολόγηση. Αυτό δεν έγινε.

Ο Helmut Burtscher-Schaden από την «Global 2000» επέκρινε το γεγονός ότι η  Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων - EFSA όχι μόνο δεν ακολούθησε τις νομικές απαιτήσεις, αλλά και τις δικές της κατευθυντήριες γραμμές. "Η EFSA έρχεται σε αντίθεση με την υπηρεσία έρευνας για τον καρκίνο του Π.Ο.Υ, για παράδειγμα, η οποία βλέπει σαφείς ενδείξεις για καρκινογόνες επιδράσεις".

"Πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αντιλαμβάνεται καν πόσο κακή είναι η αξιολόγηση βάσει της οποίας έλαβε την απόφασή της", λέει ο Burtscher. "Οι αρχές επανέλαβαν τα συμπεράσματα προηγούμενων διαδικασιών αδειοδότησης με την διαδικασία του «copy-paste» ακόμη και όταν τα επιχειρήματα βασίζονταν σε ξεπερασμένες μελέτες του  που θεωρούνται πλέον γενικά απαράδεκτες".

Η γλυφοσάτη είναι ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα ζιζανιοκτόνα στον κόσμο και αναπτύχθηκε από την αμερικανική εταιρεία Monsanto, η οποία εξαγοράστηκε από τον γερμανικό φαρμακευτικό και αγροχημικό όμιλο Bayer. Η εξαγορά έφερε επίσης ένα κύμα αγωγών κατά της Bayer λόγω των φερόμενων καρκινογόνων επιδράσεων της γλυφοσάτης.

Πρόκειται για μία από τις πιο διαδεδομένες δραστικές ουσίες στα φυτοφάρμακα για την πρόληψη της ανάπτυξης ανεπιθύμητων φυτών γύρω από καλλιέργειες ή για την καταστροφή φυτών ή τμημάτων φυτών. Οι ουσίες αυτές είναι επίσης γνωστές ως "παρασιτοκτόνα" ή "ζιζανιοκτόνα".

Η γλυφοσάτη χρησιμοποιείται στη γεωργία και τη φυτοκομία για την καταπολέμηση των ζιζανίων πριν από τη σπορά. Σε καλλιέργειες γενετικώς τροποποιημένων φυτών που είναι ανθεκτικά στη γλυφοσάτη, η ουσία χρησιμοποιείται επίσης μετά τη σπορά για την καταστροφή των ζιζανίων που αναπτύσσονται μέσα στις καλλιέργειες. Ωστόσο, η πρακτική αυτή δεν εφαρμόζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι αρχές παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων, έχουν κατηγοριοποιήσει το ζιζανιοκτόνο ως μη καρκινογόνο - άποψη με την οποία διαφωνούν εδώ και καιρό πολλές περιβαλλοντικές ΜΚΟ.