Tου Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η εννοιολογική έρευνα ενίοτε διαφωτίζει την ζωή ολόκληρη. Άλλες φορές διανοίγει εμπεριστατωμένα τις σκέψεις, κατηγοριοποιώντας τες κατά το δοκούν. Υπάρχουν όρια στον ανθρώπινο εγκλεισμό ή αυτός αποτελεί την ύστατη υποκρισία; Μπορεί ο απλός πολίτης να βγει από την απομόνωσή του και να άρει μονομιάς τα αδιέξοδα που προκλήθηκαν από τον ανηλεή συμβιβασμό με μια ζωή γεμάτη κενά και ελλείψεις; Η διάρρηξη της νοσηρής σχέσης με τα υποκείμενα και αντικείμενα της καθημερινότητας εξαρτάται άμεσα από την θέλησή του;

Σκέψεις όλες τούτες, διαλογισμοί, αλλά πάνω απ' όλα ερωτήματα που οδηγούν κατευθείαν σε άλλους κόσμους, πολιτείες και συμπεράσματα. Καταλήγει, λοιπόν, κάπου αυτός ο νοητικός και εννοιολογικός λαβύρινθος; Είναι διατρητός και συνάμα τερματικός;

Φιλοσοφώ σημαίνει διανοίγω συνεχώς νέους πνευματικούς δρόμους και δημιουργώ καινούργιες απορίες ή ερωτήματα που ψάχνουν απάντηση, αλλά η όλη ιστορία με τον νου δεν σταματά εκεί, καθώς η εξερεύνηση των λαβυρίνθων του αποτελεί την βασική διαδικασία.

Αποδέχομαι κάτι σαν θέσφατο, από την άλλη, σημαίνει ότι δεν έχω πλέον αντιρρήσεις και η σκέψη μου σταματά εκεί. Πόσα πράγματα, όμως, στην ζωή αποτελούν λίγο - πολύ απαράβατους κανόνες; Ποιοι ορίζουν μέχρι ποιου σημείου θα σκέφτομαι και θα αποφασίζω; Στην κοινωνία που ζούμε, οι καθορισμοί δεν παίρνουν την μορφή διαλεκτικής συζήτησης, ούτε υφίστανται την όποια σωκρατική  μαιευτική. Δέχονται μόνο κάποια αναίμακτη κριτική και μέχρι εκεί. 

Τα κράτη και οι εξουσίες έχουν από καιρό ενδυθεί την ύψιστη αλήθεια, μετατρέποντας τους πολίτες σε παθητικά όντα, σε κινούμενες φιγούρες, που για να αποφασίσουν το κάθε τι, αυτό πρέπει να γίνει μέσω επιλεκτικής αδείας ή κατά περίσταση άρση της απαγόρευσης αυθόρμητης αντίδρασης που οδηγεί δήθεν σε ένα εικαζόμενο και προφανώς εικονικό χάος. Η άρση αυτής της κατά συνθήκην  απαγόρευσης δημιουργεί την φρούδα ελπίδα και ψευδαίσθηση πως κάποια πράγματα η εξουσία τα αφήνει να εξελίσσονται. Ο λόγος είναι ότι μόνο έτσι μπορεί να δικαιολογήσει την ύπαρξή της, αλλά πάνω απ' όλα το καλό και φιλικό της προσωπείο.

Κανείς δεν σκέπτεται, όμως, ότι την ίδια στιγμή παίρνει πίσω την ακριβή «προσφορά», προξενώντας νέα φθορά και κρίση στην σχέση του ανθρώπου με την ελευθερία. Έτσι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η συνθετότητα και η πολυπλοκότητα των σχέσεων εξουσίας - ατόμου γίνεται από μόνη της θέσφατο και Γόρδιος δεσμός, που κάθε φορά καλείται να ερμηνεύσει και να λύσει αντίστοιχα ο εκτεθειμένος πολίτης.

Οι εν λόγω σκέψεις ήταν δεδομένες τις εποχές της γενικευμένης  αμφισβήτησης της κατεστημένης εξουσίας, όταν οι λαοί ήταν αποφασισμένοι να καταργήσουν κάθε έννομη τάξη, επειδή και μόνο  κατέπνιγε την ελεύθερη έκφραση. Σήμερα που οι λαοί περιμένουν από την εξουσία να πάρουν μικρές και όχι βαθιές ανάσες αλλά δεν τις παίρνουν, είναι αυτοί οι ίδιοι που ευθύνονται για την παρακμή των κοινωνιών, μη κάνοντας κάτι ουσιαστικό για να αλλάξουν τους θεσφατικούς υπερκαθορισμούς. 

Ο ετεροπροσδιορισμός διαρρηγνύει, από την άλλη, την ελευθεριότητα του αυτοκαθορισμού, στερώντας από τον κάθε πολίτη την δυνατότητα να ορίζει αυτός την τύχη του, κάτι που απέχει παρασάγγας από τον σημερινό ασθενικό ατομισμό που ανάγεται σε κυρίαρχο προσόν.

Φιλοσοφώ λοιπόν, σημαίνει αναζητώ με κάθε τρόπο από τις έννοιες να μου αποκαλύψουν κρυμμένες σημασίες που τις συναντώ όσο περισσότερο ακονίζω το μυαλό μου. Με την έννοια αυτή, κάθε σκέψη αποτελεί βήμα προς την ελευθερία. Κάθε ενεργητική διαδικασία του νου, δεν είναι παρά υγιής πόρευση και διάνοιξη περίκλειστων αληθειών, λόγω της επικράτησης του γενικευμένου ψεύδους. Αυτήν ακριβώς την διαδικασία απεχθάνονται οι κάθε είδους εξουσίες που στοχεύουν στην φίμωση και την ημιμάθεια.

Στο χέρι των λαών είναι λοιπόν, να ανατρέψουν τα δεδομένα και να αλλάξουν άρδην τις συνθήκες ζωής. Γιατί φιλοσοφώ δεν σημαίνει κλείνομαι στον εαυτό μου, αλλά παλεύω κατά της κλειστότητας μιας εγκλωβισμένης, σε κάθε είδους στεγανά και στερεότυπα, κοινωνίας. Οι σημερινές κοινωνίες είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς ένας πολίτης θεωρεί πως δεν έχει εναλλακτικές, γιατί έτσι του έχουν μάθει από το σχολείο, την οικογένεια και τα κόμματα. Η μοναδική ευκαιρία, όμως, διάρρηξης αυτής της νοσηρής σχέσης υπάρχει δίπλα του, αρκεί να το θελήσει.

Φιλοσοφώ σημαίνει ανατρέπω την αλληλουχία των λέξεων και των εννοιών που αν υπηρετούν την κατεστημένη λογική, έχουν όρια και δη συγκεκριμένα. Σημαίνει αναδιατάσσω την νοητική σύλληψη των λέξεων στο γνωστικό μου πεδίο προς αναζήτηση του καινούργιου και του μέχρι πρότινος αγνώστου σε βάρος αυτών των ορίων. Σημαίνει αμφισβητώ και δημιουργώ νόημα στα ερείπια ενός παρηκμασμένου κόσμου.